Kentsel Hareketler: Protesto, Karşı Hafıza ve Yaratmama Olasılığı

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 10, 134 - 163, 30.09.2013

Neslihan Ercan

Öz

Bu makalede kentsel hareketlerin
kamusal sanat bağlamında protesto, kent ve sanat arasında kurduğu ilişkiler
tartışılmaktadır. Protesto, kent ve sanat arasındaki ortaklık, kentsel
gözeneklilik metaforunun iyi betimlediği bir sosyal mekân ve kamusal alan
tahayyülüdür. Kentsel gözeneklilik, sosyal mekânda ortaya çıkarılması, yaratılması
gereken hareketliliği ya da durağanlığı betimlemektedir. Bu tahayyülde
kurmacanın rolü önemlidir. Karşı-hafıza ve karşı-kültür kurmaca öğeler
kullanmaktadır. Kentsel hareketler karşı-hafızayı ve kültürü canlı tutabilmeyi
isterler. Bunun için eleştirel düşünce, muhaliflik ve örgütlenme
vazgeçilmeyecek ölçütlerdir. Kentsel hareketlerin eleştirelliklerini korumaları
ve yeni baskı kurma biçimlerine direnç gösterebilmeleri, görsel-işitsel
kayıtları sadece kendilerini temsil etmesi için değil, aynı zamanda analiz ve
sentez için de kullanmaları kaçınılmazdır. Montaj, görsel-işitsel kayıtlardan
başlayarak her alanda yapılmaktadır. Önemli olan montaj sırasında bir araya
getirilenlerin ilişkisinin nasıl tahayyül edildiğidir. Kentsel hareketlerin
neye karşı nasıl bir direnç gösterdikleri, yaptıkları montajın bu niteliğine
bağlıdır.

Anahtar Kelimeler

gözeneklilik, sosyal mekân, kamusal sanat, kurmaca, karşı-hafıza, muhaliflik, deneyleme, montaj, yersiz-yurtsuzlaşma, 'işgal et' eylemleri, Gezi Parkı, olay, yönetimsellik, gündelik hayat, video, fotoğraf

* Urban Activism Protest, Counter-Memory and Possibility of De-creation

Öz

This paper is an assessment of the links urban
activist movements create between the city, protest and art. The common ground
between the city, protest and art is the imagination of a social space and
public sphere which is best described by urban porosity. Urban porosity
describes the movements or stasis to be revealed or created in the social
space. In this imagination, fiction plays an important part. Counter memory and
counter culture also incorporate fictional elements. Urban movements want to
keep counter memory and counter culture vivid. In order to achieve this,
critical thinking, counteraction and organization emerge as criteria. For the
urban movements to keep their resistance against new oppression and control techniques
and forms, audio visual recording is not only indispensable in terms of keeping
track of their activities but also analyzing and synthesis. Montage is made in
other areas than the audio-visual field as well. The links imagined between the
convergent and divergent series created during the montage become important.
What is resisted and how depend upon such an imagination.

Anahtar Kelimeler

porosity, social space, public art, fiction, protest, counter-memory, counteraction, experience, montage, deterritorialization, occupy movement, Gezi Parkı, event, governmentality, everday life, video, photog-raphy

