“Yeni” Liberalizmin “Yeni” Yaşam Alanları Olarak Güvenlikli Siteler: Konya Örneği

Yıl 2012, Cilt: 3 Sayı: 7, 110 - 135, 30.09.2012

Esra Banu Sipahi

Öz

Günümüzde, yeni-liberal politikaların ve
küreselleşmenin beraberinde getirdiği dönüşümün mekândaki izdüşümü en belirgin
biçimde kentsel alanda görülmektedir. Bu süreçte kent, bir yandan pek çok yeni
mekânsal örgütlenmeye ve yaşam biçimine sahne olurken, diğer yandan daha önce
hiç olmadığı kadar ciddi bir eşitsizliğin ortamı haline gelmektedir. Kentin bu
dönüşüm sürecinde, güvenlikli siteler, yeni bir kentsel gelişme biçimi olarak
gündeme gelmektedir. Bu yeni yaşam alanları, güvenlik ve seçkinlik vurgusuyla,
sakinlerine yeni bir yaşam biçimi sunmakta; aynı zamanda onları, alınan
güvenlik önlemleri ve inşa edilen sınırlarla, kentin diğer kesimlerinden
ayrıştırmaktadır. Bu mekânsal ayrışma süreci, günümüz kentlerinde giderek bir
toplumsal ayrışma sürecine doğru evrilmektedir. Dünyada 1990’lı yıllardan
itibaren ivme kazanan siteleşme eğilimi, Türkiye’de de 2000’li yılların
başından itibaren yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu çalışma, yeni-liberal sürecin
ürettiği konut alanları olarak, bu yeni yaşam alanlarının, farklı boyutlarıyla,
nasıl bir durum ortaya koyduğunun araştırılmasını hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Yeni-liberalizm, küreselleşme, kentsel ayrışma, güvenlikli siteler, yeni-orta sınıf

Gated Communities as the “New” Living Spaces of “Neo” Liberalism: The Case of Konya

Öz

The most significant reflections of globalization
and neo-liberal policies can be seen in urban area. In this process, on the one
hand, the city has become a scene of different spatial organizations and
lifestyles. On the other hand, it has appeared as a space of unprecedented
inequalities. Gated communities have been described as one of the new urban
development form marking this transformation process. These residential areas
located either in the center of the cities or suburban areas. They have
presented their residents with a new lifestyle 
emphasizing safety and status privilege. 
At the same time, the residents are segregated from the other city
dwellers because of the barriers and security measures. This spatial
segregation process is also transforming into a social segregation process.
Cities are getting away from being the places of diversity and a shared common
life. They are turning into places where 
people are segregating and getting away from each other. This trend has
accelerated since 1990s in the world, and has become widespread since the
2000’s in Turkey, too. This study seeks to analyze and examine the spatial,
individual and social effects of these new residential areas.

Anahtar Kelimeler

Neo-liberalism, globalization, urban segregation, gated communities, the new-middle classes

