Geleneksel Mahalle Dindarlığının Gecekondu Dindarlığına Dönüşümü

Yıl 2010, Cilt: 1 Sayı: 2, 196 - 215, 31.12.2010

İbrahim Yenen

Öz

Türk
toplumsal dindarlığının karakteristik özelliklerini yansıtan geleneksel halk
dindarlığı, mekânsal sosyal tabakalaşmaya uygun bir şekilde mahalle dindarlığı
gibi özel formların oluşmasına sebep olabilmektedir. Mahalle dindarlığı ise
geleneksel ve modern mahalle dindarlığı (gecekondu dindarlığı) şeklinde ikiye
ayrılabilir. Geleneksel mahalle dindarlığı üç temel mekânda devamlılığını sağlamaktadır:
Mektep, camii ve mezarlık. Mahallenin, geleneksel sosyal yapı içerisindeki
değer ifade eden fiziki mevcudiyetinin dönüşmeye başlamasıyla beraber, mahalle
olgusu da gecekonduya evrilmiştir. Gecekondu, aynı zamanda köyden gelen
insanların yeni kent hayatına uyumlarını zorlaştıran ve arada kalmışlığı ifade
eden bir zihniyetin doğmasına sebep olmuştur. Ayrıca bu zihniyet, sosyal
hayatın bütününde etkili olduğu için din ve dindarlık boyutlarının da yeni
şekiller almasına zemin hazırlamıştır. Bu süreçte yeni oluşan dindarlık
tutumlarından biri “gösterişçi dindarlık” olarak tanımlanabilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

geleneksel mahalle dindarlığı, mektep, cami, mezarlık, gecekondu dindarlığı, gösterişçi dindarlık, mahalle baskısı

The Conversion of Traditional Neighborhood Piety to Slum Piety

Öz

Reflecting the characteristics of the
Turkish social piety of traditional folk piety spatial
forms of social stratification such as the formation of piety is a proper way that
can lead to neighborhood.  Neighborhood
religiosity can be divided into two as the traditional and modern neighborhoods
(slums religiosity) . Traditional neighborhood in space, the continuity of
piety required three basic places: Ancient schools, mosques and cemeteries.
Traditional social structure in the neighborhood began to evolve into a value
representing the physical presence of squatters in the neighborhood evolved
into a case. At the same time, slums, villages and the people who find it
difficult adjusting to life in the new city together have given birth to a
mentality that expresses underdevelopment. In addition, this mentality, to be
effective for the whole of social life, religion and religiosity has prepared
the ground to take new shapes in sizes. In this process, a new religious
attitude of one of the "pretentious religiosity" is defined. 

Anahtar Kelimeler

traditional neighborhood religiosity, ancient schools, mosque, cemetery, slum religiosity, pretentious religiosity, neighborhood pressure

Kaynakça

• Akyüz, Niyazi, (2007). Gecekondularda Dini Hayat ve Kentlileşme, Ankara, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Arslan, Mustafa, (2004). Türk Popüler Dindarlığı, Birinci Basım, İstanbul, Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• Ataman, Kemal, (2005). “Yapısal Adaptasyon Ya da Caminin Asli Fonksiyonlarını Üstlenme Süreci”, III. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri, Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Ayvazoğlu, Beşir, (1995). Şehir Fotoğrafları, İstanbul, İnsan Yayınları
• Beydilli, Kemal, (2001). Osmanlı Döneminde İmamlar ve Bir İmamın Günlüğü, İstanbul, Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları.
• Çelik, Celalettin, (2002). Şehirleşme ve Din, Birinci Basım, Konya, Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Çelik, Celalettin, (2005). “Kentsel Dindarlık –Kentlilik Tecrübelerinde Farklılaşan Dindarlıklar-“, Ü. Günay ve C. Çelik (Editör), Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi, Birinci Baskı, Adana, Karahan Kitabevi Yayınları.
• Günay Ünver, (1999). Erzurum ve Çevre Köylerinde Dini Hayat, Birinci Baskı, İstanbul, Erzurum Kitaplığı Yayınları.
• Günay, Ünver, (2005). “Köylülük ve Din”, Türk Yurdu Dergisi, Cilt 25, Sayı 217, Ankara, Eylül 2005
• Günay, Ünver. (2006). “Dindarlığın Sosyolojisi”, Ü. Günay ve C. Çelik (Editör), Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi, Birinci Baskı, Adana, Karahan Kitabevi Yayınları.
• Kara İsmail, Birinci Ali. (2005). Bir Eğitim Tasavvuru Olarak Mahalle/Sıbyan Mektepleri –Hatıralar, Yorumlar, Tetkikler, Birinci Basım, İstanbul, Dergâh Y.
• Laqueur, Hans-Peter. (1997). Hüvel Baki –İstanbul’da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları, (Çev.) Selahattin Dilidüzgün, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Y.
• Subaşı, Necdet, (2002). “Türk(iye) Dindarlığı: Yeni Tipolojiler”, İslamiyat Dergisi, cilt 5, sayı 4, Ekim Aralık 2002, Ankara.
• Okumuş, Ejder. (2002). Gösterişçi Dindarlık, Birinci Basım, İstanbul, Pınar Yayınları.
• Okumuş, Ejder, (2006). “Gösterişçi Dindarlık”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Eylül 2006, Sayı: 8.
• Tanhan Fuat, Figen Arı. (2006). “Üniversite Öğrencilerinin Ölüme Verdikleri Anlam Ve Öğrenim Gördükleri Program Açısından Ölüm Kaygısı Düzeyleri”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, Aralık 2006. Cilt: III, Sayı: II,
• Toprak, Binnaz.(2009). Türkiye’de Farklı Olmak –Din ve Muhafazakârlık Ekeninde Ötekileştirilenler- (Araştırma Grubu: Binnaz Toprak, İrfan Bozan, Tan Morgül, Nedim Şener), İkinci Basım, İstanbul, Metis Yayınları.