Türkiye’nin Afganistanlı Mülteci Göçündeki Yeri ve Önemi

Yıl 2022, Göç ve Mültecilik Özel Sayısı, 199 - 212, 30.09.2022

İrfan Baytar

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1106479

Cited By: 1

Öz

Anadolu, konumu itibariyle geçmişten günümüze kadar farklı dönemlerde farklı nedenlerle kitlesel ölçekte mülteci akınlarına sahne olmuştur. Bununla birlikte başta Afganistan, İran, Pakistan olmak üzere bazı Afrika ülkelerinden de mülteci geçişleri olmaktadır. Bu durumun görülmesinde Türkiye’nin Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine en fazla yaklaştığı noktada bulunması ve Asya ile Avrupa arsında köprü görevi görerek transit ülke olarak kullanılması etkili olmaktadır. Türkiye’nin son yıllarda transit ülke özelliğinin yanında hedef ülke olma özelliğinin de güçlendiği söylenebilir. Bu nedenle Ortadoğu ülkeleri başta olmak üzere Afrika ülkelerinden de Türkiye’ye gelen göçmenler olmaktadır. Türkiye ile İran sınırının engebeli olması ve İran’ın mültecilerin geçişi için etkili adımlar atmayarak mülteci geçişlerini engellemede isteksiz davranması, bu güzergâhta mülteci girişlerinin artmasında etkili olmaktadır. Gerek bireysel gerekse kitlesel ölçekteki göç hareketlerinde temel hedef batı ülkelerine geçiş olsa da göçmenler bu ülkelere geçemedikleri takdirde Türkiye’ye yerleşme yolarını arayarak kalmak istemektedirler. Bu çalışmada Afganistan’da farklı zamanlarda meydana gelen çatışma ve kaos nedeniyle mültecilerin Türkiye üzerinden Batı ülkelerine ya da Türkiye’ye yerleşmek amacıyla hareketleri üzerinde durulmuştur. Son yıllarda Irak, Suriye ve Afganistan coğrafyalarında meydana gelen istikrarsızlık ve bununla birlikte geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin sayısının fazlalığı nedeniyle göç ve mültecilik konusu daha bir önem kazanmıştır. Dünyada ve Türkiye’de meydana gelen ekonomik sıkıntılar nedeniyle de imkânlar azalmış ve bu nedenle mültecilere bakış da değişmiştir.

Anahtar Kelimeler

Göç, mülteci, Ortadoğu, Afganistan, Türkiye.

The Place and Importance of Turkey in Afghan Refugee Migration

Öz

Anatolia has been the scene of massive refugee influxes due to different reasons in different periods from the past to the present because of its geographical location. Besides, there have been also refugee transits from some African countries, especially Afghanistan, Iran and Pakistan. This is because Turkey is located at the point where the Asian, European and African continents come closest to each other, and it is a transit country which bridges Asia and Europe. Although Turkey has been a transit country in recent years, it has also started to be a target country. Thus, immigrants come to Turkey from African and Middle Eastern countries. Iran's reluctance to prevent refugee crossings (as it does not take effective precautions) and the rugged border between Turkey and Iran increase the refugee inflows on this route. The main target of both individual and mass migrations is to pass to western countries. However, if immigrants cannot go to these countries, they start to live in Turkey. This study focuses on refugees’ efforts for going to Western countries or settling in Turkey due to the conflict and chaos that occurred at different times in Afghanistan. In recent years, the issue of migration and refugees has gained more importance as a result of the instability in Iraq, Syria and Afghanistan, and the high number of Syrians under temporary protection status. Due to the economic problems in the world and in Turkey, economic conditions have weakened, and people’s perspectives towards refugees have also changed.

Anahtar Kelimeler

Migration, refugee, Middle East, Afghanistan, Turkey.

