Göç ve Bağımlılık: Suriyeli Göçmenlerin Madde Kullanım Süreçlerine Dair Nitel Bir Araştırma

Yıl 2022, Göç ve Mültecilik Özel Sayısı, 319 - 337, 30.09.2022

Meryem Şahin , Fethi Güngör

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1111559

Öz

Literatürde göç deneyimi ve bunun etkileri bağımlılık açısından risk olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmada madde kullanımı olan Suriyeli göçmenlerin madde kullanım süreçleri ve bununla ilgili risk faktörlerinin anlaşılması suretiyle göç ve bağımlılık ilişkisine dikkat çekilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda öncelikle göç ve bağımlılık ilişkisine dair literatür incelenmiş, ardından saha çalışması gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji kullanılmış, amaçlı örneklem metodu ile belirlenen, Bursa’da yaşayan 4 madde kullanıcısı bireyle görüşme gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunun tamamı erkektir ve yaşanan iç savaşla ilgili travmatik anıları (aile üyelerinin ölümü, cezaevine girme, kuşatma altında kalma, patlamaya tanıklık etme vb.) bulunmaktadır. Bulgulara göre, madde kullanımında ön plana çıkan risk faktörleri merak, arkadaş etkisi, yakınlarında kullanıcıların olması, gelecek kaygısı ve ailevi problemlerdir. Madde kullanımının sonucu olarak sağlık problemleri, adlî problemler, ailevi problemler, öfke kontrol problemleri ve ekonomik problemler yaşandığı; özellikle sosyal destek kaynaklarının yeterli olmadığı görülmüştür. Tedavi olma motivasyonları olmakla birlikte dil problemi, sınır dışı edilme korkusu, tedavi hakkında bilgisizlik gibi nedenlerle tedavi süreçlerinin ilerleyemediği görülmüştür. Bulgulara dayalı olarak göçmenlere yönelik sosyal destek programlarının oluşturulması, tedavi süreçleri hakkında bilgilendirilmeleri ve tedaviye erişimlerinin önündeki engelleri kaldırmaya yönelik çalışmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Madde Kullanımı, Suriyeli Göçmenler, Risk Faktörleri, Göç, Ruhsal Travma

Destekleyen Kurum

Uluslararası Doktorlar Derneği (AID) Bursa Şubesi

Migration and Addiction: Substance Use Profile Among Syrian Migrants

Öz

In the literature, the experience of migration and its effects are considered as a risk in terms of addiction. This study aims to determine the substance use processes of Syrian immigrants and related risk factors, and to draw attention to the relationship between migration and addiction. In this context, first of all, the literature on the relationship between migration and addiction was examined, and then a field study was carried out. In the research, phenomenology, one of the qualitative research designs, was used and interviews were conducted with 4 substance users living in Bursa, who were selected by purposive sampling method. The study group is male and they have traumatic memories (such as the death of family members, imprisonment, being under siege, witnessing explosions, etc.) related to the civil war. According to the findings, the factors that encourage substance use are curiosity, influence of friends, the presence of substance users among relatives, anxiety about future and family problems. It has been observed that health problems, legal problems, family problems, anger control problems and financial problems are experienced as a result of substance use and social support resources are not sufficient, especially in this regard. Although they had the motivation to be treated, it was observed that they could not continue the treatment processes due to the language barrier, fear of deportation, and lack of information about treatment. Based on the findings, it is recommended to establish social assistance programs for immigrants, inform them about the treatment processes, and carry out studies to remove the barriers to their access to treatment.