Kaynakça

• Alada, A. B. (2007). Küreselleşen Şehrin ‘Geleneksel Mahalle”sine Reddiye. A. Mengi (Der.) Kent ve Politika: Antik Kentten Dünya Kentine (ss. 27-46). Ankara: İmge.
• Alver, K. (2007). Siteril Hayatlar: Kentte Mekânsal Ayrışma ve Güvenlikli Siteler. Ankara: Hece.
• Atvur, S. (2008). Küreselleşme Sürecinde Gelişmekte Olan Ülkelerde Dünya Kentleri. Küreselleşme, Demokratikleşme ve Türkiye Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, Antalya.
• Ayata, S. (2005). Yeni Orta Sınıf ve Uydu-kent Yaşamı. D. Kandiyoti ve A. Saktanber (Der.) Kültür Fragmanları-Türkiye’de Gündelik Hayat (ss. 37-56). İstanbul: Metis yayınları.
• Bali, R. N. (2007). Tarz-ı Hayattan Life Style’a: Yeni Seçkinler, Yeni Mekânlar, Yeni Yaşamlar. İstanbul: İletişim.
• Bartu, A. (2001). Kentsel Kentsel Ayrışım: İstanbul’da Yeni Yerleşimler ve Kemer Country Örneği, F. Gümüşoğlu (Der.) 21. Yüzyıl Karşısında Kent ve İnsan (ss. 145-149), İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Blakely, E. J. & Snyder, M. G. (1997). Fortress America: Gated Communities in the United States, Washington D.C.: Brookings Institution Press.
• Candaş, E. (2007). İstanbul’da Dışa Kapalı Konut Sitelerinin Tasarımında Güvenlik Konusunun İrdelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Ünv. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Castells, M. (1997). Kent, Sınıf ve İktidar, Asuman Erendil (Çev.), Ankara: Bilim ve Sanat.
• Çizmeci, F.& Çınar, C., İstanbul Konut Piyasasında Kitlesel Tüketimin Şekillendirdiği Yeni Konut Yerleşimleri, http://istanbulkentsempozyumu.org (02.11.09).
• Çınar, T. (2000). Dünya Kenti ve Toplumsal Kutuplaşma (İstanbul Bir Dünya Kenti Olmalı mı?), Ayrı Basım-Yıllık 97-98, Ankara: Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
• Danış, D. (2001). İstanbul’da Uydu Yerleşmelerin Yaygınlaşması: Bahçeşehir Örneği, F. Gümüşoğlu (Der.) 21. Yüzyıl Karşısında Kent ve İnsan (ss.151-160)., İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Danış, D. (2002). Bahçeşehir Bir Mahalle mi? İstanbul Dergisi. Ocak.
• Doğan, A. E. (1999). Küreselleşme ve Kentlerin Dönüşümü-Mersin Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Doğan, A. E. (2002). Birikimin Hamalları. İstanbul: Akademi.
• Doğan, A. E. (2005). Dünya Kenti-“Mega Kondu” Arasında İstanbul. Mimarist, 5 (16), 24-28.
• Doğuç, S. (2005). Yeni Orta Sınıfların Gözünden Zenginlik ve Yoksulluk. Toplum ve Bilim, 104, 92-123.
• Erder, S. (1996). İstanbul’a Bir Kent Kondu Ümraniye. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Friedman, J. The World City Hypothesis (1986). http://geog.hkbu.edu.hk/geog3750/-reference/World%20City%20Hypothesis1.doc Geniş, Ş. (2007). Küreselleşme, Toplumsal Eşitsizlik ve Mekânsal Ayrışma. Sivil Toplum, 5 (17-18), 69-84.
• Geniş, Ş. (2009). Neo-liberal Kentleşmenin Mekânda Yansımaları: İstanbul’da Güvenlikli Siteler. Toplum ve Bilim, 116, 121-156.
• Hacısalihoğlu, Y. (2000). Küreselleşme, Mekânsal Etkileri ve İstanbul. İstanbul: Akademik Düzey Yayınları.
• Jameson, F. (1984). Post-modernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. http://www.scribd.com/doc/21362369/Fredric-Jameson-Postmodernizm
• Keyder, Ç. (2000). İstanbul Küresel ve Yerel Arasında. İstanbul: Metis yayınevi.
