Gazing at Altındağ from the Perspective of Ad-vanced Marginality: Is the Space of Crime the Crime of Space?

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 26, 176 - 214, 14.05.2019

Boran Ali Mercan

https://doi.org/10.31198/idealkent.498447

Öz

The
literature of Turkish social sciences sets up the relationship between space
and criminality in a quite sociologically pozitivist manner, relying on
causality and reductionism. This article thus aims to deconstruct this
relationship by a multidimensional perspective including socio-economic and
cultural ones but also without excluding the role of psychosocial processes. By
the case of Ankara’s district Altındağ, this paper suggests Loïc Wacquant’s
dispositional theory of action and sociology of advanced marginality in order
to understand the formative conditions of criminal agency. With the impact of
neoliberal global capitalism, while desocialised wage labour, functional
disconnection from macroeconomic trends, territorial stigmatisation, spatial
alienation, loss of hinterland and socio-symbolic fragmentation have all
aggravated poverty and deprivation in the Altındağ slums, they have also driven
informal and criminal sectors as a single alternative for the deprived
population. In these conditions, the subject’s encounters with criminal social
types is of significance in advanced marginalised slums/ghettoised neighbourhoods;
the psychosocial interaction between the stigmatised neighbourhood’s youths and
criminals renders possible the acquisition of the criminal subculture’s
peculiar bodily and mental dispositions. In short, we should have
multidimensional lenses to understand and explain criminal subjectivities
intensified within slum areas.

Anahtar Kelimeler

space, Altındağ, dispositional theory of action, Criminality, sociology of advanced marginality

İleri Marjinalite Perspektifinden Altındağ’a Bakış: Suçun Mekânı, Mekânın Suçu mu?

Öz

Türkiye sosyal bilimler
yazınında mekân ve suçluluk arasındaki ilişki, sosyolojik pozitivist temelde,
nedenselliğe dayalı ve indirgemeci bir tarzda kurulmaktadır. Bu yazının amacı
mekân ve suçluluk arasındaki ilişkiyi psikososyal süreçleri de dışlamaksızın
sosyal, ekonomik ve kültürel olmak üzere çok boyutlu bir tarzda inşa etmektir.
Ankara’nın Altındağ ilçesi örneğinde, Loïc Wacquant’ın eğilimsel eylem teorisi
ve ileri marjinalite sosyolojisinin argümanları suçlu failliğin/aktörlüğün
oluşum koşullarını anlamak için ileri sürülmektedir. Neoliberal küresel
kapitalizmin etkisiyle, çöküntü mekanlarında ücretli emeğin sosyal vasfının
yitimi, makroekonomik bölgesel süreçlerden kopuş, bölgenin kamusal/sosyal
damgalanması, mekâna yabancılaşma, hinterland kaybı ve sosyo-sembolik
parçalanma gibi unsurlar yoksulluk ve yoksunluğu derinleştirirken enformel ve
kriminal sektörleri tek alternatif olarak öne çıkarmaktadır. Öte yandan, ileri
marjinalleşmeyle çöküntüleşen ve gettolaşan semtlerde suçlu sosyal tiplerin
mevcudiyeti önemlidir; damgalı mahallerin gençleri ile suçlu figürler
arasındaki psikososyal etkileşim ve karşılaşmalar, suçlu alt kültürünün kendine
özgü bedensel ve zihinsel eğilimler kümesinin edinim ve aktarımını mümkün kılan
önemli momentlerdir. Kısaca, çöküntüleşmiş mekanlardaki yoğunlaşmış suçluluk
hallerini anlama ve açıklamaya çalışırken lenslerimiz çok boyutlu olmak
durumundadır.

