AKADEMİSYENLERİN PANDEMİ DÖNEMİ UZAKTAN EĞİTİM DENEYİMLERİ: TURİZM PROGRAMLARI ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 1, 148 - 172, 27.06.2024

Hanım Kader Şanlıöz-özgen Ebru Günlü Küçükaltan

https://doi.org/10.24889/ifede.1420594

Öz

COVID-19 salgını tüm dünyada ve Türkiye’de yükseköğretim kurumları için bir dönüm noktası olmuş, uzun yıllardır tartışılan uzaktan eğitim uygulamalarının ani ve kapsamlı olarak yaşandığı bir deneyim ortamı oluşturmuştur. Bu sürecin temel paydaşları; öğrenciler, öğreticiler ve öğretim kurumlarıdır. Bu paydaşlardan öğrencilerin uzaktan eğitim deneyimleri ile ilgili ulusal ve uluslararası alanyazındaki çok sayıda çalışmaya rağmen, yürütüm sorumluluğu olan paydaşlar konusundaki çalışmalar henüz sınırlıdır. Araştırmanın amacı; COVID-19 nedeniyle hızlı geçiş yapılan ve yükseköğretim açısından bir dönüm noktası olan “uzaktan eğitim” sürecinde, özellikle uygulamanın önemli olduğu turizm lisans programlarındaki öğretim elemanlarının deneyimlerini incelemek ve devinim halindeki eğitim-öğretim uygulamalarına çözüm önerileri sunmaktır. Nitel araştırma yöntemi ile tasarlanan araştırmanın evreni 2020-2021 akademik yılında Türkiye’deki turizm programlarında görevli öğretim elemanlarıdır; 1296 kişiye çevrim içi açık uçlu soru formu ile ulaşılmıştır. Geri dönüş sağlayan 114 kişiden elde edilen veriler nitel analiz yazılımı ile çözümlenmiştir. Araştırmada; a) yüz yüze ve uzaktan eğitim süreçlerindeki öğretim teknikleri, b) yaşanan zorluklar, c) gelişme olanakları, ç) öneriler kategorileri altında tema ve kodlar oluşturulmuştur. Araştırmanın alanyazına katkısı; öncelikle uygulamanın önemli olduğu turizm programlarını irdelemesi ile turizm alanyazınına sunduğu yeni bulgulardır. COVID-19, turizm yükseköğretim programları için hazırlıksız gelişen uzaktan eğitim süreci yaratmasına rağmen yaklaşık iki yıla dayanan uzun bir deneyim fırsatı sunmuştur. Araştırma sonucunda, ilgili programlardaki öğretim elemanlarının bakış açısından, yaşanan zorluklar ve gelişme fırsatlarını içeren kapsamlı bulgular elde edilmiştir. Mevcut dönemde hibrit modellerin benimsendiği ve uzaktan eğitimin, eğitim süreçlerine entegrasyonunun yaygınlaştığı tespit edilmiştir. Bu nedenle söz konusu araştırmanın uygulamada farkındalık artırıcı olması ve uzaktan eğitim planlamalarına yol göstermesi beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan eğitim, COVID-19, turizm programları, yükseköğretim kurumları, Türkiye

Distance Education Experiences of Instructors in Higher Education: Case of Tourism Programs

