ÖRGÜTSEL ADALETİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL İTAATİN ARACI ROLÜ: BİR KAMU ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, , 16 - 40, 27.06.2024

Mehmet Orkun Ünsever , Emine Şener , Fatih Ferhat Çetinkaya

https://doi.org/10.24889/ifede.1392034

Öz

Bu çalışmanın amacı, örgütsel adaletin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinde örgütsel itaatin aracı rolünün belirlenmesidir. Nicel desende tasarlanan çalışmanın evrenini bir kamu üniversitesinde çalışan akademik ve idari personel oluşturmaktadır. İlgili evrende araştırmaya katılmayı kabul eden 425 gönüllü ile gerçekleştirilen çalışmada veriler; örgütsel adalet, örgütsel itaat ve örgütsel bağlılık ölçekleri ile toplanmıştır. Ölçeklerin geçerliliğini sınayabilmek için doğrulayıcı faktör analizi uygulanmış ayrıca elde edilen veriler SPSS ve AMOS programları kullanılarak araştırma hipotezlerini test etmek için Yapısal Eşitlik Modellemesinden ve aracı hipotezleri test etmek için Baron ve Kenny (1986) tarafından önerilen geleneksel yaklaşımdan faydalanılmıştır. Araştırma sonucunda, örgütsel adaletin ve örgütsel itaatin örgütsel bağlılığı pozitif yönde ve anlamlı olarak etkilediği, örgütsel adaletin de örgütsel itaat üzerindeki etkisinin pozitif yönde ve anlamlı olduğu son olarak da örgütsel adaletin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinde örgütsel itaatin kısmi aracılık rolü olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Adalet, Örgütsel Bağlılık, Örgütsel İtaat

