Branding, territorial stigmatization and gentrification: The case of Antalya Balbey Neighborhood

Yıl 2025, Sayı: 49, 273 - 302, 07.11.2025

Özgür Öztürk , Nadir Suğur

https://doi.org/10.31198/idealkent.1731843

Öz

This study discusses the relationship between the stigmatization experienced by those not seen as part of the brand and grassroots demands for gentrification when cities are undergoing a process of branding. Focusing on the historic Balbey Neighborhood, which is located in the center of Antalya, a rapidly transforming city on the road to branding but remains a depressed area, this study seeks answers to the following questions: (i) How does the stigmatization process work in Balbey, where urbanization dynamics and unique conditions have created a mixed community where individuals from different income groups and ethnic backgrounds live together? (ii) How are stigmatizing discourses from property owners and class, as well as cultural and political dimensions of gentrification demands, related to each other? (iii) How does the public, which makes daily life difficult by disrupting basic services in the neighborhood, deepen the tension between property owners and tenants? (iv) How does the public reinforce stigmatization and demands for gentrification from property owners? The study was conducted through the analysis of in-depth interviews with 18 participants, 14 of whom were residents of Balbey Neighborhood and 4 of whom were institutional actors in the city. In light of the findings, the study takes the existing body of literature one step further and opens up new research agendas on the mechanisms of territorial stigmatization.

Anahtar Kelimeler

Territorial stigmatization , gentrification , brand city , urban segregation , Antalya

Markalaşma, bölgesel damgalama ve soylulaştırma: Antalya Balbey Mahallesi örneği

Öz

Bu çalışmada, kentlerin markalaştırma sürecinden geçtiği günümüzde, markanın bir parçası olarak görülmeyen kesimlerin maruz kaldığı damgalamanın, tabandan gelen soylulaştırma talepleriyle ilişkisi tartışılmaktadır. Markalaştırma yolunda hızla dönüşen Antalya’nın merkezinde yer alan, ancak bir çöküntü alanı olarak kalan tarihi Balbey Mahallesi’ne odaklanan bu çalışmada şu sorulara yanıt aranmaktadır: (i) Kentleşme dinamikleri ve özgün koşullarının, farklı gelir grupları ve etnik kökenden bireylerin bir arada yaşadığı karma bir topluluk (mixed communities) oluşturduğu Balbey’de damgalama süreci nasıl işlemektedir? (ii) Mülk sahiplerinden gelen damgalayıcı söylemler ile soylulaştırma taleplerinin sınıfsal, kültürel ve politik boyutları birbiriyle nasıl ilişkilendirilmektedir? (iii) Mahalledeki temel hizmetleri aksatarak gündelik yaşamı zorlaştıran kamu, mülk sahipleri ve kiracılar arasındaki gerilimi nasıl derinleştirmektedir? (iv) Kamu, mülk sahiplerinden gelen damgalama ve soylulaştırma taleplerini nasıl güçlendirmektedir? Çalışma, 14’ü Balbey Mahallesi sakini ve 4’ü kentteki kurumsal aktörlerinden oluşan toplam 18 katılımcıyla gerçekleştirilen derinlemesine mülakatların analiziyle yürütülmüştür. Elde edilen bulgular ışığında, ilgili literatürdeki mevcut birikim bir adım ileri taşınmakta ve bölgesel damgalamanın oluşum mekanizmalarına dair yeni araştırma gündemleri tartışmaya açılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bölgesel damgalama , soylulaştırma , marka kent , kentsel ayrışma , Antalya.