Kaynakça

• Agamben, G. (2002). Difference and Repetition: On Guy Debord’s Films. T. McDonough (Der.), Guy Debord And The Situationist International: Texts And Documents. Cambridge, Mass.: MIT Press.
• Agamben, G. (2007). Metropolis. www.generation-online.org/p/fpagamben4.htm
• Akcan, E. (2004). Dolgu İstanbul: Küresel Şehre Oniki Senaryo. İstanbul: 124/3.
• Altay, C. (2013). Gezi Parkı’nda Kamusal Mekân. Sanatatak. sanatatak.com/view/Gezi-Parkinda-Kamusal-Mekân/344.
• Bahtsetzis, S. (2007). Kamuyu Sınamak: Yunanistan'da Yeni Kamusal Sanat. Tan, P. ve Boynik, S. (Der.), Olasılıklar, Duruşlar, Müzakere. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bakçay, E. (2007). Kent Dönüşürken: Kamusal Alanda Sanatın Olanakları. art-ist, Haziran, 32-39.
• Benjamin, W. (1986). Reflections: Essays, Aphorisms, Autobiographical Writings. P. Demetz (Der.). New York, Londra: Schocken Books.
• Bora, T. (2011). Sol, Sinizm, Pragmatizm. 2.Basım, İstanbul: Birikim.
• Boym, S. (2009). Nostaljinin Geleceği (F.B. Aydar, Çev.). İstanbul: Metis.
• Buck-Morss, S. (2004). Rüya Alemi ve Felaket (T. Birkan, Çev. ). İstanbul: Metis.
• Buck-Morss, S. (2007). Küresel Bir Karşı-Kültür. İstanbul: Versus Kitap.
• Crary, J. (1989). Spectacle, Attention, Counter-Memory. October (50), 96-107.
• Dehaene, M. and De Cauter, L. (2008). Stalker unbounded: Urban activism and the terrain vague as heterotopia by default. M. Dehaene, M. & L: De Cauter (Der.), Heterotopia And The City: Public Space In A Postcivil Society (s.215-224). New York: Routledge.
• Deleuze, G. (1997). Negotiations. New York: Columbia University Press.
• Deleuze, G. (2006) Kıvrım: Leibniz ve Barok (H. Yücefer, Çev.). İstanbul: Bağlam.
• Deleuze, G. (2006). Müzakereler (İ. Uysal, Çev.). İstanbul: Norgunk.
• Deleuze G. & F. Guattari (2012). Anti-Oedipus: Kapitalizm ve Şizofreni (F.Ege, H. Erdoğan, M. Yiğitalp, Çev.). Ankara: Bilim ve Sosyalizm Yayınları.
• Gambetti, Z. (2009). İktidarın Dönüşen Çehresi: Neoliberalizm, Şiddet ve Kurumsal Siyasetin Tasfiyesi. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 40, 143-164.
• Harvey, D. ( 2013). Asi Kentler (A.D. Temiz, Çev.). İstanbul: Metis.
• Hetherington, K. (1997). Badlands of Modernity, Londra, New York: Routledge.
• Işık, E. (2009). Mekân ve Toplum. Işık, E. (Der.), Özneler, Durumlar ve Mekânlar: Toplum ve Mekân. İstanbul: Bağlam. İnce, H.A. (2006). İnisiyatif Nedir? art-ist, Kasım, 57-60.
• Lang, P. (2008). Stalker Unbounded: Urban activism and the terrain vague as heterotopia by default. Dehaene, M. ve De Cauter, L. (Der.), Heterotopia And The City: Public Space In A Postci-vil Society. New York: Routledge.
• Lefebvre, H. (1996). Writings On Cities. Cambridge, Massachusetts: Blackwell.
• Lefebvre, H. (1998). The Production of Space. Oxford, UK; Malden, Massachusetts: Blackwell.
• Lütticken, S. (2002). Secrecy and Publicity: Reactivating the Avant-Garde. New Left Review, Eylül-Ekim, 129-48.
• Massumi, B. (2002). Introduction: Like A Thought. Massumi, B. (Der.) A Shock To Thought: Expressions After Deleuze and Guattari. Londra, New York: Routledge.
• McDonough, T. (Der.). (2002). Guy Debord and the situationist international : texts and documents. Cambridge, Mass. : MIT.
• Natalie Zemon, D., & Starn, R. (1989). Introduction. Representations(26), 1-6. doi: 10.2307/2928519.
• Özbek, M. (2004). Kamusal Alanın sınırları. Özbek, M. (Der.) Kamusal Alan, İstanbul: Hil.
• Özbek, M. (2004). Kamusal-Özel Alan, Kültur ve Tecrübe. Özbek, M. (Der.) Kamusal Alan, İstan-bul: Hil.
• Özden Fırat, B. (2012). Yıkıma Dek Görülebilir. express, Aralık, 6-9.
• Rancière, J. (2007). Siyasi Özne Olarak Sanatçılar ve Kültür Üreticileri: Neo-Liberal Küreselleşme Döneminde Muhaliflik, Müdahale, Katılımcılık, Özgürleşme. Tan, P. ve Boynik, S. (Der.), Olasılıklar, Duruşlar, Müzakere. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Ryan & Lethen (1989). The Rhetoric of Forgetting: Brecht and the Historical Avant-Garde. Theo D'haen, Rainer Grubel, & Helmut Lethen (Der.), Convention and Innovation in Literature. Ams-terdam ; Philadelphia: J. Benjamins Pub. Co.
• Sheikh, S. (2007). Kamusal Alanın Yerine Ne mi? : Ya da, Parçalardan Oluşan Dünya. Tan, P. and Boynik, S. (Der.), Olasılıklar, Duruşlar, Müzakere, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Süalp, Z.T.A. (2004). Kamusal Alan, Deneyim ve Kluge. Özbek, M. (Der.), Kamusal Alan, İstanbul: Hil.
• Steyerl, H. (2002). Protestonun Eklemlenmesi. eipcp.net/transversal/0303/steyerl/tu.
• Şengül, T. (2013). Distopya ve Ütopya. Bir+Bir, Nisan, 20-26.
• Thoburn, N. (2012). Minor Politics, Territory and Occupy. metamute. www.metamute.org/editorial/articles/minor-politics-territory-and-occupy.
• T. J. Clark, vd. (2013). İsyan, Sanat Ve Gündelik Hayatta Kesintisiz Devrim. eskop. e-skop.com/skopbulten/isyan-sanat-ve-gundelik-hayatta-kesintisiz-devrim/1364.
• Yardımcı, S. (2005). Kent, Mekân, Bienal ve Olanaklar. art-ist, Aralık, 24-31.