Anahtar Kelimeler

Suçluluk, Altındağ, eğilimsel eylem teorisi, mekân, ileri marjinalleşme sosyolojisi

Kaynakça

• Açıkgöz, A.T. (2014). Kentsel dönüşümün ekonomik, mekânsal, sosyal etkileri ve kamunun rolü: Ankara Gültepe (Çinçin) örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Alıyev, N. (2016). Kriminoloji bilim dalında suçluluğun “coğrafi” bölgesel tahlili yönünün ortaya çıkması ve gelişimi. Güvenlik Çalışmaları Dergisi, 18(2), 117-132.
• Akalın, M. (2016). Kentsel dönüşüm projelerinin suç oranlarına etkilerinin değerlendirilmesi: Ankara Altındağ örneği. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 5-33.
• Aktaş Yamanoğlu, M. (2008). Kent yoksulu gençlerin tüketim toplumunda yaşama deneyimleri: Ankara örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Altınışık Uçar, H. (2015). Türkiye’de kentsel kimliğin dönüşümü ve soylulaştırma: Ankara Hamamönü örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ataç, E ve Gürbüz, D. (2009). Kentsel mekanda gelişen suça müdahale etmede disiplinler arası güvenlik politikaları. Polis Bilimleri Dergisi, 11(1), 25-46.
• Aydın, S. (2012). Ekolojik tahribat ve kültürel çöküş: Bir şehir yaratma projesinin iflası olarak Ankara. Cantek, F. Ş.(Der.). Cumhuriyet’in Ütopyası: Ankara içinde (ss.57-96). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi.
• Aygül, C. (2014). 1940-1950 yılları arasında öteki Ankara: Altındağ. İdealkent 5(11), 250-267.
• Bal, S. (2015). Altındağdaki kent yoksulu gençlerin gündelik yaşamlarında medya tüketimi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Batuman, B. (2002). Cumhuriyetin kamusal mekanı olarak Kızılay meydanı. G. A. Sargın (Der.). Ankara’nın Kamusal Yüzleri içinde (ss.40-76). İstanbul: İletişim.
• Bektaş, Y. (2011). Ankara eski Altındağ yerleşim bölgesi’nde mekânsal ayrışma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Bektaş, Y. ve Yücel, C. (2013). Ankara-Altındağ tepesi gecekondu bölgesi’nde mekânsal ayrışmanın gözlenmesine yönelik bir araştırma. Megaron, 8(2), 115-129.
• Bora, A. (2007). Şermin: “Hemen kanal değiştiriyorum”. N. Erdoğan (Der.). Yoksulluk Halleri: Türkiye'de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görüntüleri içinde (ss. 667-679). İstanbul: İletişim.
• Bourgois, P. (2003). In Search of respect: Selling crack in El Barrio. Cambridge: Cambridge University Press.
• Bozdoğan, S. (1997). The predicament of modernism in Turkish architectural culture: An overview. S. Bozdoğan ve R. Kasaba (Der.). Rethinking Modernity and National Identity in Turkey içinde (ss.133-156). Seattle and London: University of Washington Press.
• Buğra, A. ve Keyder, Ç. (2003). New poverty and the changing welfare regime of Turkey. Ankara: UNDP.
• Bulutay, T. ve Taştı, E. (2004). Informal sector in the Turkish labour market. Turkish Economic Association, Discussion Paper, 2004/22.
• Cloward, R. A. ve Ohlin, L. E. (1960). Delinquency and opportunity: A Theory of Delinquent Gangs. Glencoe, IL: Free Press.
• Cohen, A. (1955). Delinquent boys: The culture of the gang. New York: Free Press.
• Contreras, R. (2013). The Stickup kids: Race, drugs, violence, and the American dream. California: University of California Press.
• Danışan, E. (2012). Violation of housing rights via state, as a case of Aktaş neighbourhood, Altındağ (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). ODTÜ, Ankara.