Öz

The COVID-19 pandemic has been a turning point for higher education institutions worldwide and in Türkiye, creating an environment where remote learning practices, long debated for years, were suddenly and comprehensively experienced. The key stakeholders in the remote learning process are students, instructors, and educational institutions. Despite a wealth of national and international literature on students' experiences with remote learning, studies on stakeholders responsible for delivering this education are still limited. The aim of this research is to examine the experiences of instructors teaching in tourism undergraduate programs, particularly in a context where the rapid transition to "distance education" due to COVID-19 represents a crucial turning point for higher education. The research aims to provide solutions for dynamic educational practices based on these experiences. The study, designed with a qualitative research method, identified the population as instructors in tourism programs throughout Türkiye for the academic year 2020-2021, reaching 1296 individuals through an open-ended online questionnaire. Data obtained from 114 respondents were analyzed using qualitative analysis software. The research categorized themes and codes under the following topics: a) teaching techniques in face-to-face and distance learning processes, b) challenges, c) opportunities, and d) recommendations. The contribution of the research to the literature lies in its examination of tourism programs, highlighting the significance of practical implementation. Despite the unpreparedness of tourism higher education programs for the sudden shift to distance learning caused by COVID-19, the approximately two-year-long experience has provided an opportunity for in-depth insights. As a result of the research, comprehensive findings were obtained from the perspective of instructors in relevant programs, encompassing challenges and opportunities for improvement. The current period has seen the adoption of hybrid models and the widespread integration of remote learning into educational processes. Therefore, it is expected that this research will increase awareness in practice and guide distance education planning in the current context.

Anahtar Kelimeler

Distance education, COVID-19, tourism programs, higher education institutions, Türkiye

