Heybeliada’da Köşk Mimarisi Gelişimi Kapsamında Nikolaidis (Horozoğlu) Köşkü’nün Fiziksel Bozulma Sorunları ve Önerileri

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 121 - 146, 28.02.2022

Çağla Kaya Fernaz Öncel

Öz

İstanbul’un Adalar ilçesi, 19. ve 20. yüzyıla ait birçok sivil mimari örneğini barındırır. İstanbul’da bu döneme ait birçok yerleşim yerinin ahşap mimari dokusu büyük ölçüde tahrip olmuştur. Bu durum göz önüne alındığında Adalar’ın, 19. ve 20. yüzyıl yapılarını en iyi ifade eden bölge olduğu söylenebilir. İstanbul Adaları arasında büyüklük sıralamasında ikinci olan Heybeliada bu çalışmanın alanını oluşturmaktadır. Bu çalışma kapsamında incelenen Nikolaidis (Horozoğlu) Köşkü, Heybeliada köşk mimarisinin önemli örneklerindendir. Yapının özgünlüğü günümüzde okunabilmektedir, fakat birçok nedenden dolayı yapıda malzeme bozulmaları ve niteliksiz değişimler mevcuttur. Bu çalışmada, Heybeliada’nın köşk mimarisi içinde Nikolaidis (Horozoğlu) Köşkü’nün incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, yapının konumu, tarihçesi, mimari özellikleri, planı, malzemesi, teknik ve süslemeleri, bölgedeki diğer köşkler ile üslup bağlamında karşılaştırılması ve değerlendirilmesi, sonuç ve kaynaklar bölümü ile anlatılmıştır. Arşiv ve güncel fotoğraflar kullanılmış, yapının rölöve projesi çizilmiş ve yapı için koruma önerileri getirilmiştir. Yapı günümüz koruma ilkeleri ışığında değerlendirilmiş ve yapının sürdürülebilir bir koruma yaklaşımı ile gelecek nesillere özgünlüğünü kaybetmeden ve yaşanabilir şekilde ulaşması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Heybeliada, köşk mimarisi, Nikolaidis (Horozoğlu) Köşkü, bozulma sorunları ve müdahaleler

Physical Degradation Problems and Suggestions of Nikolaidis (Horozoğlu) Mansion in the Scope of the Development of Mansion Architecture in Heybeliada

Öz

The Adalar district of Istanbul has many examples of civil architecture of the 19th and 20th centuries. The wooden architectural texture of many settlements of this period in Istanbul has been largely destroyed. Considering this situation, it can be said that Adalar is the region that best expresses the 19th and 20th century buildings. Heybeliada, which ranks second among the islands of Istanbul in terms of size, is the field of this study. Nikolaidis (Horozoğlu) Mansion, examined within the scope of this study, is one of the important examples of Heybeliada mansion architecture. The originality of the building can be read today, but there are material degradation and unqualified changes in the building for many reasons. In this study, it is aimed to examine Nikolaidis (Horozoğlu) Mansion within the mansion architecture of Heybeliada. For this purpose, the location, history, architectural features, plan, material, technique and decorations of the building, its comparison and evaluation with other mansions in the region in terms of style, are explained with the results and resources section. Archive and up-to-date photographs were used, the building's survey project was drawn and conservation proposals were made for the building. The building has been evaluated in the light of today's conservation principles and with a sustainable conservation approach, it is aimed to reach the next generations in a livable way without losing its originality.

Anahtar Kelimeler

Heybeliada, mansion architecture, Nikolaidis (Horozoğlu) Mansion, degradation problems and interventions

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (2018). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, Yem Yayınları, İstanbul.
• Aydın, A. (2014). “Heybeliada Kentsel Sit Koruma Önerisi” Yüksek Lisans Tezi, İTÜ, İstanbul.
• Arseven, C.E. (1989). Eski İstanbul, haz. Dilek Yelkenci, İstanbul.
• Arseven, C.E. (1983). Şale, Sanat Ansiklopedisi, c.4, M.E.B. Devlet Kitapları, İstanbul.
• Cansever, T. (1984). “Adalar’da Mimari Çevrenin Tarihi ve Geleceği”, Seminer, İstanbul.
• Cezar, M. (1972). Sanatta Batıya Açılış ve Osman Hamdi, İstanbul.
• Denel, S. (1982). Batılılaşma Sürecinde İstanbul’da Tasarım ve Dış Mekânlarda Değişim ve Nedenleri, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Eldem, S. H. (1969). Köşkler ve Kasırlar I-II, İstanbul.
• Eldem, S. H. (1954). Türk Evi Plan Tipleri, İstanbul.
• Eldem, S. H. (1984). Türk Evi Osmanlı Dönemi/Turkish Houses Ottoman Period, C.I, Türkiye Anıt, Çevre, Turizm Değerlerini Koruma Vakfı, İstanbul.
• Erdenen, O. (1961). İstanbul Adaları, Adalı Yayınları, İstanbul.
• Erdenen, O. (1962). İstanbul Adaları: Büyükada, Heybeli, Burgaz, Kınalı, Kaşık Belediye Matbaası.
• Gülen, N. (1994). “Heybeliada” Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Adalı Yayınları, c.4, İstanbul.
• Gülen, N. (2015). Resimlerle Heybeliada, Adalı Yayınları, İstanbul.
• Gülen, N. (2018). Heybeliada, Adalı Yayınları, İstanbul.
• Günay, R. (2019). İstanbul Adalarının Yaşayan Ahşap Konutları, Yem Yayınları, İstanbul.
• Hasol, D. (2002). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, İstanbul.
• Kuban, D. (2016). Mimarlık Kavramları, Yem Yayınları, İstanbul.
• Kuruyazıcı, H. (2011). Adalar, Binalar, Mimarlar, Adalı Yayınları, İstanbul.
• Millas, A. (2015). Hala Hatırlıyorum Heybeliada, Adalı Yayınları, İstanbul.
• Millas, A. (2019). “Heybeliada” Halki Dimonisos, Adalı Yayınları, İstanbul.
• Sakaoğlu, N. (1997). “İstanbul’a Düşen Ateşler”, Sayı 21, İstanbul.
• Saner, T. (1998). 19. Yüzyıl Mimarlığında “Oryantalizm”, İstanbul.
• Sözen, M., Tanyeli, U. (1996). Sanat Kavram ve Terimler Sözlüğü, İstanbul.
• Tanman, M. B. (1993). “Abbas Halim Paşa Köşkleri”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C. 1, İstanbul.
• Tuğlacı, P. (1989). Tarih Boyunca İstanbul Adaları I, Say Yayınları, İstanbul.
• Tuğlacı, P. (1992). Tarih Boyunca İstanbul Adaları II, Say Yayınları, İstanbul.
• Uluengin, N.Y. (1998). Osmanlı-Türk Sivil Mimarisinde Pencere Açıklıklarının Gelişimi, İstanbul.