Türkiye’de Ekonomik Kümelenme ve Kentler-Arası Çok Merkezli Kentsel Gelişme Açısından Düşündürdükleri

Yıl 2020, Sayı: Kentleşme ve Ekonomi Özel Sayısı, 1073 - 1100, 01.12.2020

Seda Efe Ahmet Özaslan Hüseyin Gül

Öz

Kentler çok çeşitli öğeler ve değişkenler arasında karşılıklı ve karmaşık bağımlılıklar ve doğrusal olmayan süreçler içerir. Özellikle hinterlandı ile ilişkilerini ve bağlantılarını etkileyecek şekilde akışlar mekânı haline gelmiş olan kentlerde ekonomi ve mekan, kentsel büyüme dinamikleri açısından önemli parametrelerdir. Yığılma ekonomileri oluşumları ve gelişimleri açısından da kentsel büyüme ve gelişme konularının, “kentler arası çok merkezli kentsel gelişim” çerçevesinde incelenmesi gerekir. Bu sebeple çalışmada mekânsal iktisadın yığılma ekonomilerinde kullandığı üç yıldız analizinden faydalanarak, metropoliten ölçekte çok merkezli kentsel gelişimin izleri sürülmeye çalışılmıştır. Büyükşehir statüsündeki iller içerisinden; mekânsal yakınlık, sosyal ve ekonomik gelişmişlik, ulaşım ağının gelişmişliği ve liman bağlantısı varlığı kriterlerine göre; Manisa-İzmir, Adana-Mersin, Samsun-Ordu ve Kocaeli-İstanbul olmak üzere 8 kent ve 4 bölge ya da kent-bölge incelenmiştir. İnceleme sonucunda elde edilen bulgular değerlendirilerek, bu alanlardaki yığılma ekonomileri ve kentler arası çok merkezli kentsel gelişim durumu yorumlanmaya çalışılmış ve yığılma ekonomilerinin bu durumu anlama ve incelemede kullanılabilirliği tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

KENT-BÖLGE, Kentler-arası çok merkezli kentsel gelişim, yığılma ekonomileri

Destekleyen Kurum

Tubitak

Proje Numarası

ÖYP05239-DR-14

Teşekkür

Tubitak

Agglomeration Economies and Inter-Urban Polycentric Urban Development in Turkey

Öz

Cities have a high level of modern and complex interdependence among a wide range of elements and variables, and nonlinear processes. Especially economy and space are among the important parameters in terms of urban growth dynamics. Accordingly, agglomeration economies can be considered as an important phenomenon for urban growth dynamics in the study of multicentric urban development between cities, which has become a place of flows to affect their relations and connections with hinterland. In addition, in terms of their formation and development, urban growth and development issues should be examined regarding “inter-urban polycentric urban development.” Therefore, in the study, taking advantage of the three-star analysis used by spatial economies in agglomeration economies; spatial proximity, social and economic development, the development of the transport network and the presence of port connection criteria selected according to the criteria Manisa-İzmir, Adana-Mersin, Samsun-Ordu and Kocaeli-İstanbul and four regions or city-region are examined. The results of the study are examined and the economies of agglomeration and multicentre urban development between cities are tried to be interpreted and the usability of agglomeration economies in understanding and analyzing this situation is discussed.

Anahtar Kelimeler

inter-urban polycentric urban development, agglomeration economies, city-region

Proje Numarası

ÖYP05239-DR-14

Kaynakça

• Akgüngör, S. (2006). Geographic concentrations in Turkey’s manufacturing industry: Identifying regional highpoint cluster. European Planning Studies, 14(2), 169-197.
• Demirdöğen, S. (2018). Kümelenme potansiyeli gösteren sektörlerin belirlenmesi: TRA 1 düzey 2 bölgesi üzerine bir uygulama. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (4), 85-113.
• Eroğlu, O. ve Yalçın, A. (2013). Kümelenme ve rekabetçilik ilişkisi: kavramsal bir inceleme. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(2), 178-179.
• Eroğlu, O. ve Yalçın, A. (2017). Kümelenmeye ilişkin literatür taraması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2), 81-96.
• Fujita, M. ve Thisse, J.F. (1996). Economics of agglomeration. Journal of the Japanese and International Economies, 10, 339-378.
• Fujita, M. ve Thisse, J.F. (2000). The formation of economic agglomerations: Old problems and new perspectives. J.M. Huriot ve J.F. Thisse (Der.). Economics of cities theoretical perspective içinde, (ss.3-73). Cambridge: Cambridge University Press.
• İZKA. (2010). İzmir kümelenme analizi, İzmir Kalkınma Ajansı, İzmir.
• Kaygalak, İ. (2012). Türkiye’de sanayi kümelenmesi ve sanayinin yer seçimindeki yeni eğilimler. TÜCAUM VII. Coğrafya Sempozyumu Bildiri Kitabı (s.223-232) içinde. Ankara: Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Küçüker, C. (2012). Endüstriyel kümelenme yaklaşımları: Bir değerlendirme. Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni. 15 Eylül 2019 tarihinde http://www.tek.org.tr/dosyalar/balkanlar6.pdf adresinden erişildi.
• Marshall, A. (1920). Principles of economics. London: Macmillan and Co.
• Meijers, E. (2005). “Polycentric urban regions and the quest for synergy: is a network of cities more than the sum of ıts parts?”, Urban Studies, 42, 765-781.
• Müderrisoğlu, B. ve Gezici Korten, F. (2015). Mevcut yığılmaların kümelenmeye dönüşümünde ilişkilerin mekânsal dağılımı ve yakınlık olgusu. Planlama, 25(2), 107-121.
• OECD. (1998). Boosting innovation: the cluster approach. OECD, Paris.
• OECD. (1999), Boosting innovation: the cluster approach, OECD, Paris.
• Parr, J.B. (2002). Agglomeration economies: ambiguities and confusions. Environment and Planning A, 34(4), 717-731.
• Porter, M.E. (1998). Clusters and the new economics of competition, Harvard Business Review, November- December: 77-90.
• Porter, M.E. (2000). Location, competition and economic development: Local clusters in a global economy. Economic Development Quarterly, 14(1), 15-34.
• Seyfeddinoğlu, Ü. ve Ayoğlu, D. (2007). Türk imalat sanayiinde illere göre yerelleşme ve kentleşme ekonomilerinin belirlenmesi. Bilig Dergisi, 43, 169-192.
• Şen, Ö. ve Sandal, E.K. (2017). Gaziantep ilinde üç yıldız analizi yöntemi ile endüstriyel kümelenme analizi. Doğu Coğrafya Dergisi, 38, 39-62.
• Şentürk, S. ve Kök, R. (2014). Endüstriyel yığılma ekonomileri Gümülcine – İskeçe - Dedeağaç Organize Sanayi Bölgeleri örneği. International Conference on Eurasian Economies. 15 Eylül 2019 tarihinde http://avekon.org /papers/912.pdf adresinden erişildi.
• UNIDO (2002). (United Nations Industrial Development Organization) Annual Reprot 2001. New York.
• Kloosterman, R.C. ve Musterd, S. (2001). The polycentric urban region: Towards a research agenda. Urban Studies, 32, 623-633.