Yenilenebilir Enerji Kullanımı ve Artırılmasına İlişkin Politika Önerileri: İstanbul Örneği

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 35, 171 - 196, 20.04.2022

Gökçe Şenoğlu Yelda Erden Topal , Betül Hande Gürsoy Haksevenler

https://doi.org/10.31198/idealkent.986475

Cited By: 2

Öz

Nüfusun hızlı artışı ve sanayileşmenin sürekli gelişmesi, enerjiye olan talebi her geçen gün artırmaktadır. Geleneksel enerji tedarik yöntemleri ise, dünyadaki ekolojik krizin başlıca sebepleri arasındadır. Bu nedenle yenilenebilir kaynaklara yöneliş giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Mevcut enerji talebini çoğunlukla fosil yakıtlardan karşılayan Türkiye, enerjide dışa bağımlılık görünümü arz etmektedir. Bu durum ülkemizde yenilenebilir enerji (YE) potansiyellerinin kullanıma kazandırılmasının oldukça önemli olduğunu göstermektedir. Türkiye nüfusunun ve ekonomik faaliyetlerinin önemli bir kısmına sahip olan İstanbul da, enerji ithal eden bir kenttir ve yenilenebilir kaynaklardan yeterli oranda faydalanamamaktadır. Mevcut çalışmada İstanbul’da YE kullanımının artırılması için politika önerileri geliştirmek hedeflenmiştir. Bu amaçla, sektördeki mevcut düzenlemeler değerlendirilmiş, birincil kaynaklardan yararlanılmış, iyi şehir/ülke uygulamaları incelenmiş ve belediye ve özel sektör temsilcileri ile açık uçlu yarı yapılandırılmış mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlar ışığında i) İstanbul’da YE kaynaklarının enerji tedarikindeki payının artırılması için şehrin ihtiyaçlarını önceleyen düzenlemeler ve planların hayata geçirilmesinin, ii) ulusal enerji politikalarıyla uyumlu eylem planlarının yapılmasının, iii) merkezi yönetimle yerel yönetimlerin koordinasyon içerisinde çalışmasına yönelik yasal düzenlemelerin yapılmasının, iv) şehirdeki altyapı ve elektrik şebeke sisteminin de yeni teknolojileri ve kaynakları destekleyecek şekilde geliştirilmesinin ve v) İstanbul’un YE potansiyelinin güncel olarak ölçülüp, kamuoyuyla paylaşılmasının Türkiye’de YE sektörünün gelişmesine katkı sunacağı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

enerji tedariki, İstanbul, politika önerisi, yenilenebilir enerji.

Destekleyen Kurum

Marmara Üniversitesi

Teşekkür

Bu çalışma “Yerel Yöneticilerin ve İş İnsanlarının Gözünden İstanbul’da Enerji Tedariki ve Yenilebilir Enerji: Olanaklar ve Kısıtlılıklar” isimli yüksek lisans çalışmasından türetilmiştir. Çalışmaya destek veren belediye ve özel sektör temsilcilerine teşekkürlerimizi sunarız.

The Policy Implications for the Deployment of Renewable Energy: The Case of Istanbul

Öz

The demand for energy increases day by day. Traditional energy supply methods contribute to the worldwide ecological crisis mostly. Therefore, the tendency towards using renewable energy (RE) is increasing tremendously. Turkey meets most of its energy demand from fossil fuels and is highly dependent on imported sources. This scheme shows that RE potentials prove very important. Istanbul, the home city for a significant part of Turkey's population and economic activities, also imports most of its energy sources and cannot benefit from RE sufficiently. Therefore, this study aims to develop policy recommendations to increase RE use in Istanbul. For this purpose, current regulations and actors in the sector, primary sources, and the best practices were examined, and open-ended semi-structured interviews were conducted with the municipal and private sector representatives. The results show that to increase RE use in Istanbul; it is recommended to (i) implement regulations and plans that highlight the city's needs, (ii) make action plans compatible with national energy policies, (iii) make legal arrangements to promote coordination between the central and local governments, (iv) enhance the infrastructure and electricity grid system to adapt the new technologies and resources, (v) measure the RE potential and sharing it with the public.