Kaynakça

• ABB. (2014). Balbey Mahallesi sit alanı ve çevresi yenileme alanı ilanı gerekçe raporu. Antalya BB.
• ABB. (2018). Balbey yenileme projesi 1. etap fizibilite raporu. Antalya BB.
• ABB. (2019). T.C. Antalya Büyükşehir Belediyesi 2020–2024 stratejik planı. Antalya BB.
• Akkaya, Ö., & Yılgür, E. (2019). Locally confined territorial stigmatization: The case of “Gypsy” stigma. İdealkent, 10(26), 214–253.
• Arthurson, K. (2002). Creating inclusive communities through balancing social mix: A critical relationship or tenuous link? Urban Policy and Research, 20(3), 245–261.
• Arthurson, K. (2010). Operationalising social mix: Spatial scale, lifestyle and stigma as mediating points in resident interaction. Urban Policy and Research, 28(1), 49–63.
• Atılgan, E. Ü. (2019). “Çinçin’den subay, polis çıkmış mı ki ben olayım?” Damgalı mekânlar. In F. Şenol Cantek (Ed.), Kenarın kitabı: “Ara”da kalmak çeperde yaşamak (pp. 61–89). İletişim Yayınları.
• Barth, F. (2001). Giriş. In F. Barth, Etnik gruplar ve sınırları: Kültürel farklılığın toplumsal organizasyonu (A. Kaya & S. Gürkan, Çev., pp. 11–41). Bağlam Yayıncılık.
• Bektaş Ata, L. (2021). Limontepe’de yaşamak, büyümek, beklemek: Kentsel dönüşüm öncesi bir mahalle anlatısı. İdealkent Yayınları.
• Doğru, H. E. (2024). 2000’li yıllarda konut sektörünün ekonomi politiği ve devletin dönüşümü. Mülkiye Dergisi, 48(2), 313–342.
• Erman, T. (2020). Mış gibi site: Ankara’da bir TOKİ-gecekondu dönüşüm sitesi. İletişim Yayınları.
• Garbin, D., & Millington, G. R. (2012). Territorial stigma and the politics of Resistance in a Parisian Banlieue: La Courneuve and Beyond. Urban Studies, 49(10), 2067–2083).
• Gül, M. (2016). Antalya kent merkezi kültür ve turizm gelişim bölgesinde yer alan sit alanları ve bu alanlarda Antalya Büyükşehir Belediyesi’nce başlatılan çalışmalara ilişkin genel bir değerlendirme. Planlama, 38, 121–147.
• Harvey, D. (2013). Asi şehirler: Şehir hakkından kentsel devrime doğru (Ö. Çelik, Çev.). Metis Yayıncılık.
• Hastings, A., & Dean, J. (2003). Challenging images: Tackling stigma through estate regeneration. Policy & Politics, 31(2), 171–184.
• Iyer, A., & Pryce, G. (2024). Theorising the causal impacts of social frontiers: The social and psychological implications of discontinuities in the geography of residential mix. Urban Studies, 61(5), 782–798.
• Kallin, H., & Slater, T. (2014). Activating territorial stigma: Gentrifying marginality on Edinburgh’s periphery. Environment and Planning A: Economy and Space, 46(6), 1351–1368.
• Keleş, R. (2010). Türkiye’de kentleşme kime ne kazandırıyor? İdealkent, 1, 28–31.
• Kepenek, E., Gençel, Z., & Güç, B. (2015). Antalya tarihi kent merkezi ve yakın çevresindeki mekânsal değişimin günümüz kent formuna etkilerinin değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(2), 77–84.
• Keyder, Ç. (2018). Arka plan. Ç. Keyder (Ed.), İstanbul: Küresel ile yerel arasında (pp. 9–43). Metis Yayınları.
• Kirkness, P., & Tijé-Dra, A. (2017). Territorial stigmatisation, gentrification and class struggle: An interview with Tom Slater. In P. Kirkness & A. Tijé-Dra (Eds.), Negative neighbourhood reputation and place attachment: The production and contestation of territorial stigma (pp. 235–252). Routledge.
• Lemanski, C. (2022). Afterword: Citizenship and the politics of (im)material stigma and infrastructure. Urban Studies, 59(3), 663–671.
• Mercan, B. A. (2019). İleri marjinalite perspektifinden Altındağ’a bakış: Suçun mekânı, mekânın suçu mu? İdealkent, 10(26), 176–214.
• Neuman, W. L. (2006). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar I (S. Özge, Çev.). Yayınodası Yayıncılık.
• Otero, G., Ramond, Q., Méndez, M. L., Carranza, R., Link, F., & Ruiz-Tagle, J. (2024). The damages of stigma, the benefits of prestige: Examining the consequences of perceived residential reputations on neighbourhood attachment. Urban Studies, 61(3), 462–494.
• Öğünç, P. (2013). “Takdir edersiniz ki bir milyon dolar veren kimse bu manzaraya bakmak istemez.” In T. Bora (Ed.), Milyonluk manzara: Kentsel dönüşümün resimleri (pp. 129–155). İletişim Yayınları.
• Öktem, B. (2018). Tarlabaşı Yenileme Projesi: Yıkarak yeniden yaparken yitirilen tarih; yerinden edilen, mülksüzleştirilen, yoksullaştırılan yaşamlar. In H. Akarca & R. Doğan (Eds.), Tarlabaşı: Bir kent mücadelesi (pp. 227–241). TMMOB.
• Öncü, A., & Weyland, P. (2013). Giriş: Küreselleşen kentlerde yaşam alanı ve toplumsal kimlik mücadeleleri. In A. Öncü & P. Weyland (Eds.), Mekân, kültür, iktidar: Küreselleşen kentlerde yeni kimlikler (L. Şimşek & N. Uygun, Çev., pp. 9–41). İletişim Yayınları.
