Adapazarı Urban Fabric After the 1999 Eastern Marmara Earthquakes: Karaman and Beşköprü Neighborhoods

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 46, 2351 - 2380, 31.12.2024

Seda Sakar , Fikret Zorlu , Hidayet Taga

https://doi.org/10.31198/idealkent.1508046

Öz

The losses caused by disasters, particularly earthquakes, are closely related to the design of urban fabric. This study deals with morphological analyses conducted at different levels in Adapazarı, where a new urban macroform emerged after the August 17 and November 12, 1999 Eastern Marmara Earthquakes, in the context of the physical criteria that constitute the urban fabric. Spatial analyses carried out at the urban and neighborhood levels highlight the importance of planned urban fabric in reducing earthquake risks and creating safer urban areas. The analyses reveal that planned urban fabric, designed and implemented with foresight, carries significantly lower risk compared to unplanned and irregular urban fabric shaped by the individual decisions of property owners. The findings emphasize the need for more comprehensive and holistic planning strategies to establish safe urban environments against disasters. The presence of such strategies is crucial for both current and future planning approaches. The study contributes to the urban planning and design literatüre by demonstrating the impact of urban morphology on the development of design strategies aimed at ensuring safety and reducing risks against earthquakes.

Anahtar Kelimeler

Urban Fabric, earthquake, morphology

Proje Numarası

2019-3-TP3-3813

1999 Doğu Marmara Depremleri Sonrası Adapazarı Kent Dokusu: Karaman ve Beşköprü Mahalleleri

Öz

Depremler başta olmak üzere herhangi bir afet anında meydana gelen kayıplar, kentsel dokunun tasarımı ile yakından ilişkilidir. Bu çalışma, 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 Doğu Marmara Depremleri sonrası yeni bir kent üst biçiminin ortaya çıktığı Adapazarı’nda; farklı düzeylerde gerçekleştirilen morfolojik analizleri, kentsel dokuyu meydana getiren fiziksel ölçütler bağlamında ele almaktadır. Kentsel alan ve mahalle düzeyinde gerçekleştirilen mekânsal analizler, tasarım özellikleri açısından deprem risklerini azaltmayı ve güvenli kentsel alanlar oluşturmayı hedefleyen planlı kent dokusunun önemini ortaya koymuştur. Analizler, planlı şekilde tasarlanıp uygulanan kent dokusunun; herhangi bir plan dâhilinde olmadan, mülkiyet sahiplerinin bireysel yönelimleriyle şekillenen düzensiz kent dokusuna kıyasla daha az risk barındırdığı tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular, afetlere karşı güvenli kentsel çevrelerin oluşturulması için kapsamlı ve bütüncül planlama stratejilerine duyulan ihtiyacı vurgulamaktadır. Kapsamlı ve bütüncül stratejilerin varlığı, mevcut ve gelecekteki planlama yaklaşımları bağlamında önemlidir. Çalışma, kentsel morfolojinin, depremler karşında güvenli ve riski azaltmaya yönelik tasarım stratejilerinin geliştirilmesi üzerindeki etkisini ortaya koyarak, kentsel planlama ve tasarım literatürüne katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kentsel doku, deprem, morfoloji

Destekleyen Kurum

Mersin Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi (MEU, BAP) tarafından 2019-3-TP3-3813 numaralı proje ile desteklenmiştir.

Proje Numarası

2019-3-TP3-3813

Kaynakça

• Adapazarı Büyükşehir Belediyesi (2001). 2001 Yılı Faaliyet Raporu ve Tanıtım Kitabı.
• Allan, P., Bryant, M., Wirsching, C., Garcia, D., & Rodriguez, M. T. (2013). The Influence of Urban Morphology on the Resilience of Cities Following an Earthquake. Journal of Urban Design, 18(2), 242–262.
• Ateş, Ş., Keser, M., Erkal, T., Durmaz, S., & Karakaya, F. (1999). Adapazarı ve Dolayının Jeolojisi ile Deprem Riski Yönünden Zemin Grupları. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü. Jeoloji Etütleri Dairesi.
• Bayındırlık ve İskan Bakanlığı. (2000a). 17 Ağustos 1999 İzmit Körfezi Depremi Raporu.
• Bayındırlık ve İskan Bakanlığı. (2000b). 12 Kasım 1999 Düzce Depremi Raporu.
• Bentley, I., Alcock, A., Murrain, P., McGlynn, S., & Smith, G. (1985). Responsive Environments : A Manual For Designers. Architectural Press.
• Berlin, G. L. (1980). Earthquakes and The Urban Environment Volume II.
• Canaran, C. (2000). Urban Desıgn In Earthquake Prone Settlements Master Thesis. The Middle East Technical University.
• Gazetas, G., Anastasopoulos, I., & Gerolymos, N. (2005). Overturning of Buildings in Adapazari, during the 1999 Kocaeli Earthquake. Second International Conference on Urban Earthquake Engineering.
• International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies. (2016). World disasters report 2016.
• İstanbul Valiliği, Proje Koordinasyon Birimi. (2016). İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (ISMEP). Güvenli Yaşam.
• Kalayli, M. A., Doğan, O., Öztürk, B., & Koç, H. N. (2022). Determination of Optimum Height/Width Ratios of Slender Buildings on Different Soils Against Overturning During Earthquakes. PREPRINT (Version 1) available at Research Square.
• Kropf, K. (1996) Urban Tissue and Character of Towns, Urban Design International, 1(3), 247 – 263.
• Larkham, P. & Jones, A.N. (1991) A Glossary of Urban Form. Institute of British Geographers. Historical Geography Research Series 26.
• Lynch, K., & Rodwin, L. (1958). A Theory of Urban Form. Ekistics, 7(44), 479–486.
• Moudon, A. V. (1997). Urban morphology as an emerging interdisciplinary field. Urban Morphology, 1, 3–10.
• OECD/European Commission. (2020). Cities in the World: A New Perspective on Urbanisation. OECD Publishing.
• Özmen, B. (2000). 12 Kasım 1999 Düzce Depreminin Konut ve İşyeri Hasarları (Rakamsal Verilerle). Içinde B. Özmen & G. Bağcı (Ed.), 12 Kasım 1999 Düzce Depremi Raporu.
• Sakar Atçeken, S. (2024). Jeolojik ve Jeomorfolojik Yapının, 1999 Gölcük (Mw=7,4) Ve Düzce (Mw=7,2) Depremleri Sonrası Adapazarı Kent Morfolojisinin Oluşumundaki Etkisi, [Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Sitte, C. (1965) City Planning According to Artistic Principles. Random House, New York.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları, 2022. https://www.tuik.gov.tr/duyurular/
• Yuvalı, A. B. (2018). Kente Yeni Bir Merkez Oluşturma Sürecinde Uygulanan Kentsel Politikaların Değerlendirilmesi: Adapazarı Yeni Kent Bölgesi (Karaman, Camili Ve Korucuk Uydu Kentleri) [Dönem Projesi]. Ankara Üniversitesi.