Zygmunt Bauman Sosyolojisi: Akışkan Modernite Özgür Olduğunu Zanneden Köleler mi Üretiyor?

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 413 - 430, 30.11.2023

Fatih Furkan Alpdoğan

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1222635

Cited By: 1

Öz

Zygmunt Bauman çağdaş sosyoloji literatürünün önde gelen isimlerinden biridir. Bu çalışmada Bauman’ın modern dünyaya yönelik görüşleri esas alınmıştır. Bauman moderniteye dair görüşlerini katı ve akışkan olarak iki ayrı durum üzerine temellendirmiştir. O, katı modernitenin kutsanan yönlerine eleştirel bir bakış açısı getirirken, akışkan modern durumda değişen tek şeyin yapısal unsurlar olduğuna dikkat çekmiştir. Bu çalışmanın amacı sosyolojinin önemli bir boyutunu oluşturan toplumsal olanı “özgürleştirme” misyonuna katkı sağlamaktır. Bu ana hedef doğrultusunda akışkan modern dünyanın bireyi nasıl baskıladığına ve toplumsal alanı gözetlerken katı moderniteden farklı olarak hangi yöntemlere başvurduğuna dikkat çekilmiştir. Böylelikle makalenin asıl sorguladığı konu olan güncel gözetimin ve sosyal baskının doğru şekilde anlaşılabilmesi için akışkan modern köleliğin, tüketimin, küresel siyasetin ve kapitalizmin ontolojik ve epistemolojik boyutlarına vurgu yapılmıştır. Bu noktada akışkan modern dünyada akışkan köleliğin eski köle prangalarından farklı olarak, bireylerin zihinlerine nakşettiği yeni prangalara dikkat çekilmiştir. Ayrıca katı modern dünyadan miras kalan köle prangalarının farklı şekillerde devam edip etmediği sorgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zygmunt Bauman, Akışkan Modernite, Akışkan Kölelik, Gözetim, Tüketim

Sociology of Zygmunt Bauman: Does Liquid Modernity Produce Slaves Who Think They Are Free?

Öz

One of the most talked about topics in contemporary sociology literature since the 1960s is postmodernism, or in Zygmunt Bauman's words, liquid modernity. In this study, the views of Bauman, one of the leading names in the contemporary sociology literature, towards the modern world are taken as basis. Bauman based his views on modernity on two distinct situations, solid and liquid. While he took a critical look at the blessed aspects of rigid modernity, he pointed out that the only thing that has changed in the liquid modern situation is structural elements. The aim of this study is to contribute to the mission of "liberating" the social one from what happens in daily life, which constitutes an important dimension of sociology. In line with this main goal, it was pointed out how the liquid modern world oppresses the individual and what methods it uses to observe the social space differently from strict modernity. Thus, emphasis was placed on the ontological and epistemological dimensions of liquid modern slavery, consumption, global politics and capitalism in order to properly understand the current surveillance and social pressure, which is the main subject of the article. It is also questioned whether the shackles of slaves inherited from the rigid modern world continue in different ways.