• Palmberger, M., & Gingrich, A. (2014). Qualitative comparative practices: Dimensions, cases and strategies. In U. Flick (Ed.), The SAGE handbook of qualitative data analysis (pp. 94–109). SAGE Publications.
• Pérouse, J.-F. (2013). Kentsel dönüşümün yaygınlaştırılması ya da suskun çoğunluğun acımasız zaferi. In T. Bora (Ed.), Milyonluk manzara: Kentsel dönüşümün resimleri (pp. 49–77). İletişim Yayınları.
• Pérouse, J.-F. (2018). Kapalı dikey rezidanslar ve üst sınıfların merkeze koşullu dönüş eğilimi: Eleştirel bir değerlendirme. İdealkent, 3(6), 84–95.
• Randolph, G. F., & Storper, M. (2023). Is urbanisation in the Global South fundamentally different? Comparative global urban analysis for the 21st century. Urban Studies, 60(1), 3–25.
• Ruming, K. J., Mee, K. J., & M’Guirk, P. (2004). Questioning the rhetoric of social mix: Courteous community or hidden hostility? Australian Geographical Studies, 42(2), 234–248.
• Shmaryahu-Yeshurun, Y., & Ben-Porat, G. (2020). For the benefit of all? State-led gentrification in a contested city. Urban Studies, 58(13), 2605–2622.
• Smith, N. (2006). Yeni küresellik, yeni şehircilik: Küresel kentsel strateji olarak soylulaştırma. Planlama, 2, 13–27.
• Smith, N. (2017). Eşitsiz gelişim: Doğa, sermaye ve mekânın üretimi (E. Soğancılar, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Suner, A. (2018). Hong Kong–İstanbul: Şehri şahsileştirmek. Metis Yayınları.
• Şahin, B. (2010). Tarlabaşı: “Medeniyetin 150 metre aşağı”. In P. Uyan Semerci (Ed.), Hayalden gerçeğe: Tarlabaşı Toplum Merkezi deneyimi (pp. 9–49). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Şen, B., & Öktem Ünsal, B. (2013). Derbent: Memleketin işçi mahallesi ya da küresel kentin “hukuksuz” gecekondu alanı. In A. Türkün (Ed.), Mülk, mahal, insan: İstanbul’da kentsel dönüşüm (pp. 189–227). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• TEPAV. (2015). Anadolu kaplanları’nın yükselişi: Türkiye şehirleşme incelemesi. The World Bank.
• Thurber, A., Bohmann, C. R., & Heflinger, C. A. (2018). Spatially integrated and socially segregated: The effects of mixed income neighbourhoods on social well-being. Urban Studies, 55(9), 1859–1874.
• Türkün, A. (2019). Dar gelirli kesimlerin yaşam alanlarında kentsel dönüşüm uygulamaları. In G. Kaya & A. Şeker (Eds.), Dert yüklü mekânlar: Kentlerin yeni ve eskimeyen sorunları (pp. 59–83). Nika Yayınevi.
• van Eijk, G. (2012). Good neighbours in bad neighbourhoods: Narratives of dissociation and practices of neighbouring in a “problem” place. Urban Studies, 49(14), 3009–3026.
• Verdouw, J., & Flanagan, K. (2019). “I call it the dark side”: Stigma, social capital and social networks in a disadvantaged neighbourhood. Urban Studies, 56(16), 3358–3374.
• Wacquant, L. (2008). Kent paryaları: İleri marjinalliğin karşılaştırılmalı sosyolojisi (M. Doğan, Çev.). Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Wacquant, L. (2024). Bourdieu şehirde: Kentsel teoriye meydan okumak (N. Ökten, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Wacquant, L., Slater, T., & Pereira, V. (2014). Territorial stigmatization in action. Environment and Planning A: Economy and Space, 46(6), 1270–1280.
• Watt, P. (2006). Respectability, roughness and “race”: Neighbourhood place images and the making of working-class social distinctions in London. International Journal of Urban and Regional Research, 30(4), 776–797.
• Watt, P. (2009). Living in an oasis: Middle-class disaffiliation and selective belonging in an English suburb. Environment and Planning A: Economy and Space, 41(12), 2874–2892.
• Willig, C. (2014). Interpretation and analysis. In U. Flick (Ed.), The SAGE handbook of qualitative data analysis (pp. 136–151). SAGE Publications.
• Yalçıntan, M. C., Olgun Çalışkan, Ç., Çışgın, K., & Dündar, U. (2014). İstanbul dönüşüm coğrafyası. In A. Bartu Candan & C. Özbay (Eds.), Yeni İstanbul çalışmaları: Sınırlar, mücadeleler, açılımlar (pp. 47–71). Metis Yayınları.
• Yardımcı, Ö. (2020). State stigmatisation in urban Turkey: Managing the “insurgent” squatter dwellers in Dikmen Valley. Antipode, 52, 1519–1538.
• Yin, R. K. (2011). Qualitative research from start to finish. The Guilford Press.
• Yücel, H. (2016). Varoşun üç hali: “İç varoş”, “parçalanmış varoş” ve “bütünleşik varoş”. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 4(1), 53–84.
• Zukin, S. (1995). The cultures of cities. Blackwell Publishers.