20. Yüzyıl Başlarında Tahtakale, Karaoğlan Çarşısı ve Taşhan’dan Ulus Merkezi’ne Dönüşüm

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 11, 18 - 35, 31.01.2014

Mehmet Tunçer

Öz

Bu yazıda; Angora’da
(Ankara) Tahtakale, Karaoğlan ve Ulus Çarşılarının tarihsel gelişim süreci
kısaca incelenmiştir. Tarihî ticaret merkezinin özellikle Ulus kesiminin
tarihsel gelişimi, sosyal ve ekonomik yapı ile mekân ilişkileri bağlamında
değerlendirilmiştir. Kalekapısı önündeki Atpazarı ve onunla bağlantılı
sokaklarda yer alan Samanpazarı ve Koyunpazarı Çarşıları, Ahi ve Osmanlı
Dönemi’nde gelişen ilk ticari mekânlardır. Bu mekânların devamı niteliğinde
olan Çıkrıkçılar Yokuşu’nun Taht’el Kal’a’ya bağlandığı kesimde, 16. yy
başlarında Hasanpaşa Hanı (Sulu Han) ve Tahtakale Hanı inşa edilmiştir.
İbadullah Camii, Haseki Camii, Haseki Hamamı ile gelişen Tahtakale Çarşısı
ekonomik gelişmeye de bağlı olarak 17., 18. ve 19. yüzyıllarda gelişmesine
devam etmiştir. 1892 tarihinde Anadolu Demiryolunun Angora’ya bağlanması,
İstasyon Caddesi’nin Taşhan Meydanı’na bağlanması ile gelişen Karaoğlan
Çarşısı, şehrin göreceli olarak daha modern han ve dükkânlarının yer seçtiği
bir ticaret alanı konumuna gelmiştir. Şehrin en yoğun mahallelerinin merkezinde
bulunan Tahtakale Çarşısı ağırlıklı olarak günlük tüketim, gıda ve diğer bazı
zorunlu gereksinimlerin karşılandığı bir ticaret kesimi olarak gelişmiştir. 20.
yüzyıl başlarında, şehirdeki ekonomik gerilemeye rağmen, Sulu Han’ın içinde yer
aldığı Tahtakale Çarşısı ve Karaoğlan Çarşısı gelişmiş ve giderek Ulus Merkezi
hâline gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Angora, Ankara, Tahtakale Çarşısı, Sulu Han, Ulus

Transformation of Tahtakale, Karaoğlan Bazaar and Taşhan to Ulus Center at the Beginning of the 20th Century

Öz

In this paper, historical
development processes  of Tahtakale,
Karaoğlan Bazaar and Ulus in Angora (Ankara) were briefly analyzed.  Especially Ulus The historical development of
especially the historic trade center of Ulus was examined in terms of social
and economic structure and spatial relationships. Atpazari, which is at the
entrance of Citadel (Kalekapısı) and Samanpazarı and Koyunpazar Bazaars, which
are in streets linked to the Citadel are the commercial spaces that developed
the first in Ahi Era and Ottoman Era. Where Cikrikcilar Slope, which is like a
sequel of these spaces,  is connected to
Taht'el Kal’a’,  Hasanpaşa Inn (Sulu Inn)
and Tahtakale Inn were built in the early 16^th century. Tahtakale
Bazaar, which grew with the Ibadullah Mosque, Haseki Mosque and Haseki
Bath,  continued to develop in 17^th,
18^th and 19^th centuries in line with economic
development. Karaoğlan Square (Tashan), which developed after the connection of
Anatolian Railway to Angora and that of 
Istasyon (Station) Street to Taşhan Square in 1892, has become a trade
area chosen by the city's relatively modern inn and shops. Located in the
center of the city's most dense neighborhood,Tahtakale Bazaar was a place where
mainly daily consumption, food and some other mandatory requirements were met.
In the early 20^th century, despite the economic downturn in the
town, Tahtakale Bazaar in which Sulu Han is located and Karaoğlan Bazaar
devepoled and became the center of Ulus. 

Anahtar Kelimeler

Angora, Ankara, Tahtakale Bazaar, Sulu Inn, Ulus, Historical City Center

Kaynakça

• Aktüre, S. (1978). 19. Yüzyıl Sonunda Anadolu Kenti Mekânsal Yapı Çözümlemesi. Doktora Tezi, İTÜ Mimarlık Fakültesi, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi.
• Ankara Şehri İmar Müdürlüğü. (1937). Ankara İmar Planı. İstanbul: Alaeddin Kıral Basımevi.
• Darkot, B. (1950). “Ankara Maddesi”. İslam Ansiklopedisi I. İstanbul.
• Eyice, S. (1972). "Ankara'nın Eski Bir Resmi, Tarihi Vesika Olarak Resimler – Ankara'dan Bahseden Seyyahlar - Eski Bir Ankara Resmi”. Türk Tarih Kurumu "Atatürk Konferansları" IV. ciltten ayrı basım. Ankara.
• Galanti, A. (1950). Ankara Tarihi. İstanbul: Tan Matbaası.
• Koşay, H. Z. (1935). Ankara Budun Bilgisi. Ankara: Ulus Basımevi.
• Koşay, H. Z. (1963). Etnografya Müzesi Kılavuzu. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Nalbantoğlu, H. Ü. (1981). “Cumhuriyet Dönemi Ankara’sında Yükselen Orta Sınıf Üzerine”. Tarih İçinde Ankara. Eylül 1981 Seminer Bildirileri. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım İşliği.
• Ortaylı, İ. (1981). “19. Yüzyıl Ankara’sına Demiryolu’nun Gelişi, Hinter landının ve Hinterlanddaki Üretim Eylemlerinin Değişimi”. Tarih İçinde Ankara. Eylül 1981, Seminer Bildirileri. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım İşliği.
• Tekeli, İ. (1982). Türkiye’de Kentleşme Yazıları. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Tunçer, M. (2001). Ankara (Angora) Şehri Merkez Gelişimi (14.-20. yy). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
• Yavuz, F. (1952). Ankara’nın İmarı ve Şehirciliğimiz. Ankara.
• Yavuz, F. (1981). “Başkent Ankara ve Jansen”. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi. Cilt 7, Sayı: 1, Bahar.
• 50 Yıllık Yaşantımız 1923-1933. (1975). Cilt I. İstanbul: Milliyet Yayınları.