Urbanization of Turkey in the 90’s: Looking at an In-between Era through Ruşen Keleş’s “Urban Politics”

Yıl 2022, , 1138 - 1170, 14.11.2022

Ufuk Poyraz

https://doi.org/10.31198/idealkent.1119367

Cited By: 1

Öz

The transformation of cities in Turkey in the aftermath of 2000 is remarkable compared to the former periods. Although the steps taken after 1980 are considered to be the main underlying reason, the role of the 1990s is not explicitly addressed in the literature on urbanization. As an in-between era, the 90s was a period in which the pains of the transformative neoliberal agenda were intensely suffered after the 80-coup d’état and paved the way for the emergence of destructive urbanization in the 2000s producing only a built environment. In this respect, Prof. Dr Ruşen Keleş’s book titled “Kentleşme Politikası” (Urban Politics), with its 18th “updated” edition in 2021 is a cornerstone of the Turkish literature on urbanization and a reference book for urbanization enthusiasts, which provides an opportunity to examine the 90s within the context of great transformation spanning 40 years, in relation to other periods. This study strived to reveal the state of play in Turkey’s urbanization in the 1990s by examining the updates and additions made in the book. Thus, different issues that shed light on urbanization processes in a wide spectrum, such as planning, local governments, development, housing, environment and natural disasters, are discussed.

Anahtar Kelimeler

Urbanization of Turkey in the 90s, Ruşen Keleş’s “Urban Politics”, legal and administrative transformation, built environment, urban policy planning

90’larda Türkiye Kentleşmesi: Arada Kalmış Bir Döneme Ruşen Keleş'in “Kentleşme Politikası” Üzerinden Bakmak

Öz

2000 sonrasında Türkiye kentlerinin geçirdiği dönüşüm önceki dönemleri gölgede bırakır niteliktedir. 1980 sonrasında atılan adımlar, bu durumun başlıca sebebi olarak ortaya konsa da, 1990’lı yılların bu tabloda oynadığı rol açık bir şekilde kentleşme yazınında dillendirilmemiştir. Arada kalmış bir dönem olarak 90’lar hem 80 darbesi sonrasında dönüştürücü neoliberal gündemin sancılarının yoğun bir şekilde çekildiği, hem de 2000’lerin sadece yapılı çevre üretmekle kalan yıkıcı kentleşmesinin ortaya çıkışına zemin hazırlayan dönemdir. Bu bağlamda Türkiye kentleşme yazınının köşe taşı ve kentleşme meraklılarının başucu kitabı olan Prof. Dr. Ruşen Keleş’in 2021 yılında 18. “güncellenmiş” baskısını yapmış “Kentleşme Politikası”, 40 yıla yayılan büyük dönüşüm içerisinde 90’ları diğer dönemlerle bağlantılı olarak incelemek için önemli bir olanak sağlamaktadır. Bu çerçevede çalışmada, 1990’lı yıllardaki baskılar başta olmak üzere kitapta yapılan güncellemeler ve eklemeler incelenerek Türkiye kentleşmesinin 1990’lardaki durumunun ortaya konulması hedeflenmiştir. Böylece, planlama, yerel yönetimler, kalkınma, konut, çevre ve doğal afetler gibi 90’lı yılların kentleşme sürecine ışık tutacak farklı konulara değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

1990’larda Türkiye Kentleşmesi, Ruşen Keleş’in “Kentleşme Politikası” kitabı, yasal ve yönetsel dönüşüm, yapılı çevre, kentsel politika planlaması

