Yeni Kamu Yönetimi Yaklaşımı Çerçevesinde 5393 Sayılı Belediye Kanunun 2005-2023 Dönemi Düzenlemelerinin Hukuki-İdari Analizi

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 45, 1785 - 1816, 30.10.2024

Salih Batal

https://doi.org/10.31198/idealkent.1375394

Öz

1980’li yıllar itibarıyla dünyada yeni kamu yönetimi yaklaşımı trend haline gelmiştir. Bu yaklaşım birçok ülkede etkisini göstermiştir. Türkiye yönetim paradigması da bu değişiklikten etkilenmiştir. Özellikle 2000’li yıllarda yönetsel alandaki reformlar bu çerçevede gerçekleşmiştir. Çalışmada, 5393 sayılı Kanun’daki değişiklikler yeni yönetim paradigması çerçevesinde ele almıştır. Bu değişikliklerin gerçekleşmesinde “yenilik” düşüncesi ve “norm denetimi” etkili unsurlar olmuştur. Çalışma, Türkiye’de belediye mevzuatındaki dönüşümün takibinin ilk gün ve son gün ayrımı üzerinden takip edilmesi ve farklılıkların ortaya koyulmasını amaçlamaktadır. Literatürde, 2005-2023 yılları arasını kapsayan benzer herhangi bir araştırma bulunmamaktadır. Bu açıdan çalışma literatüre katkı açısından önemlidir. Çalışma sonucunda yaklaşık 15 yıllık süreç içinde 5393 sayılı Kanun kapsamında 39 değişikliğe rastlanmıştır. Bahsi geçen değişikliklerin çoğunluğu son yıllarda gerçekleşmiştir. Değişimlerden birçoğu Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile değişen yetki-görev paylaşımı ve kurumların isim değişiklikleriyle ilişkilidir. Bununla birlikte terör örgütü iltisakıyla alakalı konu edinen fıkraların eklenmesi içerik açısından Kanun’u detaylandırmıştır. Ayrıca Anayasa Mahkemesi 7 iptal kararı vermiştir. Bu bulgular çerçevesinde yasama kalitesinin görece düşük olduğu yorumlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Belediye Kanunu, Belediye Mevzuatı, 5393 sayılı Kanun, Yeni Kamu Yönetimi

Analysis of Municipality Law No. 5393 Regulations (2005-2023) within New Public Administration Approach

Öz

In the 1980s, the new public administration approach became a trend worldwide. This approach had an impact in many countries. Turkey has been affected by this change in the management paradigm. Especially in the 2000s, reforms in the administrative field were realised within this framework. This study examines the changes in Law No. 5393 within the framework of the new management paradigm. "innovation" and "norm control" have been influential factors in realizing these changes. The study aims to follow the transformation of municipal legislation in Turkey through the distinction between the first and last days and to reveal the differences. There is no similar research in the literature in terms of date constraints. In this respect, the study is essential in contributing to the literature. As a result of the study, 39 amendments were found within the scope of the law in approximately 15 years. The majority of these amendments took place in recent years. Most of the modifications are related to the changes in the division of powers and duties within the Presidential Government System and changes in the names of institutions. However, the addition of paragraphs on terrorist organization affiliation has elaborated the Law in terms of content. In addition, the Constitutional Court issued seven annulment decisions. These findings suggest that the quality of legislation is relatively low.

