Orta Ölçekli Kentlerde Yerel Yönetimler İçin İklime Duyarlı Tasarım Modeli: Tokat Örneği

Yıl 2022, Cilt 13, Sayı 37, 1330 - 1357, 14.11.2022

Nihal ZENGİN Ruşen YAMAÇLI

https://doi.org/10.31198/idealkent.1126050

Öz

Dünya çapında görülen hızlı kentleşme hareketleriyle birlikte bina stokunda artış yaşanmaktadır. Bu artış, göç alan ve gelişmekte olan orta ölçekli kentlerde kendisini daha fazla göstermektedir. Bina stoku ile artan bölgesel ve küresel ısınmadan kentler doğrudan etkilenmektedir. Bu noktada iklim değişikliği ile kentlerin nasıl başa çıkacağı sorusu gündeme gelmektedir. Türkiye’de 2000’li yıllarda hız kazanan konut inşaatı ile oluşan bina stokunun mevcut iklim koşullarında nasıl bir performans gösterdiği ve değişen koşullar göz önüne alındığında nasıl bir performans göstereceği konusunda yapılan çalışmaların yetersiz olduğu görülmektedir. Bu nedenle, bu araştırma makalesi, son yıllarda kentsel alanlarda hızla artan bina stokunun mevcut ve gelecekteki iklim koşullarını göz önünde bulundurarak performansını ve konfor koşullarını araştırmayı amaçlamaktadır. Çalışma alanı olarak orta ölçekli bir kent olan Tokat seçilmiştir. Sonuçta değişen iklimle mücadele, uyum ve alınacak önlemler bağlamında kentler için stratejik acil eylem planı önerisi ve Tokat kenti iklim değişikliği eylem planı hazırlama süreci basamakları model önerisi sunulmuştur. Orta ölçekli bir kent üzerinden yapılan bu çalışmanın değişen iklime uyumlu kent tasarımında diğer kentler tarafından rehber olarak kullanılması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Orta ölçekli kent, iklim değişikliği, tasarım, yerel yönetim, acil eylem planı

Climate Sensitive Design Model for Local Governments in Medium-Sized Cities: The Case of Tokat

Öz

With the rapid urbanization movements seen around the world, there is an increase in the building stock. This increase is more evident in medium-sized cities that receive immigration and are developing. Cities are directly affected by the increasing regional and global warming with the building stock. At this point, the question of how cities will cope with climate change comes to the fore. It is seen that the studies on how the building stock formed by the housing construction, which gained momentum in the 2000s in Turkey, perform in the current climatic conditions and how it will perform when the changing conditions are taken into account, is seen to be insufficient. Therefore, this research article aims to investigate the performance and comfort conditions of the building stock, which has increased rapidly in urban areas in recent years, taking into account the current and future climatic conditions. Tokat, a medium-sized city, was chosen as the study area. As a result, a strategic emergency action plan proposal for cities in the context of combating the changing climate, adaptation and measures to be taken, and a model of the Tokat city climate change action plan preparation process steps model were presented. It is aimed that this study, which is carried out on a medium-sized city, will be used as a guide by other cities in urban design compatible with the changing climate.

Anahtar Kelimeler

Medium-sized city, climate change, design, local government, emergency action plan