Kaynakça

• Ağırtaş, A. & Çavuş, H. (2022). Üniversitelerde görev yapan öğretim elemanlarının acil uzaktan eğitim dönemindeki dijitalleşme durumlarının incelenmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 36-52.
• Ak, M., Şahin, L., Çiçekler, A. N. & Ertürk, M. A. (2020). Kovid-19 küresel salgın sürecinde İstanbul Üniversitesi uzaktan eğitim uygulamalarına genel bir bakış. İstanbul University Journal of Sociology, 40(2), 889-930.
• Akgün, D. Y., Toker, A. & Yesirlili, U. (2022). Covid-19 salgının turist rehberi adaylarının kariyer planlarına etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(2), 1408-1427.
• Akıncı, M. Ş. & Bolat, M. (2022). Müzik eğitimi alan lisans öğrencilerinin uzaktan eğitim süreçlerine ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 1349-1401.
• Alaeddinoğlu, F. & Serkan, R. O. L. (2020). Covid-19 pandemisi ve turizm üzerindeki etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Salgın Hastalıklar Özel Sayısı), 233-258.
• Alangoya, K. A. (2022). Çevrim içi öğretim sürecinin mimari tasarım eğitimine katkısı. Kent Akademisi, 15(2), 742-780.
• Aydın, B. & Doğan, M. (2020). Yeni koronavirüs (COVID-19) pandemisinin turistik tüketici davranışları ve Türkiye turizmi üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi. Pazarlama Teorisi ve Uygulamaları Dergisi, 6(1), 93-115.
• Babaoğlu, C. & Kulaç, O. (2021). Salgın döneminde dijitalleşme politikaları ve yükseköğretim sistemine yansımalar. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 417-425.
• Ballı, F. E. & Herdem, F. (2022). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin Covid-19 pandemisi sürecinde eğitim–öğretim yaşantıları: ISUBU örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12(2), 294-304.
• Bozkurt, A. (2017). Türkiye’de uzaktan eğitimin dünü, bugünü ve yarını. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(2), 85-124.
• Buyurgan, S. & Demirel, İ. N. (2022). Uzaktan eğitim öğretim sürecinde uygulamalı sanat derslerine yönelik akademisyen görüşleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(1), 585-620.
• Bülbül, S., Ayanoğlu, Y. & Yanık, S. S. (2022). COVID-19 pandemisi sürecinde uzaktan eğitim ve muhasebe eğitimine ilişkin öğrenci algılarının değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 25(Özel Sayı), 444-458.
• Cabı E. & Ersoy, H. (2022) Covid-19 küresel salgını sürecinde uzaktan öğretimde kullanılan teknolojiler ve öğretim elemanlarının görüşlerinin incelenmesi: Başkent Üniversitesi örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12(1), 168-179.
• Can, E. (2020). Coronavirüs (Covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 11-53.
• Can, E. (2022). Covid 19 pandemisi sürecinde yükseköğretimde öğretmenlik uygulamasına ilişkin öğrenci deneyimleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12(2), 459-471.
• Collins, G. R. & Van Hoof, H. B. (2001). Issues in web-based distance education. Journal of Hospitality and Tourism Education, 13(5), 3–7.
• Corbin, J. & Strauss, A. (1990). Grounded theory research: Procedures, canons, and evaluative criteria. Zeitschrift für Soziologie, 19(6), 418-427.
• Çalıkoğlu, A. & Gümüş, S. (2020). Yükseköğretimin geleceği: Covid-19'un öğretim, araştırma ve uluslararasılaşma konularındaki etkileri. Yükseköğretim Dergisi, 10(3), 249-259.
• Çengel, M., Yıldız, E. P. & Alkan, A. (2022). Covid-19 salgını ile acil ve zorunlu uzaktan öğretime geçişe yönelik akademisyen tutum ölçeği: Bir Ölçek geliştirme çalışması. Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 12(2), 305-312.
• Çetinkaya, Ö., Özer, Y. & Altunel, G. K. (2020). Covid-19 sürecinde turistik seyahat risk algısı ve hijyen-güvenlik algısının değerlendirilmesi. Tourism and Recreation, 2(2), 78-83.
• Çobanlar, G. A. & Kaptan, B. H. B. (2022). Uzaktan eğitim sürecinde İç Mekân ve Mobilya Tarihi II ve Perspektif dersi kapsamında öğrenme çıktıları ve öğrenci motivasyon değerlendirmesi: ESTÜ İç Mimarlık örneği. Sanat ve Tasarım Dergisi, 12(1), 137-152.
• Demirdağ, S. & Altun, S. A. (2022). Eğitim fakültesinde görevli akademisyenlerin COVID-19 pandemi sürecine ilişkin görüşleri: Türkiye örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12(1), 201-212.
• Doğancılı, O. S. (2020). Covid-19 salgını sonrası turizm destekleri. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3), 2808-2820. Doğantan, E. (2021). Turizm programlarında sunulan e-öğrenme araçlarının önem-performans analiziyle değerlendirilmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 767-782.