Anahtar Kelimeler

Law of Municipality, Legislation of Municipality, Law No. 5393, New Public Management

Kaynakça

• 674 sayılı OHAL Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında KHK, 674 (2016). 10 Haziran 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/09/20160901M2-2.htm adresinden erişildi.
• 678 sayılı OHAL Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında KHK, 678 (2016). 10 Haziran 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/11/20161122-2.htm adresinden erişildi.
• 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı KHK’larda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 703 (2018). 12 Haziran 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180709M3-1.pdf adresinden erişildi.
• 5393 Sayılı Belediye Kanunu, 5393 (2004). 15 Haziran 2023 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5393.pdf
• 5538 sayılı Bütçe Kanunlarında Yer Alan Bazı Hükümlerin İlgili Kanun ve KHK’lara Eklenmesi ve Bazı Kanun ve KHK’larda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 5538 (2006). 20 Haziran 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/07/20060712-1.htm adresinden erişildi.
• 5568 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, Çalışanların Tasarruflarını Teşvik Hesabının Tasfiyesi ve Bu Hesaptan Yapılacak Ödemelere Dair Kanun, Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile Belediye Kanunu’nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 5568 (2006). 12 Haziran 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/12/20061230-1.htm adresinden erişildi.
• 5594 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, Belediye Kanunu, İÖİ Kanunu ve Mahalli İdare Birlikleri Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 5594 (2007). 19 Haziran 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/03/20070310-1.htm adresinden erişildi.
• 5675 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, İÖİ Kanunu ve Belediye Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 5675 (2007). 28 Haziran 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/06/20070607-3.htm adresinden erişildi.
• 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 5747 (2008). 2 Temmuz 2023 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5747&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 adresinden erişildi.
• 5766 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 5766 (2008). 25 Haziran 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/06/20080606M1-1.htm adresinden erişildi.
• 5793 sayılı Bazı Kanun ve KHK’larda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 5793 (2008). 5 Temmuz 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/08/20080806-2.htm adresinden erişildi.
• 5951 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 5951 (2010). 7 Temmuz 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/02/20100205-1.htm adresinden erişildi.
• 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, 5996 (2010). 26 Haziran 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/06/20100613-12.htm adresinden erişildi.
• 5998 sayılı Belediye Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun, 5998 (2010). 8 Temmuz 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/06/20100624-2.htm adresinden erişildi.
• 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun, 6306 (2012). 11 Temmuz 2023 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=16849&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 adresinden erişildi.
• 6321 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 6321 (2012).27 Haziran 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/06/20120603-9.htm adresinden erişildi.
• 6338 sayılı Bütçe Kanunlarında Yer Alan Bazı Hükümlerin İlgili Kanun ve KHK’lara Eklenmesine Dair Kanun, 6338 (2012). 3 Temmuz 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/07/20120711-1.htm adresinden erişildi.
• 6360 sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve KHK’larda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 6360 (2012). 18 Temmuz 2023 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6360&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 adresinden erişildi.
• 6462 sayılı Kanun ve KHK’larda Yer Alan Engelli Bireylere Yönelik İbarelerin Değiştirilmesi Amacıyla Bazı Kanun ve KHK’larda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 6462 (2013). 21 Temmuz 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/05/20130503-1.htm adresinden erişildi.
• 6495 sayılı Bazı Kanunlarda ve KHK’larda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 6495 (2013). 21 Temmuz 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/08/20130802-1.htm
• 6525 sayılı Bazı Kanun ve KHK’larda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 6525 (2014). 25 Temmuz 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/02/20140227-1.htm adresinden erişildi.
• 6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve KHK’larda Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun, 6552 (2014). 25 Temmuz 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/09/20140911M1-1.htm adresinden erişildi.