• Keyman, E. F. & Lorasdağı B. K. (2010). Kentler: Anadolu’nun Dönüşümü, Türkiye’nin Geleceği. İstanbul: Doğan Kitap.
• Köse, A. H.& Karahanoğulları, Y. (2005). Türkiye’de Faktör ve Varlık Gelirlerinin Sınıfsal Temellerine İlişkin Gözlemler. Toplum ve Bilim, 104, 48-72.
• Kurtuluş, H. (2003). Mekânda Billurlaşan Kentsel Kimlikler: İstanbul’da Yeni Sınıfsal Kimlikler ve Mekânsal Ayrışmanın Bazı Boyutları. Doğu-Batı, 23.
• Kurtuluş, H. (2005a). Bir Ütopya Olarak Bahçeşehir, H. Kurtuluş (Der.), İstanbul’da Kentsel Ayrışma (ss. 77-123).Ankara: Bağlam Yayıncılık.
• Kurtuluş, H. (2005b). İstanbul’da Kapalı Yerleşmeler: Beykoz Konakları Örneği, H. Kurtuluş (Der.), İstanbul’da Kentsel Ayrışma (ss. 161-186). Ankara: Bağlam Yayıncılık.
• Kurtuluş, H. (2005c). Kente Bir Sosyo-mekânsal Ölçek Olarak Bakmak ve ‘Kentsel Dönüşüm’”, Evrensel Kültür, 164, 60-76.
• Low, S. (2003). Behind The Gates: Life, Security and the Pursuit of Happiness in Fortress America. New York: Routledge.
• Öktem, B. (2005). Küresel Kent Söyleminin Kentsel Mekânı Dönüştürmedeki Rolü. H. Kurtuluş (Der.), İstanbul’da Kentsel Ayrışma (ss. 25-76). Ankara: Bağlam Yayıncılık.
• Öncü, A. (1997). The Myth of ‘Ideal Home’ Travels Across Cultural Borders to Istanbul, A. Öncü ve P. Weyland (Der.), Space, Culture and Power: New Identities in a Globalising Cities. Londra: Zed Book.
• Öncü, A. (1999). İdealinizdeki Ev’ Mitolojisi Kültürel Sınırları Aşarak İstanbul’a Ulaştı. Birikim, 123, 26-30.
• Öncü, A. & Weyland, P. (2007). Giriş: Küreselleşen Kentlerde Yaşam Alanları ve Kimlik Mücadeleleri. A. Öncü ve P. Weyland (Der.), Mekân, Kültür, İktidar: Küreselleşen Kentlerde Yeni Kimlikler içinde . İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özgür, E. F. (2006). Sosyal ve Mekânsal Ayrışma Çerçevesinde Yeni Konutlaşma Eğilimleri- Kapalı Siteler: İstanbul-Çekmeköy Örneği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Pérouse, J. F. (2011). İstanbul’la Yüzleşme Denemeleri: Çeperler, Hareketlilik ve Kentsel Bellek. İstanbul: İletişim.
• Pérouse, J. F.& Danış, A. D. (2005). Zenginliğin Mekânda Yeni Yansımaları: İstanbul’da Güvenlikli Siteler. Toplum ve Bilim, 104, 93-103. Savran, S. (2009, 20 Ekim). Küreselleşme mi, Uluslararasılaşma mı? http://www.iscimucadelesi.net/arsiv/kuresel/kurmu_ulmu.htm
• Sipahi, E. B. (2011). 1980 Sonrası Yeni-Liberalizm ve Küreselleşmenin Etkisinde Yeni Bir Kentsel Gelişme Biçimi Olarak Güvenlikli Siteler: Konya Örneği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şanlı, T. (2008). Üst Gelir Grubunun Sosyo-mekânsal Ayrışımı Ankara Bilkent Angora Evleri Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Gazi Ünv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tanülkü, B. (2012). Güvenlikli Siteler Arası Rekabet: “Ahlaklı Kapitalizmin Kimlik Üzerindeki Etkisi. İdeal Kent, 6, 124-153.
• Tümer, Ö. (2006). Dışa Kapalı Konut Yerleşmelerinin Bursa’daki Örnekler Kapsamında Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Ünv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Yayman, H. (2000). 1980 Sonrası Türkiye’de Özelleştirme Uygulamalarının Gelişimi ve Kamu Yönetimi Üzerine Etkileri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2, 3, 135-156.
• Yeldan, E. (2002). Neo-liberal Küreselleşme İdeolojisinin Kalkınma Söylemi Üzerine Değerlendirmeler. Praksis,7, 1-14.