“Şehir Ona Yakışmadı”:* Ayaşlı ile Kiracıları‟nda Mekânlar ve Kadınlar

Yıl 2011, Cilt: 2 Sayı: 4, 198 - 216, 30.09.2011

Funda Şenol Cantek Levent Cantek

Öz

Ayaşlı ile Kiracıları, edebi kanonun bir üyesi sayılan Memduh Şevket Esendal’ın, Otuzlu yıllarda geçen romanı-dır. CHP’nin yöneticilerinden olan Esendal romanda, dokuz odalı bir apartman katında kiracı olarak yaşayan insanların hikayelerini anlatmıştır. Bu hikayelere eşlik eden mekansal tasvirler; Cumhuriyet’in batılılaşma ve modernleşme hamlesinin eleştirisi ve kadın idealinin geçirdiği dönüşümler romanın asıl ilgi çekici taraflarıdır. Yazar, romanının Ankara’da geçmediğini iddia etse de, mekansal referanslar ve bürokratik süreçlere yönelik eleştiriler yeni başkentin o dönemki durumuna gönderme yapmaktadır. Ankara, dışarıdan gelenler için renksiz ve yoz bir ara mekan; İstanbul ile “derin Anadolu” arasında geçici bir duraktır romanın sakinleri için. Romanın kadın karakterleri, mekanın geçiciliği ve kasveti ile biçimlenmiş olarak karşımıza çıkar ve bütün anlatıyı sürükle-yen unsurlar haline gelirler. Ayaşlı’nın apartman dairesi ise kumar, cinsel özgürlük, yasadışı işlere yataklık etmesi sebebiyle Foucauldyen anlamda bir heterotopyadır. Bu çalışmada, sıralanan argümanlar doğrultusunda Ayaşlı ile Kiracıları’nın bir analizi yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ankara, heterotopya, batılılaşma, modernleşme, kadın, şehir, başkent

“The City did not Suit him”: Spaces and Women in „Ayaşlı ile Kiracıları‟

Öz

Ayaşlı ile Kiracıları which mentions 1930s’ atmosphere is the novel of Memduh Şevket Esendal, who is supposed as one of the members of literary canon. Esendal, who is also one of the administrators of CHP (Cumhuriyet Halk Partisi / Republican People’s Party), tells the story of the people who are nine-roomed apartment’s tenants. The most striking parts of the novel are the spatial depictions, critics of modernization and westernization politics of republic and the transformations of the ideal woman prototype. Although the writer claims the city of the novel is not Ankara, spatial references and critics related to bureautocratic phases points to the case of new capital’s corresponding age. Ankara is a pale and degenerate mediate space and a temporary station between İstanbul and “deep Anatolia” for the habitants of novel. The women characters of the novel, which are embodied with respect to temporality and somberness of space, afterwards turn into the absorbing components of narrative. The apart-ment of Ayaşlı is heterotopia in Foucauldian manner since it harbors gambling, sexual freedom and illegal works. In this paper, Ayaşlı ile Kiracıları is analyzed with respect to arranged arguments.

Anahtar Kelimeler

Ankara, heterotopia, westernization, modernization, women, city, capital city

Kaynakça

• Tanıl, ‚Olur Gider<Eyidir!‛, Birikim, Sayı 239, Mart 2009.
• Çelik, Behçet, ‚Esendal’ın Hikayelerinde Bize Özgü Olan‛, İmge Öyküler, Sayı: 2, Nisan-Mayıs 2005.
• Çelik, Behçet, ‚Miras’ta Kadınlar ve Aydınlar
• http://www.geocities.com/unutulmusyazarlar/memduhyazi.html, 15.08.2011.
• Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1991.
• Edebiyatçılarımız Konuşuyor, Varlık Yayınları, İstanbul, 1953, Sunullah Arısoy’un Esendal’la röportajı, ss. 4-15.
• Esendal, M. Şevket, Ayaşlı ile Kiracıları, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2011.
• Esendal, M. Şevket, Kızıma Mektuplar, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2001.
• Esendal, M. Şevket, Oğullarıma Mektuplar, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2003.
• Memduh Şevket Esendal, Mendil Altında, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1992.
• Esendal, M. Şevket, Sahan Külbastısı, Bilgi yayınevi, Ankara, 1983.
• Foucault, Michel, ‚Öteki Mekanlara Dair‛, Çev. Burak Boysan, Deniz Erksan, Defter, Nisan-Mayıs 1988, Sayı: 4, ss. 7-16.
• Gözcü, Sevim, Ayaşlı ile Kiracıları’nda Anlatıcı Sorunsalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2004.
• Gülbay, Tabip, Memduh Şevket Esendal’ın Toplumsal ve Siyasal Görüşleri, Yayımlan-mamış Doktora Tezi, A.Ü. SBE, Ankara, 2008.
• Karaömerlioğlu, Asım, Orada Bir Köy Var Uzakta, İletişim Yay., İstanbul, 2006.
• Oktay, Ahmet (1993), ‚Memduh Şevket Esendal‛, Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı 1923-1950, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara.
• Şenol Cantek, Funda, ‚Mektuplarla Büyümek‛, Virgül Dergisi, Sayı: 39, Mart 2001.
• Tekeli, İlhan ve Selim İlkin, Cumhuriye’in Harcı, ‚(Kör) Ali İhsan (İloğlu) Bey ve Temsili Mesleki Programı‛, Köktenci Modernite’nin Doğuşu, İstanbul Bilgi Üniver-sitesi Yayını, İstanbul, 2003, ss. 355-449.
• Türkeş, Ömer, ‚Memduh Şevket Esendal‛, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt 2, Kemalizm, ed. T. Bora, M. Gültekingil, İst., 2002, ss. 238-243.