Anahtar Kelimeler

Zygmunt Bauman, Liquid Modernity, Liquid Slavery, Surveillance, Consumption

Kaynakça

• Alpdoğan, F. F. (2022). Modern çağın bir diğer boyutu Posttruth durum’da “Hakikatin tüketimi” bağlamında Zygmunt Bauman ve Jean Baudrillard’ın tüketime dair eleştirileri. Mukaddime, 13 (2), 541-565. DOI: 10.19059/mukaddime.1119416.
• Bauman, Z ve Lyon, D. (2016). Akışkan gözetim, (2.baskı). (çev. E. Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (1998). Sosyolojik düşünmek (çev. A. Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (1999). Çalışma tüketicilik ve yeni yoksullar. (çev. Ü. Öktem), İstanbul: Sarmal Kitabevi.
• Bauman, Z. (2000a). Postmodernlik ve hoşnutsuzlukları. (çev. İ. Türkmen), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2000b). Siyaset arayışı, (çev. T. Birkan), İstanbul: Metis Yayınları.
• Bauman, Z. (2003). Modernlik ve müphemlik, (çev. İ. Türkmen), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2005). Bireyselleşmiş toplum, (çev. Y. Alogan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2007). Modernite ve holocaust, (3. Baskı). (çev. S. Sertabiboğlu), İstanbul: Versus Kitap.
• Bauman, Z. (2011a). Yaşam sanatı, (çev. Akın Sarı), İstanbul: Versus Kitap.
• Bauman, Z. (2011b). Postmodern etik, (2.baskı). (çev. A.Türker), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2012a). Akışkan aşk, (2.baskı). (çev. I. Ergüden), İstanbul: Versus Kitap.
• Bauman, Z. (2012b). Küreselleşme: toplumsal sonuçları, (4.baskı). (çev. Yılmaz, A), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2013). Modernite, kapitalizm, sosyalizm, (çev. F. D. Ergun), İstanbul: Say Yayınları.
• Bauman, Z. (2014). Azınlığın zenginliği hepimizin çıkarına mıdır?, (çev. H. Keser), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2015). Özgürlük, (çev. K. Eren), İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Bauman, Z. (2019). Akışkan modernite, İstanbul: Can Yayınları.
• Bauman. Z. (2011c). Akışkan modern dünyadan 44 mektup, (çev. P. Siral), İstanbul: Habitus Yayıncılık.
• Dedeoğlu, A. Ö. ve Baybars, M. (2017). Bir iktidar alanı olarak çevrimiçi gözetleme ve ilgili tüketici tutumları, International Journal of Economic and Administrative Studies, 16, 253-272.
• Ertoy, M. ve Yalçın, H. (2017). Bauman’ın Sosyolojisi ve (sosyal) bilime bıraktığı miras, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (42), 183-198.
• Ezgin, E. (2022). Akışkan modern dünyada prekaryalaşma: Baumancı bir bakış, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 213-230. DOI: 10.18506/anemon.961817
• Feridunoğlu, İ. C. (2019). Zygmunt Bauman metinlerinde sosyal medya ve özgürlük olgusu, R&S-Research Studies Anatolia Journal, 2(5), 161-171.
• Foucault, M. (2015). İktidarın gözü, (çev. I. Ergüden), (4. Baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Günerigök, M. (2019). Zygmunt Bauman ve din: Tanrı, insan ve belirsizlik, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (13), 117-140.
• Kanık, C. (2018). Zygmunt Bauman’ın Modern ve Postmodern insan metaforları, İlahiyat Tetkikleri Dergisi, (50), 363-375.
• Kara, Z. (2013). Bauman sosyolojisi, Ayrıntı Yayınları.
• Kineşçi, E. (2017). Düşünümsel Sosyoloji açısından Zygmunt Bauman Sosyolojisi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(33), 61-70.
• Korkmaz, A. (2006). Değişme ve farklılaşma, İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Körlü, A. ve Savaş, S. (2022). Özel ve kamusal alan ayrımı açısından yeni medya’yı Bauman üzerinden okumak, Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, (19), 70-89. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/kilad/issue/69662/111080
• Man, F. (2013). Akışkan Zamanlarda eğretileşme: ulusal istihdam stratejisi üzerine bir değerlendirme, Çalışma ve Toplum, 36(1). 229-252. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ct/issue/71793/1155201
• Önür, H. (2022). Bauman'da sosyal eşitsizlik meselesi, Celal Bayar University Journal of Social Sciences/Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1). 279-297. DOI: 10.18026/cbayarsos.1054382
• Özmen, Z. (2019). Bir modern zaman klasiği: gündelik (çi) hayat, Kare, (6), 1-15.
• Solmaz, M. (2020). Güncel gözetimi Bauman’ın sosyal teorisinden hareketle anlamak, Journal of Social Sciences and Humanities, 4(1), 1-10.
• Solmaz, M. ve Alkan, E. Ö. (2021). Akışkan modern toplum, saf ilişki ve insani birlikteliklerin geçici hale gelişi, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 387-403.
• Şahin, M. (2019). Akışkan toplumda eğitim ve iletişimin önemi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2019(49), 31-47.
• Şan, M. (2012). Zygmunt Bauman: Modernlik ve Postmodernlik arasında bir sosyolog, İstanbul University Journal of Sociology, 3(11), 63-90.
• Şentürk, Ü. (2016). Güncele dipnotlar, Ankara: Siyasal Yayınları.
• Tekin, F. (2020). Modern Etik Karşıtı Bir Düşünür Olarak Zygmunt Bauman ve Postmodern Etik Anlayışı, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (SKAD), 6 (13), 39-74 . DOI: 10.25306/skad.802615.