• Dünya, B. A., Aybek, E. C. & Şahin, M. D. (2021). Yükseköğretimde uzaktan ölçme ve değerlendirme deneyimleri: Üç devlet üniversitesinden bir örnek. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 232-244.
• Efe, E., Savaş, S., Yüksel, E. & Türker, C. (2022). Üniversite öğrencilerinin uzaktan eğitim sistemine yönelik memnuniyetlerinin kullanılabilirlik, kalite ve değer algılarına göre incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(1), 114-149.
• Eker, N., Durdu, K. M. & Bozkurt, A. (2022). Covid-19 ve turizm ilişkisini ele alan ve TR Dizin’de yayınlanan makalelerin incelenmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(1), 335-357.
• Erkut, E. (2020). Covid-19 sonrası yükseköğretim. Yükseköğretim Dergisi, 10(2), 125-133.
• Erlandson, D. A., Harris, E. L., Skipper, B. L. & Allen, S. T. (1993). Doing naturalistic ınquiry: A guide to methods. Sage Yayınları.
• Erol, S. I. (2020). Covid-19'un turizm sektorunde ıstihdama etkisi: Italya, Ispanya ve Türkiye örnekleri. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 8(2), 38-49.
• Ertuğrul, B. & Tekinyıldız, E. (2022). Pandemi sürecinde üniversite öğrencilerinin uzaktan eğitime yönelik görüşleri ile COVID-19 fobisi arasındaki ilişkinin belirlenmesi: Kesitsel bir çalışma. Türkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 14(1), 61-72.
• Guba, E. G. (1981). Criteria for assessing the trustworthiness of naturalistic inquiries. Educational Communication and Technology: A Journal of Theory, Research, and Development, 29(2), 75- 91.
• Hotar, N., Özcan, M. A., Baran, B., Yacı, Ş. N. & Karagöz, E. (2021). Acil uzaktan eğitimden ne öğrendik? Öğrenci ve öğretim elemanı görüşlerinin karşılaştırılması. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(2), 673-690.
• Işık, N. (2021). COVID-19 pandemi döneminde uzaktan (çevrimiçi) eğitim sürecinin öğrenciler üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi: Dicle Üniversitesi Mimarlık Fakültesi örneği. Türk Coğrafya Dergisi, 79, 25-40.
• Işkın, M., Şengel, Ü., Genç, K. & Uzut, İ. (2022). Impacts of the pandemic on tourism education from a distance education perspective. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(1), 98-112.
• Karadağ, E., Çiftçi, Ş. K., Gök, R., Su, A., Ergin-Kocatürk, H. & Çiftçi, Ş. S. (2021). Covid-19 pandemisi sürecince üniversitelerin uzaktan eğitim kapasiteleri. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 4(1), 8-22.
• Karadeniz, E., İskenderoğlu, Ö. & Helvacı, İ. (2022). Covid-19 salgınının konaklama ve yiyecek-içecek işletmelerinin finansal performansına etkisinin ölçek temelinde analizi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 19(2), 162-177.
• Kaya, A. & Mahmutoğlu, C. (2022). KKTC'de Covid-19 salgını bağlamında akademisyenlerin uzaktan eğitime ilişkin metaforik algıları. Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 12(2), 413-423.
• Keskin, A. Y. & Şentürk, S. (2021). Distance education experiences of nurse academician during COVID-19 pandemic in Turkey: A phenomenological approach. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(2), 303-312.
• Kılıç, M. (2021). Pandemi döneminde dijital eğitim teknolojisinin dönüştürücü etkisi bağlamında eğitim hakkı ve eğitim politikaları. Yükseköğretim Dergisi, 11(1), 25-37.
• Kılınç, E. & Varol, F. (2021). A research on post-Covid-19 career perception and business life expectations of generation Z: The case of the tourism and business faculties. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(1), 573-594.
• Kıvılcım, B. (2020). COVID-19 (yeni koronavirüs) salgınının turizm sektörüne muhtemel etkileri. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 17-27.
• Konak, S. (2021). Turizm eğitimi alan lisans öğrencilerinin covid-19 salgını ortasında çevrim içi öğrenmeye bakış açıları: ESOGÜ Turizm Fakültesi örneği. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel (Online), 4(2), 134-139.
• Korkmaz, E. K., Şahin, G. G. & Işıkhan, S. Y. (2022). COVID-19 sürecinde yükseköğretimde turizm eğitimi: Ankara’da bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(3), 859-878.
• Köksalanlar, A. A. & Çözeli, F. E. (2021). İznik Meslek Yüksekokulu Turist Rehberliği Bölümü öğrencilerinin COVID-19 nedeni ile uzaktan yapılan eğitime bakış açıları. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 13(25), 539-550.