Kaynakça

• Balaban, O. (2011). İnşaat sektörü neyin lokomotifi? Birikim, 270, 19-26.
• Berkman, G. (1995) Türkiye’de konut kooperatiflerinin konut üretimine katkısı ve başarı ve başarısızlıklarının değerlendirilmesi. Konut Araştırmaları Sempozyumu: Konut Araştırmaları Dizisi 1 içinde (ss. 147-180). T.C. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Konut Araştırmaları Merkezi.
• Berkmen, N. H. ve Turgut, S. (2019). Kentsel dönüşüm kıskacında "Bağdat Caddesi". Megaron, 14, 155-166.
• Bowen, A., & Hepburn, C. (2014). Green growth: an assessment. Oxford Review of Economic Policy, 30(3), 407-422.
• Cizre‐Sakallioglu, U. & Yeldan, E. (2000). Politics, society and financial liberalization: Turkey in the 1990s. Development and Change, 31(2), 481-508.
• Çoban, A. N. (2012). Cumhuriyetin ilanından günümüze konut politikası. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(03), 75-108.
• Ersoy, M. (2011). Yerelden ulusala merkezileşerek aynılaşan planlama anlayışı. SBF Yerel Yönetimler Sempozyumu. Ankara. 20 Ağustos 2022 tarihinde http://www.melihersoy.com/wp-content/uploads/2012/09/Yerelden-Ulusala-Merkezileserek-Aynilasan-Planlama-Anlayisi-SBF-Yerel-Yonetimler-Kurultayinda-Sunulan-Bildiri2011.pdf adresinden erişildi.
• Ersoy, M. (1989). Tarihsel perspektif içinde türkiye'de merkezi yönetim-yerel yönetim ilişkileri. ODTÜ MFD, 9(1), 45-66.
• Geray, C. (1992). Kooperatifçiliğin dünya'daki ve Türkiye’deki nicel gelişimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 47(01), 427-441.
• Göçmen, I. (2014). Religion, politics and social assistance in Turkey: The rise of religiously motivated associations. Journal of European Social Policy, 24(1), 92-103.
• Gülalp, H. (2001). Globalization and political Islam: The social bases of Turkey’s Welfare Party. International Journal of Middle East Studies, 33(3), 433-448.
• Hickel, J. (2021). What does degrowth mean? A few points of clarification. Globalizations, 18(7), 1105-1111.
• Kallis, G. (2011). In defence of degrowth. Ecological Economics, 70(5), 873-880.
• Keleş, R. (1984). Kentleşme ve konut politikası. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Keleş, R. (1993). Kentleşme politikası. Ankara: İmge.
• Keleş, R. (1997). Kentleşme politikası. Ankara: İmge.
• Keleş, R. (2004). Kentleşme politikası. Ankara: İmge.
• Keleş, R. (2013). 100 soruda çevre, çevre sorunları ve çevre politikası. İzmir: Yakın Kitabevi.
• Keleş, R. (2014). 100 soruda Türkiye’de kentleşme, konut ve gecekondu. Ankara: Cem Yayınevi.
• Keleş, R. (2020). Kentleşme politikası. Ankara: İmge.
• Keleş, R., Hamamcı, C. ve Çoban, A. (2012). Çevre politikası. Ankara: İmge.
• Onis, Z. (1997). The political economy of Islamic resurgence in Turkey: The rise of the Welfare Party in perspective. Third World Quarterly, 18(4), 743-766.
• Osmay, S. (1995). Konut kooperatiflerinin hedef kitlesi nedir? Ne olmalıdır?, Konut Araştırmaları Sempozyumu: Konut Araştırmaları Dizisi 1 içinde (ss. 181-213). T.C. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Konut Araştırmaları Merkezi.
• Poyraz, U. (2013). Transformation of social welfare state and social relief. II. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiri Kitabı, ss. 227-240.
• Poyraz, U. (2015). Dönüşen kentsel dönüşüm: İktidar ve mücadele alanı stratejileri. Konut içinde (ss. 197-196). Ankara: TMMOB Şehir Plancıları Odası.
• Poyraz, U. (2022). Housing as a locus of capital accumulation and hegemony: Towards a methodological and theoretical analysis of national and local level dynamics in Turkey. Yayımlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Şengül, H. T. (2012). Türkiye’nin kentleşme deneyiminin dönemlenmesi. F. Alpkaya & B. Duru (Der.), 1920’den Günümüze Türkiye’de Toplumsal Yapı ve Değişim içinde (ss. 407- 453). Phoenix Yayınevi.
• TCMB (2022). Reel kesim güven endeksi. 26 Ağustos 2022 tarihinde, https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/dashboard/4977 adresinden erişildi.
• TOKİ'den 50 bin sosyal konut hedefi (2021, Ekim 26). TRT Haber. 9 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.trthaber.com/haber/gundem/tokiden-50-bin-sosyal-konut-hedefi-620350.html adresinden erişildi.
• Türkiye'nin 3'te biri kiracı (2003, Temmuz 18). Hürriyet Gazetesi. 9 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/turkiyenin-3te-biri-kiraci-38482571 adresinden erişildi.
• TÜİK (2022). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2011-2021. 5 Mayıs 2022 tarihinde, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Aile-2021-45632 adresinden erişildi.
• TÜİK (2022). Hanehalkı tüketim harcaması istatistikleri, 2019. 25 Ağustos 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Gelir,-Yasam,-Tuketim-ve-Yoksulluk-107 adresinden erişildi.
• TÜİK (2022). İşgücü istatistikleri, II. çeyrek: Nisan-Haziran 2022, 25 Ağustos 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-II.-Ceyrek:-Nisan-Haziran-2022-45652 adresinden erişildi.
• TÜİK (2022). Motorlu kara taşıtları. 27 Ağustos 2022 tarihinde, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Temmuz-2022-45710 adresinden erişildi.
• TÜİK (2022). Tüketici eğilim istatistikleri. 23 Ağustos 2022 tarihinde, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=ekonomik-guven-117 adresinden erişildi.
• TÜİK (2022). Yapı izin istatistikleri. 5 Mayıs 2022 tarihinde, https://biruni.tuik.gov.tr/yapiizin/giris.zul adresinden erişildi.
• TÜİK (2022). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları 2021. 24 Ağustos 2022 tarihinde, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=45500 adresinden erişildi.
• Türkiye CDS 5 yıllık USD (2022). Investing. 23 Ağustos 2022 tarihinde, https://tr.investing.com/rates-bonds/turkey-cds-5-year-usd-historical-data adresinden erişildi. Tzob: Tarım arazilerimiz 4 milyon 720 bin hektar azaldı. (2021, Haziran 13). T24. 26 Ağustos 2022 tarihinde, https://t24.com.tr/haber/tzob-tarim-arazilerimiz-4-milyon-720-bin-hektar-azaldi,958779 adresinden erişildi.
• Van Aalst, M. K. (2006). The impacts of climate change on the risk of natural disasters. Disasters, 30(1), 5-18.
• Wallerstein, I. (1988). The inventions of timespace realities: Towards an understanding of our historical systems. Geography, 73(4), 289-297.
• Wood E. M. (1995). Democracy against Capitalism: Renewing Historical Materialism. Cambridge University Press.
• Yasa, İ. (1966). Ankara’da gecekondu aileleri. Ankara: Akın Matbaası.
• Yavuz, F., Keleş, R. & Geray, R. (1973). Şehircilik: Sorunlar, uygulama ve politika. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Yavuz, F., Keleş, R. & Geray, R. (1978). Şehircilik: Sorunlar, uygulama ve politika. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Zengin, O. (2014). Büyükşehir belediyesi sisteminin dönüşümü: Son on yılın değerlendirmesi. Ankara Barosu Dergisi, (2), 91-116.