Etik Beyan

Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulundan 02.03.2023 tarihinde 2023/02/08 karar no ile etik kurul onayı alınmıştır.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Allen, N. J. ve Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance, and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18. https://doi: 10.1111/j.2044-8325.1990.tb00506.x
• Altıntaş, M. ve Şener, E. (2020). Daire-i adaletten örgütsel adalete: lisansüstü tezlere ilişkin bibliyometrik bir çalışma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3), 1-14.
• Annakili, P. ve Jayam, R. (2018). How to increase organizational commitment through employees participation. Eurasian Journal of Analytical Chemistry, 13, 18-22.
• Bağcı, Z. (2013). Çalışanların örgütsel adalet algılarının örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisi: Tekstil sektöründe bir inceleme. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(19), 163-184.
• Bal, V. (2014). Örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık ilişkisi: Manisa’daki eğitim kurumlarında bir araştırma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-9.
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
• Bauer, T. ve Erdoğan, B. (2012). An Introduction to organizational behavior. Creative Commons. 106.
• Bocchiaro, P., ve Zamperini, A. (2012). Conformity, obedience, disobedience: The power of the situation. In Psychology-Selected Papers. IntechOpen. 275-294.
• Bozbayır, O., Özata, M. ve Altıntaş, M. (2023). Yükseköğretim kurumlarındaki toksik liderlik davranışlarının akademik personelin örgütsel bağlılıkları üzerine etkisi. Yükseköğretim Dergisi, 13(1), 19-31. https://doi: 10.2399/yod.23.1162964.
• Brockner, J., Wiesenfeld, B. M., Siegel, P. A., Bobocel, D. R. ve Liv, Z. (2015). Riding the fifth wave. organizational justice as dependent variable. Research in Organizational Behavior, 35, 103-121.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk-Bökeoğlu, Ö. ve Köklü, N. (2009). Sosyal bilimler için istatistik. Pegem Akademi.
• Ceylan, A. K. (2016). İşgörenlerin örgütsel adalet algısının iş tatmini ve performans üzerine etkisi: güneydoğu anadolu bölgesi gıda sektörü örneği. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Dicle Üniversitesi.
• Cochran, W. G. (2007). Sampling Techniques. John Wiley&Sons.
• Çavuşoğlu, S. ve Durmaz, Y. (2019). Yeşil davranışlara karşı tutumun ziyaret niyetine etkisinde yeşil imajın düzenleyicilik rolü: Yeşil oteller örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(2), 303-315.
• Çetinkaya, F. F. ve Altıntaş, M. (2021). Whistleblowing (erdemli raporlama) ve mantar yönetim arasındaki ilişki. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 781-793. https://doi: 10.18069/firatsbed.815157.
• Dede, N. P. (2019). Dönüşümcü liderlik ve örgütsel bağlılık ilişkisinde lidere güvenin aracı rolü üzerine bir araştırma. BMIJ, 7(4), 1923-1943. http://doi.org/10.15295/bmij.v7i4.1250
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K. ve Sanisoğlu, S. Y. (2012). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Türkiye Klinikleri, 33(1), 210-223.
• Ertaş, G. (2019). Örgütsel itaate paradoksal yaklaşım: Bir ölçek geliştirme çalışması [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Evans, J. D. (1996). Straightforward Statistics for the Behavioral Sciences. Pacific Grove, Brooks/Cole Publishing.
• Fornell, C. ve Larcker, D. F. (1981). Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Gautam, T., Dick, R. V. ve Wagner, U. (2001). Organizational commitment in Nepalese settings. Asian Journal of Social Psychology, 4, 239-248.
• Ghaderi, Z., Tabatabaei, F., Khoshkam, M. ve Abadi, R. S. (2021). Exploring the role of perceived organizational justice and organizational commitment as predictors of job satisfaction among employees in the hospitality industry.International Journal of Hospitality&Tourism Administration, 24(3), 415-444.
• Güldü, Ö. (2011). Sağ kanat yetkeciliği ölçeği: Uyarlama çalışması. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 27-51.
• Gürbüz, S. ve Bayık, M. E. (2021). Aracılık modellerinin analizinde yeni yaklaşım: Baron ve Kenny’nin yöntemi hala geçerli mi? Türk Psikoloji Dergisi, 37(88),1-14.
• Hayashi, T., Odagiri, Y., Ohya, Y., Tanaka, K. ve Shimomitsu, T. (2011). Organizational justice, willingness to work, and psychological distress: Results from a private Japanese company. Lippincott Williams&Wilkins, 53(2), 174-180.
• Henkin, A. B. ve Marchiori, D. M. (2003). Empowerment and organizational commitment of chiropractic faculty. Journal of Manipulative and Physiological Therapeuties, 26(5), 275-281.
• Hume, D. (2017). Siyasi denemeler. Pinhan Yayıncılık.
• İlerler, T. G. ve Gülova, A. A. (2020). Örgütsel kurallar ve normlara uyma davranışına örgüt kültürü bağlamında kavramsal bir bakış. İzmir Democracy University Social Sciences Journal, 3(2), 104-129.
• Jameel, A. S., Mahmood, Y. N. ve Jwmaa, S. J. (2020). Organizational justice and organizational commitment among secondary school teachers. Cihan University-Erbil Journal of Humanities and Social Sciences, 4(1), 1-6.
• Jang, J., Lee, D. W. ve Kwon, G. (2021). An analysis of the influence of organizational justice on organizational commitment. International Journal of Public Administration, 44(2), 146-154. https://doi.org/10.1080/01900692.2019.1672185
• Jepsen, D. M. ve Rodwell, J. (2012). Female perceptions of organizational justice. Gender, Work and Organization, 19(6), 723-740.
• Jimenez, C. R., Martos, M. C. V. ve Jimenez, R. M. (2015). Organizational harmony as a value in family businesses and its influence on performance. Journal Business Ethics, 126, 259-272.
• Karagöz, Y. (2019). SPSS AMOS meta uygulamalı istatistiksel analizler. Nobel Yayınları.