• Delice, M. (2011). How the routine activity theory can help police understand and prevent burglary. Polis Bilimleri Dergisi, 13(1), 137-154.
• Demir, E. ve Suğur, N. (1999). Özelleştirme sonrası çimento sanayiinde taşeron işgücü kullanımı ve esnek istihdam. Mülkiyeliler Birliği Dergisi. XXIII (215), 162-181.
• Drakakis-Smith, D. W. (1976). Slums and squatters in Ankara: Case studies in four areas of the city. Town Planning Review, 47(3), 225-240.
• Duyan Çamur, G. (2010). Yoksulluğun kadınlaşması: Altındağ örneği. Aile ve Toplum, 6(22), 19-29.
• Dündar, Ö. (2001). Models of urban transformation: Informal housing in Ankara. Cities, 18(6), 391-401.
• Erdoğan, N. (2007). Yok-sanma: Yoksulluk-maduniyet ve “fark yaraları”. N. Erdoğan (Der.). Yoksulluk halleri: Türkiye'de kent yoksulluğunun toplumsal görüntüleri içinde (ss. 47-95). İstanbul: İletişim.
• Ocak, E. ve Erdoğan, N. (2007). Ayşenur: “Erbakan var, Derviş var... Bilmem; herhalde onlar devlet. N. Erdoğan (Der.). Yoksulluk halleri: Türkiye'de kent yoksulluğunun toplumsal görüntüleri içinde (ss. 651-666). İstanbul: İletişim.
• Erendil, A. T. ve Ulusoy, Z. (2004). İronik karşılaşmalar: Kalenin kentle ve kentin kaleyle iki karşılaşması. T. Bora (Der.). Şehrin zulası Ankara Kalesi içinde (ss. 221-287). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erkip, F. (2010). Community and neighborhood relations in Ankara: An urban–suburban contrast. Cities, 27(2), 96-102.
• Erol, D. ve Erdoganaras, F. (2013). The ımpacts of neoliberal urban politics on transformation process of poverty; the case of Altındag gecekondu neighbourhood of Ankara. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 81, 376-383.
• Erman, T. (2007). Çandarlı-Hıdırlıktepe (Altındağ, Ankara) örneği üzerinden suç ve mekan ilişkisi ve mahalleli deneyimleri: Dosya 06. TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülteni, 55, 30-34.
• Erman, T. (2011). Ankara kent çeperinin dönüşümüne içeriden bakmak. İdealkent, 2(4), 176-196.
• Erman, T. (2012). Yıkılan gecekondular, yapılan TOKİ toplu konut projeleri: Kent yoksulunun yeni yaşam çevresi olarak Karacaören-TOKİ Sitesi. İdealkent, 3(7), 38-63.
• Ersavaş, Ö. (2009). Gecekondu alanlarının dönüşümü: Ankara Gültepe mahallesi örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Eyyuboğlu, B.B. ve Aktaş, S.G. (2016). Sosyal bilimler ve coğrafi bilgi sistemleri uygulamaları kesişiminde mekân kavramı. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39, 103-116.
• Güler-Müftüoğlu, B. (2000). İstanbul Gedikpaşa’da ayakkabı üretiminin değişen yapısı ve farklılaşan işgücü. Toplum ve Bilim, 86, 118-138.
• Günay, B. (2009). Conservation of urban space as an ontological problem. METU Journal of the Faculty of Architecture, 26(1), 123-56.
• Güney, Y. (1997). Soba, pencere camı ve iki ekmek istiyoruz (6. bs.). Istanbul: Güney Yayınları.
• Güzey, Ö. (2009). Urban regeneration and increased competitive power: Ankara in an era of globalization. Cities, 26(1), 27-37.
• Harries, K. D. (1980). Crime and the environment. Springfield, IL: Thomas.
• Hatiboğlu Eren, B. (2014). Geçmişte ve bugün marjinal olanın yarını: Yenidoğan ve Çinçin Bağları üzerine. İdealkent, 11(1), 269-285.
• Hayward, K. J. (2012). Five spaces of cultural criminology. The British Journal of Criminology, 52(3), 441-462.