Anahtar Kelimeler

Substance Use, Syrian Migrants, Risk Factors, Migration, Psychological Trauma

Kaynakça

• Abdullah, A. S. M., Fielding, R. ve Hedley, A. J. (2002). Patterns of Cigarette Smoking, Alcohol Use and Other Substance Use Among Chinese University Students in Hong Kong. The American Journal on Addictions, 11(3), 235-246.
• Adıgüzel, Y. (2017). Göç ve Göç Sonrası Türkiye’deki Mevcut Durum. M. Baloğlu, E. Göv ve T. Bağrıaçık (Ed.), Geçici Koruma Statüsündeki Bireylere Yönelik Rehberlik Hizmetleri Kılavuz Kitabı içinde (26-44). Ankara: MEB. Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Altıntoprak, A. E., Akgür, S, A., Kitapçıoğlu, G., Yüncü, Z. ve Coşkunol, H. (2014). Denetimli serbestlik olgularının retrospektif analizi: Sosyodemografik özellikler, bireysel ve ailesel bağımlılık ve suç öyküleri ve tedavi yanıtları. Bağımlılık Dergisi, 15(1), 1-9.
• Altonji, J. G., Cattan, S. ve Ware, I. (2016). Identifying sibling influence on teenage substance use. Journal of Human Resources, 52(1), 1–47.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014). DSM-5 Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı. Çev. Ertuğrul Köroğlu. Ankara: HYB Yay.
• Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (2021). Avrupa Uyuşturucu Raporu: Eğilimler ve Gelişmeler. Avrupa Birliği Yayın Ofisi.
• Aydın, D., Şahin, N. ve Akay, B. (2017). Göç olayının çocuk sağlığı üzerine etkileri. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 7(1), 8-14.
• Balcıoğlu, İ., Doksat, M. K. ve Tan, O. (2001). Madde bağımlılığı, göç ve suç. Yeni Symposium, 39(4),185-191.
• Baş, M., Molu, B., Tuna, İ. ve Baş, İ. (2017). Göç eden ailelerin sosyo-kültürel ve ekonomik değişiminin kadın ve çocuk yaşamına etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 6(3). 1680-1693.
• Bogic, M., Ajdukovic, D., Bremner, S., Franciskovic, T., Galeazzi, G. M., Kucukalic, A. ve Wang, D. (2012). Factors associated with mental disorders in long-settled war refugees: Refugees from the former Yugoslavia in Germany, Italy and the UK. The British Journal of Psychiatry, 200(3), 216-223.
• Brune, M., Haasen, C., Yagdiran, O. ve Bustos, E. (2003). Treatment of drug addiction in traumatised refugees. European Addiction Research, 9(3), 144- 146.
• Bryant, A. L., Schulenberg, J. E., O’malley, P. M., Bachman, J. G. ve Johnston, L. D. (2003). How academic achievement, attitudes, and behaviors relate to the course of substance use during adolescence: A 6-year, multiwave national longitudinal study. Journal of Research on Adolescence, 13(3), 361–397.
• Bulut, M., Savaş, H. A., Cansel, N., Selek, S., Kap, Ö., Yumru, M. ve Vırıt, O. (2006). Gaziantep Üniversitesi alkol ve madde kullanım bozuklukları birimine başvuran hastaların sosyodemografik özellikleri. Bağımlılık Dergisi, 7, 65-70.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4th ed.). Pearson Education.
• Dama, N. (2019). Türkiye’deki Suriyeli gençlerin sosyoekonomik özelliklerinin değerlendirilmesi. Yönetim ve Çalışma Dergisi, 3(2).199-215.
• DSÖ (2019). The public health dimension of the world drug problem: how WHO works to prevent drug misuse, reduce harm and improve safe access to medicine. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MVP-EMP-2019.02 adresinden 29.04.2022 tarihinde elde edilmiştir.
• Erdamar, G. ve Kurupınar, A. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinde görülen madde bağımlılığı alışkanlığı ve yaygınlığı: Bartın ili örneği. Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 65–84.
• Erdem, G., Eke, C. Y., Ögel, K. ve Taner, S. (2006). Lise öğrencilerinde arkadaş özellikleri ve madde kullanımı. Journal of Dependence, 7, 111-116.
• Evren, E. C., Saatçioğlu, Ö., Evren, B., Yancar, C., Eken, B. ve Çakmak, D. (2003). Madde kullanım bozukluğunda cinsiyet farklılığı: AMATEM'e yatan hasta verilerinin incelenmesi. Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 16, 132-138.
• Ezard, N. (2012). Substance use among populations displaced by conflict: A literature review. Disasters, 36(3), 533-557.
• Fazel, M., Wheeler, J. ve Danesh, J. (2005). Prevalence of serious mental disorder in 7000 refugees resettled in western countries: A systematic review. Lancet, 365(9467), 1309–1314.
• Göç İdaresi Başkanlığı (2022). Yıllara göre geçici koruma kapsamındaki Suriyeliler. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 adresinden 29.04.2022 tarihinde elde edilmiştir.