• Lambert, E. (2003). The impact of organizational justice on correctional staff. Journal of Criminal Justice, 31, 155-168.
• Le, H. ve Pan, L. (2021). Examining the emprical redundancy of organizational justice constructs. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 165, 21-44. https://doi.org/10.1016/j.obhdp.2021.03.004
• Manion, J. (2004). Strengthening organizational commitment. The Health Care Manager. 23(2), 167-176.
• Markovits, Y., Ullrich, J., Dick, R. V. ve Davis, A. J. (2008). Regulatory foci and organizational commitment. Journal of Vocational Behavior, 73, 485-489.
• Maruf, M. ve Altıntaş, M. (2021). Örgütsel Demokrasinin Örgütsel Mutluluğa Etkisi: Bir Kamu Üniversitesi Örneği. ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 2(1), 129-155.
• McDermott, Laschinger, H. K. ve Shamion, J. (1996). Work empowerment and organizational commitment. Nursing Management, 27(5), 44-47.
• Mert, İ. S. ve Cem, Ş. E. N. (2019). Örgütsel destek, örgütsel adalet ve öz kendilik değerlendirmesinin psikolojik sermaye üzerindeki etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), 213-231.
• Mert, I. S., Sen, C. ve B Alzghoul, A. (2022). Organizational justice, life satisfaction, and happiness: the mediating role of workplace social courage. Kybernetes, 51(7), 2215-2232. https://doi.org/10.1108/K-02-2021-0116
• Merton, R. K. (1940). Bureaucratic structure and personality. University of North Carolina Press, 18(4), 560-568.
• Meyer, J. P., Stanley, D. J., Herscovitch, L. ve Topolnytsky, L. (2002). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: A meta analysis of antecedents, correlates and consequences. Journal of Vocational Behavior, 61, 20-52.
• Meyer, J. W. ve Rowan, B. (1977). Institutionalized organizations: formal structure as myth and ceremony. Chicago Journals. 83(2). 340-363.
• Milgram, S. (1973). Obedience to Authority. An Experimental View. Tavistock.
• Moç, T. (2018). Örgütsel adalet algısının çalışanların işte yabancılaşmaya etkisinde tükenmişliğin ve presenteizmin rolü. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Morrow, P. C., McElroy, J. C. ve Scheibe, K. P. (2012). Influencing organizational commitment through office redesign. Journal of Vocational Behavior, 81, 99-111.
• Öz, C. S. ve Sağlam, T. (2019). Örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Gıda sektöründe bir araştırma. International Journal of Economics, Business and Politics, 3(2), 131-150.
• Özata, M., ve Çetinkaya, F. F. (2020). Algılanan örgütsel ayrımcılık ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi: bir kamu üniversitesi örneği, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(4), 2225-2241. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.20.10.1477
• Özkan, R. ve Polat, B. (2016). İtaat kültürü ve din. ZfW, 8(3). 139-149.
• Özmen Ö. N. T., Arbak, Y. ve Özer, P. S. (2007). Adalete verilen değerin adalet alglar üzerindeki etkisinin sorgulanmasına ilişkin bir araştırma, Ege Akademik Bakış, 7, 17-33.
• Porter, L. W., Steers, R. M. ve Boulian, P. V. (1973). Organizational commitment, job satisfaction and turnover among psychiatric technicans. Individual Organizational Linkages, 16, 1-21.
• Poussard, J. M., Roy, J. L. ve Erkmen, T. (2017). The moderating role of individual variables in the relationship between organizational justice and organizational commitment. Personnel Review-Emerald Publishing, 46(8),1635-1650.
• Quinton P, Myhill A, Bradford B, et al. (2015). Fair Cop 2: Organisational justice, behaviour and ethical policing. Ryton-on-Dunsmore: College of Policing. Available at: https://whatworks.college.police.uk/Research/Documents/150317_Fair_cop%202_FINAL_REPORT.pdf.
• Richebe, N. ve Bensaid, M. (2002). Organization rules, knowledge management and organizational learning. Academic Tracks .1-14.
• Scandura, T. A. (1999). Rethinking leader-member exchange: An organizational justice perspective. Leadership Quarterly, 10(1), 25-40.
• Seifert, D. L., Sweeney, J. T., Joireman, J. ve Thornton, J. M. (2010). The influence of organizational justice on accountant whistleblowing. Accounting, Organizations and Society, 35, 707-717.
• Sen, C., Mert, I. S. ve Abubakar, A. M. (2022). The nexus among perceived organizational support, organizational justice and cynicism. International Journal of Organizational Analysis, 30(6), 1379-1379. https://doi.org/10.1108/IJOA-11-2020-2488
• Şahin, R. ve Kavas, E. (2016). Örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin belirlenmesinde öğretmenlere yönelik bir araştırma: Bayat örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(14), 119-140.
• Şener, E. (2019). Sivil Erdemin Peşinde Bir Üçleme. Uyum, Ahlak, Seslilik. Efe Akademi Yayınları.
• Tenderis, A. ve Uzunçarşılı, Ü. (2022). Toksik liderliğin örgütsel itaat aracılığıyla üretkenlik karşıtı iş davranışı ve işten ayrılma niyeti üzerine etkileri. KOSBED, 44, 25-53. https://doi.org/10.35343/kosbed.1128175
• Tumulty, G., Jernigan, L. E. ve Kohut, G. (1995). Reconceptualizing organizational commitment. Journal of Nursing Administration, 25(1), 61-65.
• Turkoz, G., Aksay, B. ve Gugercin, U. (2020). Örgüt otoritesine itaat: Dezoort ve Roskos-Ewoldsen’in itaat ölçeğinin uyarlanması. Business and Economics Research Journal, 11(3), 841-854. https://doi.org/10.20409/berj.2020.285
• Warner, J. C., Culatta, E. ve James, K. R. (2013). Gender and organizational justice preferences. Sociology Compass, 7(12), 1074-1084.
• Varoğlu, D. (1993). Kamu sektörü çalışanlarının işlerine ve kuruluşlarına karşı tutumları, bağlılıkları ve değerleri. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Zangaro, G. A. (2001). Organizational commitment: A concept analysis. Nursing Forum, 36(2), 14-22.