• Hayward, K. (2004). Space–the final frontier: Criminology, the city and the spatial dynamics of exclusion. J. Ferrell, K. Hayward, W. Morrison ve M. Presdee (Der.). Cultural criminology unleashed içinde (ss.155-166). London: Routledge.
• Hopkins Burke, R. (2009) An Introduction to Criminological Theory. Cullompton: Willan.
• Işık, O. ve Pınarcıoğlu, M. (2001). Nöbetleşe yoksulluk: Sultanbeyli örneği. İstanbul: İletişim.
• İçduygu, A. ve Sirkeci, İ. (1998). Türkiye’de içgöç ve içgöçün işçi hareketlerine etkisi İ. Aydıngün (Der.). Türkiye’de İçgöç içinde (ss. 125–151). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Kalaycıoğlu, S. (2006). Dynamics of poverty in Turkey: Gender, Rural/Urban poverty, social networks and reciprocal survival strategies. M. Petmesidou ve C. Papatheodorou (Der.), Poverty and Social Deprivation in the Mediterranean Area: Trends, Policies and Welfare Prospects in the New Millennium (ss.218-247) London: Zed Books.
• Kalaycıoğlu, S. ve Rittersberger-Tılıç¸ H. (2000). Intergenerational solidarity networks of instrumental and cultural transfers within migrant families in Turkey. Ageing and Society, 20, 523-542.
• Karakuş, Ö. ve Başıbüyük, O. (2010). Sosyal düzensizlik teorisi ve insan ticareti: sistemik kontrol yaklaşımı. Polis Bilimleri Dergisi, 12(2), 23-41.
• Karasu, M.A. (2008). Türkiye’de kentleşme dinamiklerinin suça etkisi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 57(4), 255–283.
• Karasu, M.A. (2012a). Kent kültürünün suça etkisi–Şanlıurfa Örneği. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20 (2), 71-104.
• Karasu, M.A. (2012b). Kent ve suç üzerine kavramsal bir çerçeve. Cumhuriyet Üniversitesi İİBF Dergisi, 13 (2), 175-195.
• Katz, J. (1988). Seductions of crime: The moral and sensual attractions of doing evil. New York: Basic Books.
• Keleş, R. (2006). Kentleşme politikası (9. bs.). Ankara: İmge.
• Keser, N ve Özel, A. (2008). Geo-political position and importance of Turkey in the crime trafficking between the continents Asia, Europe and Africa. International Journal of Environmental & Science Education, 3(2), 75-81.
• Kırcı, N. (2014). Cultural conflict related to Ankara’s housing problem. International Journal of Architectural Engineering Technology, 2014, 1, 25-32.
• Kirişçi, K. (2008). Migration and Turkey: the dynamics of state, society and politics. R. Kasaba (Der.). The cambridge history of Turkey. Volume 4: Turkey in the modern world içinde (ss. 175-198) Cambridge: Cambridge University Press.
• Kongar, E. (1974). Altındağ’da kentle bütünleşme. Amme İdaresi Dergisi, 6(3), 59-84.
• Kök, S. (2011). Kent yoksulluğu ve siyaset: Ankara örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Mercan, B. A. (2018). The making of the professional criminal in Turkey. Ethnography, https://doi.org/10.1177/1466138118779604.
• Mercan, B.A. (2017). Profesyonel suçlunun oluşumunda duygulanımlar ve eğilimler: Lacan ve Bourdieu ekseninde bir yaklaşım. Toplum ve Bilim, 142, 24-55.
• McKenzie, R.D. (1925). The ecological approach to the study of the human community R.E. Park, E. W. Burgess ve R. D. McKenzie (Der.). The city içinde (ss. 63-79). Chicago: University of Chicago Press.
• Morrison, W. (1995). Theoretical criminology from modernity to post-modernism. London: Routledge-Cavendish.
• Muşanoviç, S. (2018). Eşleri cezaevinde bulunan kadınların yaşadıkları sorunlar ve başa çıkma becerileri: Altındağ sosyal hizmet merkezi örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Hacettepe.