Anahtar Kelimeler

Energy supply, Istanbul, policy implication, renewable energy

Kaynakça

• Adıgüzel, G. E. (2018). Avrupa Birliği’nin yenilenebilir enerji dinamikleri ve Türkiye’nin uyumu (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akdoğan, D. A. (2018). Yenilenebilir enerjide kamu politikaları ve Türkiye (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bartik, A. (2018). Türkiye’nin enerji ihtiyacı ve bu ihtiyacın giderilmesinde yenilenebilir enerji kaynaklarının önemi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• “Başkan İmamoğlu: ‘kalıcı çözüm yenilenebilir enerji kaynaklarında (05.06.2020)”, 18 Ağustos 2021 tarihinde https://www.haberler.com/baskan-imamoglu-kalici-cozum-yenilenebilir-13289416-haberi/ adresinden erişilmiştir.
• Batı, O. (2013). Türkiye’de sürdürülebilir kalkınma ve yenilenebilir enerji kaynakları (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Baycan, T. ve Aygün, A., (2017). Post-karbon kent yönünde dönüşüm: Istanbul için kritik etki değerlendirmesi. 16. Bölge Bilimi / Bölge Planlama Kongresi Bildiriler Kitabı içinde, (s. 285-296).
• Bayram, Z. (2020). Yenilenebilir enerji kaynaklarının potansiyelinin değerlendirilmesi: Türkiye örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ.
• Budak, T. G. (2019). Renewable energy subsidies: local content requirement and WTO disputes (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
• Can, Ö. (2020). Yenilenebilir enerji hukuku ve teşvikler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Şehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelikyay, H. H. (2017). İstanbul perspektifinden akıllı şehirlere bakış: Şehirleri akıllı kılan sadece teknoloji mi? Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (Özel Sayı-4), 505-512.
• Çepik, B. (2015). Sürdürülebilir kalkınma çerçevesinde Türkiye’de yenilenebilir enerji politikaları (Yayımlanmamış doktora tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çun, K. A. (2019). A review on development of renewable energy sector in Turkey in light of public policies and evaluation of YEKDEM mechanism effectiveness (Yayımlanmamış doktora tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Deniz, S. (2018). Türkiye’de yenilenebilir enerji potansiyeli ve politikalarının sürdürülebilir kalkınma açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Erden-Topal, Y. (2016). A policy design model for market formation of solar wind electricity generation in Turkey (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erdoğan, M. (2014). Türkiye’nin yenilenebilir enerji potansiyelinin termodinamik analiz yöntemi ile incelenerek, yenilenebilir enerji kullanımının gelecek projeksiyonlarının değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erdoğan, N. (2020). Türkiye’de yenilenebilir enerjiye yönelik teşvikler ile yenilenebilir enerji üretimi arasındaki etkileşim ve finansal yansımaları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Ergün, İ. (2020). Yenilenebilir enerji kaynaklarının mali ve ekonomik boyutu: Avrupa Birliği ve Türkiye karşılaştırması (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• ETKB (Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı). (2019). T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2019-2023 stratejik planı. Erişim adresi: https://sp.enerji.gov.tr/ETKB_2019_2023_Stratejik_Plani.pdf
• Görgülü, S. (2019). Atatürk Havalimanı verileri kullanılarak rayleigh dağılım yöntemiyle İstanbul’un rüzgâr karakteristiğinin tahmini. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 17, 103-108. doi: 10.31590/ejosat.604739
• Gün, E. (2019). İstanbul ve çevresinde rüzgar-güneş hibrit sisteminin karşılama oranlarının belirlenerek Anfıs tabanlı modellenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Hakyemez, M. E. (2011). İstanbul Kilyos (Kumköy) bölgesinin rüzgar kaynaklı enerjiler açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Enerji Enstitüsü, İstanbul.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı. (2021). İstanbul iklim değişikliği eylem planı. Erişim adresi: https://cevrekoruma.ibb.istanbul/wp-content/uploads/2022/01/ist_iklim_degisikligi_eylem_plani.pdf
• Kadıköy Belediyesi. (2021). Kadıköy Belediyesi iklim adaptasyon eylem planı. Erişim adresi: https://anlat.kadikoy.bel.tr/kbpanel/Uploads/Files/KadikoySECAP.pdf
• Karadaş, H. A. (2018). Çevresel sorunlar bağlamında yeşil büyüme ve cari açık ilişkisi: Türkiye üzerine bir uygulama (Yayımlanmamış doktora tezi). Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Karagöl, E. T. ve Kavaz, İ. (2017). Dünyada ve Türkiye’de yenilenebilir enerji (Analiz, Nisan 2017, Sayı 197) 21 Mart 2021 tarihinde https://setav.org/assets/uploads/2017/04/YenilenebilirEnerji.pdf adresinden erişildi.
• Kaya, E. (2010). İstanbul Bölgesi için rüzgar şiddetinin spektral yoğunluk analizi ve öngörü serileri üzerindeki etkileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Enerji Enstitüsü, İstanbul.