• Görgülü, T. (2017). Madde kullanımı olan bireylerde umutsuzluk ve intihar düşünceleri: Ankara denetimli serbestlik örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 28(2), 7–26.
• Görgülü, T. (2019). Madde Kullanım Risk Faktörleri ve Madde Kullanım Davranışının Sonuçları: Madde Kullanıcılarının Deneyimlerine İlişkin Nitel Bir Çalışma. Addicta-The Turkish Journal On Addictions, 6(3), 511–538.
• Gratz, K. L. ve Tull, M. T. (2010). The relationship between emotion dysregulation and deliberate self-harm among inpatients with substance use disorders. Cognitive Therapy and Research, 34(6), 544–553.
• Grucza, R. A. ve Bierut, L. J. (2006). Cigarette smoking and the risk for alcohol use disorders among adolescent drinkers. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 30(12), 2046-2054.
• Güler, M. ve Demircan, D. (2022). Zorunlu göç: Bağımlılık açısından riskli bir süreç. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 1-14.
• Güneş Aslan, G. ve Güngör, F. (2019). Suriyeli sığınmacıların Türkiye’ye göç sonrası yaşadığı sorunlar: İstanbul örneği. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), DOI: 10.26466/opus.558512.
• Hanna, E. Z. ve Grant, B. F. (1999). Parallels to Early Onset Alcohol Use in the Relationship of Early Onset Smoking with Drug Use and DSM‐IV Drug and Depressive Disorders: Findings From the National Longitudinal Epidemiologic Survey. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 23(3), 513-522.
• Hawkins, J. D., Catalano, R. F. ve Miller, J. Y. (1992). Risk and protective factors for alcohol and other drug problems in adolescence and early adulthood: Implications for substance abuse prevention. Psychological Bulletin, 112(1), 64–105.
• Horyniak, D., Melo, J. S., Farrell, R. M., Ojeda, V. D. ve Strathdee, S. A. (2016). Epidemiology of substance use among forced migrants: A global systematic review. PLOS ONE, 11(7).
• INCB. (2022). Birleşmiş Milletler Uluslararası Uyuşturucu Kontrol Kurulu Raporu 2021. https://www.incb.org/incb/en/publications/annual-reports/annual-report.html adresinden 29.04.2022 tarihinde elde edilmiştir.
• Iversen, V. C. ve Morken, G. (2003). Acute admissions among immigrants and asylum seekers to psychiatric hospital in Norway. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol, 38(9), 515–519.
• Kabakçı-Yurdakul, I. (2016). Nitel veri analizinde adım adım NVivo kullanımı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kara, P. ve Nazik, E. (2018). Göçün kadın ve çocuk sağlığına etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(2), 58-69.
• Karriker-Jaffe, K. J. (2011). Areas of disadvantage: A systematic review of effects of area‐level socioeconomic status on substance use outcomes. Drug and Alcohol Review, 30(1), 84-95.
• Kızmaz, Z. ve Bilgin, R. (2010). Sokakta yaşayan/çalışan çocuklar ve suç: Diyarbakır örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 269-311. Kulaksızoğlu, A. (1999) Ergenlik psikolojisi (3. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Lubman, D. I., Cheetham, A., Yüceli M. (2015). Cannabis and adolescent brain development. Pharmacol Ther,148:1-16.
• Lundborg, P. (2006). Having the wrong friends? Peer effects in adolescent substance use. Journal of Health Economics, 25(2), 214–233.
• Mason, M. J., Mennis, J., Linker, J., Bares, C. ve Zaharakis, N. (2014). Peer attitudes effects on adolescent substance use: The moderating role of race and gender. Prevention Science, 15(1), 56–64.
• Opaas, M. ve Varvin, S. (2015). Relationships of childhood adverse experiences with mental health and quality of life at treatment start for adult refugees traumatized by pre-flight experiences of war and human rights violations. The Journal of Nervous and Mental Disease, 203(9), 684–695.
• Ögel, K., Taner, S., Eke, C. Y. ve Erol, B. (2004). Madde bağımlılığını önlemede öğretmen ve ebeveyn eğitimlerinin etkinliğinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 5(4), 213 221.
• Öz, B. ve Alkevli, A. (2018). Öğrencilerin madde kullanımı ve bağımlılığında etkili olan faktörlere bakışının demografik özelliklere göre incelenmesi: Çukurova Üniversitesi örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (39), 29-43.
• Özdemir, A. ve Budak, F. (2017). Göçün çocuk ruh sağlığı üzerine etkileri. Kadem Kadın Araştırmaları Dergisi, 3(2), 212-223.
• Özer, S., Sirin, S. R. ve Oppedal, B. (2016). Bahçeşehir study of Syrian refugee children in Turkey. Bahçeşehir Üniversitesi.
