Şehir ve Cemaat: Mardin Süryanileri ya da Süryanilerin Mardin’i

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 9, 74 - 93, 31.05.2013

İbrahim Özcoşar

Öz

Bu
makalede, son yıllarda çok kültürlülük, çok dinlilik söylemleriyle gündeme
gelen Mardin-Süryani ikilisi ele alınmaya çalışılacaktır. Çalışmada, şehir ve
cemaatin yoğun kesişme noktaları öncelikle Süryanilerin algıları üzerinden
değerlendirilecek, ancak başka cemaatlerin varlığı da göz ardı edilmeyecektir.
Bunun için, şehir hayatının zorunlu kıldığı cemaatler arası ilişkilere
değinilerek “şehir-cemaat” ilişkisinin anlam kazanmasında farklılıkların rolü
tarih boyunca Mardin’de varlıkları hissedilen Süryani Ortodoks cemaati
üzerinden irdelenecektir.  

Anahtar Kelimeler

Mardin, Süryani, Turabdin, cemaat, mahalle

City and Community: Syriacs of Mardin or Mardin of Syriacs

Öz

By situating itself beyond the populist anxieties and within the bounds
of a strictly academic approach, this article seeks to understand and explain
the Mardin-Syriac binary which, in recent years, has entered the public debate
through the slogans of multiculturalism and religious diversity. It will assess
the frequent and dense intersecting of city and community mainly through the
perceptions of the Syriacs but without overlooking the existence of other
communities. By touching on the relations between various communities that city
life has brought about, the article will examine the role of differences in the
valorization of the “city-community” relation via the Syrian Orthodox community
whose existence has made itself felt in Mardin throughout history.

Anahtar Kelimeler

Mardin, Syriac, Tur-Abdin, community, quarter

Kaynakça

• Abdulgani Efendi (1999). Mardin tarihi. Ankara: Başbakanlık GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı.
• Acar, A. (2006). Arap coğrafyacılarına göre Mardin şehri (X-XIV. yüzyıllar). İ. Özcoşar (Der.) I. Uluslararası Mardin tarihi sempozyumu içinde(ss. 81-95). İstanbul. Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi.
• Akyüz, G. (1997). Deyruzzafaran Manastırının tarihi. Mardin.
• Akyüz, G. (1998). Mardin İli’nin merkez ve civar köylerinde ve ilçelerinde bulunan kiliselerin ve manastırların tarihi. İstanbul: Resim Matbaacılık.
• Aydın, S., Emiroğlu, K., Özel O.ve Ünsal S. (2001). Mardin cemaat aşiret devlet. İstanbul: Toplumsal ve Ekonomik Tarih Vakfı Yayınları.
• Bilge, Y. (1996). Süryaniler Anadolu’nun solan rengi. İstanbul:Yeryüzü Yayınları.
• Brock, S. (1999). Turabdin - a homeland of ancient Syro-Aramaean culture. Turabdin: Lebendiges Kulturerbe / Living cultural heritage / Canlı kültür mirası içinde (ss.22-24). Austria: Linz.
• Çelik, M. ve Yaşar, Ş. (2012). Turabdin’de manastır hayatı. İ. Özcoşar (Ed.) Keşfi uluslararası Midyat sempozyumu sempozyum bildirileri içinde (ss. 491-507). Mardin: Mardin Sesi ve Gazetesi Matbaası.
• Dolabani, H. (1972). Tarihte Mardin.İstanbul: Itr-el Nardin fi Tarihi Merdin.
• Eryılmaz, B. (1996). Osmanlı devleti’nde gayrimüslim tebaanın yönetimi. İstanbul: Risale Yayınları.
• Faroqhi, S. (2000). Osmanlı’da kent ve kentliler.İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Göyünç, N. (1991). XVI. yüzyılda Mardin sancağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
• Hollerweger, H. (1999). Turabdin: Lebendiges Kulturerbe / Living cultural heritage / Canlı kültür mirası. Austria: Linz.
• Layard, A. H. (2000). Ninova ve kalıntıları.(Z. Avşar, Çev.), İstanbul: Avesta Yayınevi.
• Maalof, A. (2012). Doğu’dan uzakta, (A. Berktay, Çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Master, B. (2012). Halep: Osmanlı İmparatorluğu’nun kervan kenti. Doğu ile Batı arasında Osmanlı kenti içinde (ss.19-94). İstanbul:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özcoşar, İ. (2007). Artuklu’dan Osmanlı’ya Mardin Kalesi. İ. Özcoşar (Der.), Artuklular C II. İçinde (ss. 201-211). Mardin: Mardin Valiliği Kültür Yayını.
• Özcoşar, İ. (2008). Bir yüzyıl bir sancak bir cemaat 19. yüzyılda Mardin Süryanileri. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Palmer, A. (1999). The1600-year history of the monastery of Qartmin (Mor Gabriyel), Turabdin: Lebendiges Kulturerbe / Living cultural heritage / Canlı kültür mirası içinde,(ss. 37-46). Austria:Linz.
• Salahi R. S. (2001). The Assyrians of Turkey victims of major power policy. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Şimşek, M. (2003). Süryaniler ve Diyarbakır. İstanbul: Çhiviyazıları Yayınevi.
• Şümeysani, H. (1987). Medinet-i Mardin. Beyrut: Alemü’l-Kütüb.
• Taşğın, A. (2005). Süryani Kadim Ortodoks Patrikhanesinde yenileşme çabaları: Deyru’l-Zafaran Manastırında Patriklik Matbaası. Süryaniler ve Süryanilik C IV içinde(ss. 1-26), Ankara: Orient Yayınları.
• Şer’iye Sicilleri (MŞS, Mardin Şer’iye Sicilleri)
• MŞS 201, 25 Safer 1271 tarihli belge.
• MŞS 220, 20 Zilhicce 1315 tarihli belge.
• MŞS 234, 4 Zilhicce 1288 tarihli belge.
• MŞS 235, 7 Rebiülevvel 1275 tarihli belge.
• MŞS 243, 19 Muharrem 1274 tarihli belge.
• MŞS 243, 5 Şevval 1273 tarihli belge.
• MŞS 243, Selh-i Muharrem 1273 tarihli belge.
• MŞS 270, 11 Zilkade 1296 tarihli belge.
• MŞS 270, 23 Zilhicce 1295 tarihli belge.