• Nalbantoğlu, G.B. (1997). Silent interruptions: Urban encounters with rural Turkey. S. Bozdoğan and R. Kasaba (Der.). Rethinking modernity and national identity in Turkey içinde (ss.192-210). Seattle and London: University of Washington Press.
• Newman, O. (1972). Defensible space. New York: Macmillan.
• Özşuca, Ş. ve Toksöz, G (2003). Sosyal koruma yoksunluğu enformel sektör ve küçük işletmeler. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 591.
• Park, R.E. (1921). Introduction to the study of sociology. Chicago, IL: University of Chicago Press.
• Poyner, B. (1983). Design against crime: Beyond defensible space. London: Butterworths.
• Sandberg, S. ve Pedersen, W. (2009). Street capital: Black Cannabis dealers in a White Welfare State. Bristol: The Policy Press.
• Sargın, S. ve Temurçin, K. (2009). Türkiye’nin suç coğrafyası: Şehir asayiş suçları. Ankara: Beyaz Kalem Yayınları.
• Shaw, C.R. ve McKay, H.D. (1972). Juvenile delinquency and urban areas. Chicago, IL: University of Chicago Press.
• Şen, M. (2007). Kökene dayalı dayanışma-yardımlaşma: “zor iş...” N. Erdoğan (Der.). Yoksulluk halleri: Türkiye'de kent yoksulluğunun toplumsal görüntüleri içinde (ss. 249-292). İstanbul: İletişim. Şenses, F. (2000). Neoliberal ekonomi politikaları, işgücü piyasaları ve istihdam. 2000-2003, Petrol-İş Yıllığı içinde (ss. 149-162). İstabul: Petrol-İş Yayını.
• Şenyapılı, T. (2000). Enformel sektör: Devingenlikten durağanlığa / gecekondulaşmadan apartmanlaşmaya. Yoksulluk içinde (ss. 161-180) İstanbul: TESEV.
• Şenyapılı, T. (2004). ‘Baraka’dan gecekonduya Ankara’da kentsel mekanın dönüşümü: 1923-1960. İstanbul: İletişim.
• Şenyapılı, T. ve Türel, A. (1996). Ankara'da gecekondu oluşum süreci ve ruhsatlı konut sunumu. Ankara: Batıbirlik.
• Taş, B. ve Akça, F. (2015). Coğrafi bakış açısıyla ödemiş şehrinde kişiye karşı işlenen suçlar. Türk Coğrafya Dergisi, 64, ss. 61-68.
• Tekeli, İ. (1997). Kırda ve kentte dönüşüm süreci: bağımlı kentleşme. Ankara: Mimarlar Odası.
• Thrasher, F. M. (1927). The gang. Chicago: University of Chicago Press.
• Türker-Devecigil, P. (2005). Urban transformation projects as a model to transform gecekondu areas in Turkey: The example of Dikmen Valley–Ankara. International Journal of Housing Policy, 5(2), 211-229.
• Uzun, B. ve Simsek, N. C. (2015). Upgrading of illegal settlements in Turkey; the case of North Ankara entrance urban regeneration project. Habitat International, 49, 157-164.
• Ünlü, M. ve Büyükgüçlü, A. (2017). Türkiye’de suç coğrafyası kavramının emniyet teşkilatı eğitimi açısından değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 36, 26-32.
• Yasa, İ. (1970). Gecekondu ailesi: Geçiş halinde bir aile tipolojisi. AÜSBF Dergisi, 25, 9-18.
• Wacquant, L.J. (2002). From slavery to mass incarceration. New Left Review, 13, (Jan–Feb) 41-60.
• Wacquant, L. J. (2004). Body & soul. Oxford: Oxford University Press.
• Wacquant, L.J. (2008). Urban outcasts: A comparative sociology of advanced marginality. Cambridge: Polity Press.
• Wacquant, L.J. (2009). Punishing the poor: The neoliberal government of social insecurity. Durham and London: Duke University Press.
• Wacquant, L.J. (2016). A concise genealogy and anatomy of habitus. The Sociological Review, 64(1), 64-72.
• Wilson, W.J. (1996). When work disappears. New York: Alfred A. Knopf.