• Özerim, G., Telli, M. B. ve Karaca, L. (2020). Türkiye’deki Genç Mültecilere Yönelik Destek Mekanizmalarının Geliştirilmesi İçin Durum ve İhtiyaç Analizi Çalışması Raporu. https://euc.yasar.edu.tr/wp-content/uploads/2020/06/.pdf, Erişim Tarihi: 28.02.2022.
• Öztürk, Y. E., Kırlıoğlu, M. ve Kıraç, R. (2015). Alkol ve madde bağımlılığında risk faktörleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 18(2), 97-118.
• Peconga, E. K. ve Høgh Thøgersen, M. (2020). Post-traumatic stress disorder, depression, and anxiety in adult Syrian refugees: What do we know? Scand J Public Health, 48(7), 677-687.
• Porter, M. ve Haslam, N. (2005). Predisplacement and postdisplacement factors associated with mental health of refugees and internally displaced persons: A Meta-analysis. Jama, 294(5), 602-612.
• Posselt, M., Galletly, C., de Crespigny, C. ve Procter, N. (2014). Mental health and drug and alcohol comorbidity in young people of refugee background: A review of the literature. Mental Health and Substance Use, 7(1), 19-30.
• Priebe, S., Giacco, D. ve El-Nagib, R. (2016). Public health aspects of men¬tal health among migrants and refugees: a review of the evidence on mental health care for refugees, asylum seekers and irregular migrants in the WHO European Region. Health Evidence Network Synthesis Report 47.
• Priebe, S., Giacco, D. ve El-Nagib, R. (2016). Public health aspects of men¬tal health among migrants and refugees: a review of the evidence on mental health care for refugees, asylum seekers and irregular migrants in the WHO European Region. Health Evidence Network Synthesis Report 47.
• Scherer, N., Hameed, S., Acarturk, C., Deniz, G., Sheikhani, A., Volkan, S., Örücü, A., Pivato, I., Akıncı, İ., Patterson, A. ve Polack, S. (2020). Prevalence of common mental disorders among Syrian refugee children and adolescents in Sultanbeyli district, Istanbul: Results of a population-based survey. Epidemiol Psychiatr Sci, 10(29), 1-9.
• Stewart, S. H. (1996). Alcohol abuse in individuals exposed to trauma: A critical review. Psychological Bulletin, 120(1), 83.
• Streel, E. ve Schilperoord, M. (2010). Perspectives on alcohol and sub¬stance abuse in refugee settings: Lessons from the field. Interven¬tion, 8(3), 268-275.
• Şahin, M. (2021). Suriyeli Ergen ve Yetişkin Göçmenlerin Madde Kullanım Riskinin Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. 1. Uluslararası Göç Araştırmaları Kongresi Tam Metin Kitabı. Ankara
• Şaşman-Kaylı, D., Altıntoprak, A. E., Çelikay, H., Korkmaz, Y. B. ve Kabakçı, D. (2017). Madde bağımlılığı nedeniyle denetimli serbestlik tedavisine yönlendirilen bireylerde madde kullanım örüntüsü ile göç arasındaki ilişki. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 376-384.
• Tanrıkulu, A. C. ve Carman, K. B. (2009). Kars il merkezinde çeşitli üniversite öğrencileri arasında sigara kullanımı sıklığı ve risk faktörleri. Türk Toraks Dergisi, 10, 101-106.
• Tarhan, N. ve Nurmedov, S. (2013). Bağımlılık- Sanal veya Gerçek (2. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Taşdemir, M. Taşdemir, Küçükali, H., Uçar, A. ve Sur, H. (2020). Exploring alcohol and substance addiction among Syrian migrants in Turkey: A qualitative study integrating perspectives of addicts, their relatives, local and national institutions. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 7(4), 253-276.
• Telzer, E. H., Gonzales, N ve Fuligni, A. J. (2014). Family obligation values and family assistance behaviors: Protective and risk factors for Mexican-American adolescents’ substance use. Journal of Youth and Adolescence, 43(2), 270–283.
• UNICEF. (2019). Türkiye’de Geçici Koruma Altındaki Çocukların Eğitimine İlişkin İstatistik Raporu. Ankara: MEB-UNICEF.
• van de Wijngaart, G. F. (1997). Drug problems among ımmigrants and refugees in the Netherlands and the Dutch health care and treatment system. Substance Use & Misuse, 32(7-8), 909-938.
• Volkow, N. D., Swanson, J. M., Evins, A. E., DeLisi, L. E., Meier, M. H., Gonzalez, R. … Baler, R. (2016). Effects of cannabis use on human behavior, including cognition, motivation, and psychosis: A review. JAMA Psychiatry, 73(3), 292–297.
• Weaver, H. ve Roberts, B. (2010). Drinking and displacement: a systematic review of the influence of forced displacement on harmful alcohol use. Substance Use & Misuse, 45(13), 2340-2355.
• Yıldırım, A. ve Şimsek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zakletskaia, L., Wilson, E. ve Fleming, M. F. (2010). Alcohol use in students seeking primary care treatment at university health services. Journal of American College Health, 59(3), 217-223.