Kaynakça

• Akok, M. (1957). Tokat şehrinin eski evleri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Türk ve İslam Sanatları Tarihi Enstitüsü Yıllık Araştırmalar Dergisi, II, 109-147.
• Aktüre, S. (1978). 19. Yüzyıl sonunda anadolu kenti mekansal yapı çözümlemesi. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, Ankara.
• Aru, K. A. (1998). Türk kenti. Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul.
• Brochure (2001). Passive solar design for the home. 15 Mart 2022 tarihinde https://www.nrel.gov/docs/fy01osti/27954.pdf adresinden erişildi.
• Büyükçam, S. F. ve Zorlu, T. (2018). Güneydoğu anadolu bölgesi geleneksel konutlarında mahremiyet. Turkish Online Journal of Design Art and Communication , 8 (2) , 422-436 .
• Cinlioğlu, H. T. (1973). Osmanlılar zamanında Tokat 4. cilt. Barış Matbaası, Tokat.
• Europen Foundation. (1996). Europen foundation for the improvement of living and working conditions. Intermediate Cities in Search of Sustainability, Dublin, Ireland.
• Frampton, K. (2007). Modern architecture: A critical history. London, Thames & Hudson.
• Fuller, S., Doggart J. ve Everett R. (1982). Energy projects in milton keynes, Energy Consultative Unit Progress Report 1976-1981.
• Google Earth (2022). Tokat. 3 Nisan 2022 tarihinde https://earth.google.com/web/ adresinden erişildi.
• Gürel Üçer, Z. A. (2009). Kentsel yaşam kalitesinin belediye hizmetleri kapsamında belirlenmesine ve geliştirilmesine yönelik bir yaklaşım: Orta ölçekli kent örnekleri, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• He, B. J., Wang, J., Liu, H. ve Ulpiani, G. (2021). Localized synergies between heat waves and urban heat islands, Implications on Human Thermal Comfort and Urban Heat Management. Environmental Research, 193, 110584.
• http://www.ipcc.ch/report/sr15/: Intergovernmental Panel on Climate Change〉. IPCC. (2018). Intergovernmental panel on climate change, Special Report Global Warming of 1.5◦C.
• Johansson, E. ve Emmanuel, R. (2006). The influence of urban design on outdoor thermal comfort in the hot, humid city of Colombo, International Journal of Biometeorology. Sri Lanka. https://doi.org/10.1007/s00484-006-0047-6
• Kılıç Demircan, R. ve Gültekin, A. B. (2017). Binalarda pasif ve aktif güneş sistemlerinin incelenmesi . TÜBAV Bilim Dergisi , 10 (1) , 36-51 .
• Krüger, E. L., Minella, F. O. ve Rasia, F. (2011). Impact of urban geometry on outdoor thermal comfort and air quality from field measurements in Curitiba, Building and Environment, 46, 621–634. Brazil. https://doi.org/10.1007/s00484-015-1109-4
• MGM (2022a). Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 15 Nisan 2022 tarihinde https://www.mgm.gov.tr/iklim/iklim-siniflandirmalari.aspx?m=TOKAT adresinden erişildi.
• MGM (2022b). Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 15 Nisan 2022 tarihinde https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=TOKAT adresinden erişildi.
• Nematchoua, K. M., Sadeghi, M. ve Reiter, S. (2021). Strategies and scenarios to reduce energy consumption and CO2 emission in the urban, rural and sustainable neighborhoods. Sustainable Cities and Society, 72, 103053.
• Nogueira, M., Lima, D. C. A. ve Soares, P. M. M. (2020). An integrated approach to project the Future urban climate response: changes to Lisbon’s urban heat island and temperature extremes. Urban Climate, 34, 100683.
• Özgür, H. (2005). Türkiye’de orta ölçekli kentsel alanların yönetimi sorunu. Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar-1: Reform, (Ed.), Hüseyin Özgür ve Muhammet Kösecik, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, ss. 471-498.
• Özgür, H., Yavuzçehre, P. S. ve Ciğeroğlu, M. (2007). Türkiye’de orta ölçekli ve metropoliten kentsel alanların yönetimi. Kamu Yönetimi Yazıları: Teoride Değişim, Yeniden Yapılanma, Sorunlar ve Tartışmalar, (Ed.), Bilal Eryılmaz, Musa Eken ve Lütfi Şen, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, ss. 475-513.
• Sağlam, Ş. (2000). Türkiye’nin güneş enerjisi potansiyelinin ve kullanım alanlarının incelenmesi. M.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Y.L. Tezi, İstanbul.
• Sharmin, T., Steemers, K. ve Matzarakis, A. (2015). Analysis of microclimatic diversity and outdoor thermal comfort perceptions in the tropical megacity Dhaka, Bangladesh. Building and Environment. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2015.10.007
• Shashua-Bar, L., Tzamir, Y. ve Hoffman, M. E. (2004). Thermal effects of building geometry and spacing on the urban canopy layer microclimate in a hot-humid climate in summer. International Journal of Climatology. https://doi.org/10.1002/ joc.1092
• Sözlük (2022). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. 1 Mart 2022 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
• TÜİK (2022). Türkiye İstatistik Kurumu. 4 Nisan 2022 tarihinde https://www.tuik.gov.tr/ adresinden erişildi.
• Türkeş M. (2008). Küresel iklim değişikliği nedir? Temel kavramlar, nedenleri, gözlenen ve öngörülen değişiklikler. İklim Değişikliği ve Çevre, 1, 26-37
• Türkiye Haritası (2022). Türkiye iklim haritası. 15 Nisan 2022 tarihinde https://www.turkiyeharitasi.gen.tr/2014/03/08/turkiye-bolgeler-haritasi-bolumlu/ adresinden erişildi.
• UN (2015). Paris Agreement. 10 Nisan 2022 tarihinde〈http://unfccc.int/files/essen tial_background/convention/application/pdf/english_paris_agreement.pdf: United Nations〉adresinden erişildi.
• UN-HABITAT. (2011). Cities and climate change. Global Report on Human Settlements. Earthscan, London.
• UN-HABITAT. (2016). Urbanisation and development. Emerging Futures.
• Uslusoy, S. (2012). Yenilenebilir enerji kaynakları kullanan enerji etkin binaların yapı bileşeni açısından irdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Wang, Y., Wang, A., Zhai, J., Tao, H., Jiang, T. ve Su, B. (2019). Tens of thousands additional deaths annually in cities of China between 1.5 ◦C and 2.0 ◦C warming. Nature Communications, 10(1), 3376.
• Yapı (2005). Geleneksel konutta yapı malzemeleri. 6 Nisan 2022 tarihinde http://www.yapi.com.tr/haberler/mimarlik-temel-bir-kulture-dayanmali- _61090.html adresinden erişildi.
• Yazar, H. (2006). Sürdürülebilir kentsel gelişme çerçevesinde orta ölçekli kentlere dönük kent planlama yöntem önerisi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Zhang, Y., Mo, J. ve Cheng, R. (2015). Developing a sustainable indoor air environment: problems, considerations and suggestions (in China). Chin Sci Bull, 60, 1651–1660.
• Zhou, B., Rybski, D. ve Jürgen, P. K. (2017). The role of city size and urban form in the surface urban heat island. Nature - Scientific Report. ,4791. https://doi. org/10.1038/s41598-017-04242.