• Köksalanlar, A. A. & Çözeli, F. E. (2022). İznik Meslek Yüksekokulu’nda öğrenim gören turist rehberliği öğrencilerinin Covid 19 sonrasında mesleğe ve turizme bakış açıları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(1), 431-444.
• Kurnaz, E. & Serçemeli, M. (2020). Covid-19 pandemi döneminde akademisyenlerin uzaktan eğitim ve uzaktan muhasebe eğitimine yönelik bakış açıları üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 3, 262-288.
• Kurttekin, F. (2022). COVID-19 pandemi sürecinde uzaktan eğitim: İlahiyat/İslami İlimler Fakülteleri öğretim elemanlarının görüşleri. Tasavvur Tekirdağ İlahiyat Dergisi, 8(1), 31-60.
• Levent, A. F. & Şallı, D. (2022). Pandemi sürecinde uzaktan eğitimde yaşanan etik sorunlar ve çözüm önerilerine ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. İş Ahlakı Dergisi, 15(1), 109-149.
• Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage Yayınları.
• Okumuş, F. & Yağcı, O. (2006). Tourism higher education in Turkey. Journal of Teaching in Travel and Tourism, 5(1-2), 89-116
• Ring, A., Dickinger, A. & Wöber, K. (2009). Designing the ideal undergraduate program in tourism: Expectations from industry and educators. Journal of Travel Research, 48(1), 106-121.
• Sezgin, S. (2021). Acil uzaktan eğitim sürecinin analizi: Öne çıkan kavramlar, sorunlar ve çıkarılan dersler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 273-296.
• Sekreter, S. M., Çetin, E. İ. & Samut, P. K. (2021). Covid 19 pandemisi ile başlayan acil uzaktan eğitim sürecinin öğretim elemanları perspektifinden değerlendirilmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(3), 444-455.
• Sigala, M. (2002). The evolution of internet pedagogy: Benefits for tourism and hospitality education. Journal of Hospitality, Leisure, Sport, and Tourism Education, 1(2), 29–45.
• Simonson, M. & Seepersaud, D. J. (2019). Distance education: Definition and glossary of terms. Information Age Publishing.
• Şanlıöz-Özgen, H. K., Tekdemir, G. & Cankat, E. (2023). Flexible to shift or transform: Effects of Covid-19 on the future anxiety of hospitality students. Journal of Tourism Leisure and Hospitality, 5(1), 11-21.
• Tekedere, H., Şahin, S. & Göker, H. (2022). Covid-19 sürecinde yükseköğretimde çevrimiçi uzaktan eğitim öğrenci deneyimlerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(1), 123-166.
• Tesone, D. A. (2000). Going the distance: When and how should hospitality educators use distance learning methods? Journal of Hospitality and Tourism Education, 12(1), 52–56.270.
• Thomas, E. & Magilvy, J. K. (2011). Qualitative rigor or research validity in qualitative research. Journal for Specialists in Pediatric Nursing, 16, 151- 155.
• Türkkan, T., Odacı, H. & Bülbül, K. (2022). Covid 19 pandemisi ve akademisyenler: Psikolojik yansımalar ve sosyal yaşam üzerindeki etkileri. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 42(1), 85-121.
• Tüzün, F. & Yörük-Toraman, N. Y. (2021). Online tertiary education during the COVID-19 pandemic in Turkey: A country profile based on survey with 13 thousand students. Sosyoekonomi, 29(50), 197-227.
• Uysal, N., Aydın, B. & Ekici, E. (2022). Hemşirelik öğrencilerinin Covid-19 pandemi sürecinde uzaktan eğitime yönelik tutumları. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12(1), 228-233.
• Yavuz, İ. S. (2022). Türkiye’de turizm sektörünün daralmasının makroekonomik etkileri: Covid-19 pandemisi üzerine bir değerlendirme. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 8(1), 80-93.
• Yavuz, M., Kayalı, B., Balat, Ş. & Karaman, S. (2020). Salgın sürecinde Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarının acil uzaktan öğretim uygulamalarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 129-154.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi.
• Yıldırım, Y. (2023). Turizm öğrencilerinin uzaktan eğitime ilişkin görüşlerinin öğrenilmesi: Akçakoca örneği. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 7(2), 291-317.
• YÖK. (2020, 04 Haziran). YÖK’ten küresel salgin ile mücadele sürecinde yeni düzenlemeler-II. Haberler. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2020/kuresel-salgin-surecinde-yapisal-duzenlemeler-2.aspx.
• Yurdakal, İ. H. & Kırmızı, F. S. (2021). COVID-19 salgını sürecinde gerçekleştirilen acil uzaktan eğitime ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(2), 290-302.
• Zeybek, H. İ., Çakır, G., Sipahi, F. & Çam, H. (2022). Gümüşhane Üniversitesinin dijital dönüşüm ve Covid-19 pandemisine ilişkin çalışmalarının değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 177-187.