• Kaya, H. İ. (2017). Teşvik mekanizmalarının yenilenebilir enerji yatırımları üzerine etkisi: AB Ülkeleri ve Türkiye’de güneş enerjisi yatırımlarına yönelik ampirik bir çalışma (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaymak, M. K. (2011). İstanbul iklim şartlarında rüzgar ve güneş sistemlerinin modellenmesi ve ekserji analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Koç, E. (2018). Financing renewable energy investments: A case study of Turkey (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İzmir Ekonomi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Köle, S. (2019). Yenilenebilir enerji teknolojilerine yönelik kamusal teşvikler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Marmara Belediyeler Birliği. (2021). İklim ve enerji için belediye başkanları sözleşmesi. Erişim adresi: https://marmara.gov.tr/wp-content/uploads/2021/07/CoM-U%CC%88yelik-Rehberi-v4.pdf
• Mengi, O. Ö. (2011). Yenilenebilir enerji sistemlerinde süreklilik için akıllı bir enerji yönetim sistemi (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• REN21 (Renewable Energy Policy Network). (2019). Renewables 2019 global status report. Erişim adresi: https://www.ren21.net/wp-content/uploads/2019/05/gsr_2019_full_report_en.pdf
• Saygın, O. (2017). Finansal gelişme ve yenilenebilir enerji tüketimi ilişkisi: Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için bir inceleme (Yayımlanmamış doktora tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Niğde.
• Sulukan, E. (2020). İstanbul’da bir fotovoltaik sistemin tekno-ekonomik ve çevresel analizi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26 (1), 127-132. doi: 10.5505/pajes.2019.24022
• Sümer, G. (2011). Determinants of renewable energy supply in Europe: A potential solution for Turkey’s energy dependency (Yayımlanmamış doktora tezi). Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şahin, N. (2019). Yenilenebilir enerji kaynaklarının potansiyeli ve potansiyelin değerlendirilmesine yönelik politikalar (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Şallı, S. (2016). Freiburg şehir yönetiminde iklim korumacı uygulamalar üzerine bir derleme. Sayıştay Dergisi, 103, 85-110. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1713991
• Şenoğlu, G. (2020). Yerel yöneticilerin ve iş insanlarının gözünden İstanbul’da enerji tedariki ve yenilenebilir enerji: olanaklar ve kısıtlar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şişeci, G. N. ve Yamaçlı, D.S. (2020). Enerji ithalatı, döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye için bir araştırma. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (IV), 253 – 276. doi:10.30561/sinopusd.715798
• T.C. İstanbul Valiliği. (2021). Türkiye’nin ticaret, iş, yatırım, finans ve turizm başkenti: İstanbul. Erişim adresi: http://www.istanbul.gov.tr/turkiyenin-ticaret-is-yatirim-finans-ve-turizm-baskenti-istanbul
• Talınlı, G. (2018). Energy economics, renewable energy & its significance for the Turkish Republic and its economic development (Yayımlanmamış doktora tezi). Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Ankara.
• TEİAŞ (Türkiye Elektrik İletim A.Ş). (2020). Temmuz 2020 elektrik uretim-tuketim raporu. Erişim adresi: https://www.teias.gov.tr/tr-TR/aylik-elektrik-uretim-tuketim-raporlari
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2019a). İl bazında gayrisafi yurt içi hasıla, iktisadi faaliyet kollarına göre, cari fiyatlarla, 2004-2018. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gross-Domestic-Product-by-Provinces-2019-3366
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2019b). Yıllara göre il nüfusları, 2000-2019. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=The-Results-of-Address-Based-Population-Registration-System-2020-37210
• UEA (Uluslarası Enerji Ajansı). (2021). Global energy review report, Erişim adresi: https://iea.blob.core.windows.net/assets/d0031107-401d-4a2f-a48b-9eed19457335/GlobalEnergyReview2021.pdf
• Unan, A. (2019). Küresel iklim değişikliği sürecinde güneş enerjisi potansiyelinin belirlenmesi: Ankara, Antalya ve İstanbul örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Uncu, B. A. (2019). İklim için kentler yerel yönetimlerde iklim eylem planı. İklim İçin 350 Derneği web sitesinden erişilen adres: https://world.350.org/iklimicinkentler/files/2019/05/350_booklet_2.pdf
• Yazıcı, F. (2019). İstanbul ili için önerilen akıllı şebekenin modellenmesi ve benzetimi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Yerli, B. (2011). İstanbul iklim şartlarında meteorolojik parametrelerin pv (fotovoltaik pil) elektrik üretimi üzerindeki etkilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, B. (2020). Türkiye’de yenilenebilir enerjiye yönelik vergisel teşvikler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Yılmaz, M. (2012). Türkiye’nin enerji potansiyeli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi açısından önemi. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 4(2), 33-54. doi: 10.1501/Csaum_0000000064
• Yılmaz, S. S. (2018). Türkiye’de ve Dünya’da yenilenebilir enerji kaynaklarının durumu (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, Ş. (2020). Dünyada ve Türkiye’de birincil enerji arzı, Türkiye enerji görünümü. TMMOB Makina Mühendisleri Odası web sitesinden erişildi: https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/TEG-2020-1_Birincil%20Enerji_%C5%9Eayende%20Y%C4%B1lmaz.pdf