Kaynakça

• Albarosa, E. ve Elsner, B. (2022). The 2015 Refugee ınflow in Germany, forced migration, social cohesion and conflict, Policy Research Working Paper, 9913, Social Sustainability and Inclusion Global Practice , 1-53.
• Baytar, İ. (2021). Kağızman İlçesinin Göç Özellikleri. Kağızman (Coğrafya-Tarih-Kültür), (Ed. Cengiz Atlı, Hidayet Kara), İstanbul: Hiperyayın, 75-88.
• Bozkoyun, M., Baytar, İ. ve Erginyürek, M., (2021). Türkiye’de Geçici Koruma Statüsündeki Suriyeliler Üzerine Genel Bir Değerlendirme (The Syrians in The Temporary Protection Status in Turkey: A General Review), International Migration Researches Congress (ICOMIR 2021) 20-22 May 2021 Ankara/Turkey
• Buz, S., Canlı, M. ve Aygüler, E. (2021). Trabzon’da Yaşayan Afgan Sığınmacıların Profili ve Gereksinimleri. Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Uygulama ve Araştırma Merkezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Deniz, O. (2009). Uluslararası Göçler ve Türkiye’ye Yansıması (Sığınmacılar, Mülteciler ve Yasadışı Göçmenler, İstanbul: Çantay
• Geyik Yıldırım, S. (2018). Göç ve Afganlar: “İstikrarlı Mülteciler”, Göç Araştırmaları Dergisi, Cilt:4, Sayı: 2, ss: 128-159
• Güler, H. (2020). Afganlı Göçmenlerin Göç Süreçleri ve İşçilik Deneyimleri: Uşak İli Örneği, Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 2020/3, 66.
• İran Araştırmaları Merkezi (İRAM), Ed: Umut Başar, Ankara: İRAM, ISBN: 978-605-81772-4-6.
• Karakaya, C. ve Karakaya, E. N. (2021). Türkiye’nin Göz Ardı Edilen Göçmenleri: Afganlar, Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 7(1), Yaz, s. 100-111.
• Koç, İ. (2017). Afganistan’ın Sosyo-Demografik ve Ekonomik Yapısı ve Dış Göç Süreci. Türkiye’de Afganistan Uyruklu Uluslararası Koruma Başvurusu ve Statüsü Sahipleri Üzerine Analiz: Türkiye’ye Geliş Sebepleri, Türkiye’de Kalışları, Gelecek Planları ve Amaçları, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, ISBN: 978-975-491-449-8 No: NEE-HÜ.17.01.
• Korkmaz, S. (2018). Göç Olgusunun Mezhepsel Kimlikler Üzerindeki Dönüştürücü Etkisi. I. Uluslararası Göç ve Mülteci Kongresi, Düzce Üniversitesi Yayınları, No: 5, Kongreler:1 Eylül 2018, Düzce.
• Mixed Migration Centre, (2020). Bilinmeyen İstikamet Türkiye’de İlerleyen Afganlar. MMC Ortadoğu Araştırma Özeti, Haziran 2020.
• Novâk, V. ve Varrô, V. (2021). A Regıonal Power ın Actıon Turkey’s Role ın Afghanıstan’s Future, Natıonal Securıty Revıew, Editor: Jânos Bêres et al, Issue: 2, Budapest: Scientific Periodical of the Military National Security Service.
• Obeyd, A. J. (2020). Afganistan’da Göç Sorunu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sertkaya Doğan, Ö. ve Gökburun, İ. (2021). Türkiye’de Suriyeli Mültecilere Yönelik Toplumsal Olayların Dağılımı, Coğrafya Dergisi, sayı. 43, ss.37-53.
• Tanoğlu, A. (1969). Nüfus ve Yerleşme (2. Baskı), İstanbul: Taş Matbaası.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (1998). Beşerî Coğrafya, İnsan, Kültür, Mekân. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2016). Beşerî Coğrafya (İnsan-Kültür-Mekân) 16. Baskı. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Tümtaş, M. S. (2022). Türkiye’ye Düzensiz Afgan Göçü: Zorunlu Göç Mü “İstila” Mı? Gaziantep Unıversıty Journal of Socıal Scıences, 21(1), 338-353.