• 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve KHK’larda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 6645 (2015). 28 Temmuz 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150423-3.htm adresinden erişildi.
• 6758 sayılı OHAL Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun, 6758 (2016). 4 Ağustos 2023 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6758&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 adresinden erişildi.
• 7061 sayılı Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 7061 (2017). 7 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/12/20171205-12.htm adresinden erişildi.
• 7071 sayılı OHAL Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun, 7071 (2018). 7 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/03/20180308M1-4.htm adresinden erişildi.
• 7099 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 7099 (2018). 19 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/03/20180310-9.htm adresinden erişildi.
• 7153 sayılı Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 7153 (2018). 4 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/12/20181210-4.htm adresinden erişildi.
• 7166 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 7166 (2019). 8 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/02/20190222-1.htm adresinden erişildi.
• 7181 sayılı Tapu Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 7181 (2019). 3 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/07/20190710-1.htm adresinden erişildi.
• 7201 sayılı Kamulaştırma Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 7201 (2019). 9 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191224-25.htm adresinden erişildi.
• 7261 sayılı Türkiye Çevre Ajansının Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 7261 (2020). 13 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/12/20201230-10.htm adresinden erişildi.
• 7433 Sayılı Devlet Memurları Kanunu ve Bazı Kanunlar ile 663 Sayılı KHK’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 7433 (2023). 26 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/01/20230126-2.htm adresinden erişildi.
• 7446 sayılı Çevre Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı KHK’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 7446 (2023). 19 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/04/20230405-4.htm adresinden erişildi.
• Al, H. (2008). Yeni Kamu Yönetimi. Değişim Yayıncılık.
• Anayasa Mahkemesi Kararı. (2005). [Resmi İnternet Sitesi]. 2007/5 Karar Sayısı. 23 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/09/20050929-9.htm adresinden erişildi.
• Anayasa Mahkemesi Kararı. (2010). [Resmi İnternet Sitesi]. 2010/29 Karar Sayısı. 24 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/07/20100722-6.htm adresinden erişildi.
• Anayasa Mahkemesi Kararı. (2012). [Resmi İnternet Sitesi]. 2012/159 Karar Sayısı. 24 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/07/20130723-10.htm adresinden erişildi.
• Anayasa Mahkemesi Kararı. (2015). [Resmi İnternet Sitesi]. 2015/55 Karar Sayısı. 24 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/06/20150626.htm adresinden erişildi.
• Anayasa Mahkemesi Kararı. (2018). [Resmi İnternet Sitesi]. 2018/110 Karar Sayısı. 27 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/11/20181128-17.pdf adresinden erişildi.
• Anayasa Mahkemesi Kararı. (2019). [Resmi İnternet Sitesi]. 2019/85 Karar Sayısı. 27 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/02/20200213-6.pdf adresinden erişildi.
• Anayasa Mahkemesi Kararı. (2019b). [Resmi İnternet Sitesi]. 2019/56 Karar Sayısı. 27 Ağustos 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/09/20190911-20.pdf adresinden erişildi.
• Belli, A. (2017). Yeni kamu yönetimi anlayışı bağlamında yerinden yönetimin ve yerel yönetimlerin değerlendirilmesi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 9(16), 101-118. doi:10.20990/kilisiibfakademik.288096
• Bozdoğan, R. (2008). Geleneksel kamu yönetimi yaklaşımı, yeni kamu yönetimi yaklaşımı ve yerel yönetimlere etkileri. İçinde R. Bozdoğan & Y. Demirkaya (Ed.), Türkiye’de Yerel Yönetimler (ss. 1-28). Nobel Yayınevi.
• Çevik, S. N. (2022). Paradigma Değişimi Olarak Yeni Kamu Yönetimi ve Çıkmazları Karşısında Arayışlar. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(4), 441-450.
• Eryılmaz, B. (2021). Kamu Yönetimi (14. Baskı). Umuttepe Yayınları.
• Göçoğlu, V., Kurt, İ. D., & Öktem, M. K. (2019). İdari reformun yüz yılı: Türk kamu yönetimi reformlarının karar verme yaklaşımları çerçevesinde değerlendirilmesi. Ombudsman Akademik, 5(10), 39-79.
• Lamba, M. (2015). Türkiye’de yeni kamu yönetimi anlayışının yansımaları: hükümet programları üzerinden nitel bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 20(1), 127-141.
• Özer, M. A. (2012). Yeni Kamu Yönetimi (2. Baskı). Barış Kitap.
• Sezer, Ö., & Büyükpınar, R. (2021). Yeni kamu yönetimi anlayışı ve türkiye’de yerelleşme politikaları. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 5(1), 80-105.