TRANSPORT DIPLOMACY IN EU–TÜRKİYE RELATIONS: A STRATEGIC CHANNEL FOR SUPRA-POLITICAL ENGAGEMENT

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: Küresel Ticaret ve Türkiye’nin Ulaştırma Diplomasisi Özel Sayısı, 134 - 149, 05.11.2025

Faruk Türk

Öz

The relationship between the European Union (EU) and Türkiye is entrenched in a prolonged period of political stalemate, hindered by persistent tensions over democracy, the rule of law, the Cyprus issue, and Eastern Mediterranean disputes. This study analyzes how transport diplomacy serves as a strategic, supra-political channel for functional cooperation amidst this gridlock in traditional diplomatic channels. It argues that the technical and economic nature of transport infrastructure creates a unique space for engagement that transcends political fractures. Through initiatives like the Trans-European Transport Network (TEN-T), the Middle Corridor, and sustainable mobility projects, transport diplomacy fosters mutual interdependence and sustains a crucial line of dialogue between the parties. Despite the formal blockage of Chapter 14, the Transport Policy, due to political vetoes, Türkiye has successfully implemented numerous EU-funded transport projects, such as Marmaray and the Halkalı-Kapıkule Railway. This demonstrates a model of de facto integration where technical alignment in railways, maritime standards, and aviation safety continues unabated, driven by rational cost-benefit calculations and shared strategic interests. However, the analysis also identifies significant constraints, including EU member country specific quota restrictions on road haulage and visa issues for Turkish drivers, which act as practical barriers to deeper logistical integration. The findings position transport diplomacy as an indispensable “intermediary mechanism” that builds trust within the “project-based progress vs. chapter-based deadlock” dilemma. It concludes that while political obstacles prevent deep institutional integration, technical cooperation through transport remains one of the most resilient facets of the EU-Türkiye relationship. The study ultimately recommends leveraging this domain not merely for its infrastructural benefits but as a strategic foreign policy tool to maintain dialogue, capitalize on geostrategic connectivity opportunities post-Ukraine war, and pave the way for potential political normalization in the long term.

Anahtar Kelimeler

EU–Türkiye Relations , Transport Diplomacy , Functional Cooperation , TEN-T , Complex Interdependence

AB-TÜRKİYE İLİŞKİLERİNDE ULAŞTIRMA DİPLOMASİSİ: SİYASET ÜSTÜ ETKİLEŞİM İÇİN STRATEJİK BİR ALAN

Öz

Avrupa Birliği (AB) ve Türkiye arasındaki ilişki, demokrasi, hukukun üstünlüğü, Kıbrıs meselesi ve Doğu Akdeniz anlaşmazlıkları gibi kalıcı gerilimler nedeniyle uzun süredir devam eden bir siyasi çıkmaz içindedir. Bu çalışma, geleneksel diplomatik kanalların tıkandığı bu ortamda ulaştırma diplomasisinin nasıl işlevsel bir iş birliği için stratejik, siyaset üstü bir kanal olarak hizmet ettiğini analiz etmektedir. Ulaştırma altyapısının teknik ve ekonomik doğasının, siyasi kırılmaları aşan benzersiz bir etkileşim alanı oluşturduğunu savunmaktadır. Trans-Avrupa Ulaştırma Ağı (TEN-T), Orta Koridor ve sürdürülebilir ulaşım projeleri gibi girişimler aracılığıyla ulaştırma diplomasisi, taraflar arasında karşılıklı bağımlılık oluşturmakta ve çok önemli bir diyalog hattını sürdürmektedir. Fasıl 14 Ulaştırma Politikasının siyasi vetolar nedeniyle resmen bloke edilmesine rağmen, Türkiye Marmaray ve Halkalı-Kapıkule Demiryolu gibi çok sayıda AB fonlu ulaştırma projesini başarıyla hayata geçirmiştir. Bu durum, rasyonel maliyet-fayda analizleri ve ortak stratejik çıkarlar tarafından yönlendirilen, demiryolları, denizcilik standartları ve havacılık güvenliğinde teknik uyumun aralıksız devam ettiği bir fiili entegrasyon modelini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, analiz, AB'nin bazı üye ülkeler özelinde karayolu taşımacılığına yönelik kota kısıtlamaları ve Türk sürücülerin vize sorunları da dahil olmak üzere daha derin lojistik entegrasyonun önünde pratik engeller oluşturan önemli kısıtlamaları da tespit etmektedir. Bulgular, ulaştırma diplomasisini, “proje bazlı ilerleme- fasıl bazlı tıkanma” ikilemi içinde güven inşa eden vazgeçilmez bir “ara mekanizma” olarak konumlandırmaktadır. Çalışma, siyasi engellerin derin kurumsal entegrasyonu önlediği sonucuna varırken, ulaştırma sektöründeki teknik iş birliğinin AB-Türkiye ilişkisinin en dirençli unsurlarından biri olmaya devam ettiğini ortaya koymaktadır. Çalışma nihayetinde, bu alanın sadece altyapı kazanımları için değil, aynı zamanda diyaloğu sürdürmek, Ukrayna savaşı sonrası ortaya çıkan jeostratejik bağlantısallık fırsatlarından yararlanmak ve uzun vadede olası bir siyasi normalleşmenin yolunu açmak için stratejik bir dış politika aracı olarak kullanılmasını önermektedir.

Anahtar Kelimeler

AB-Türkiye İlişkileri , Ulaştırma Diplomasisi , Fonksiyonel İş Birliği , TEN-T , Karmaşık Karşılıklı Bağımlılık

Kaynakça

• Akın, S., Gül, Z., Cicek, Y., & Yıldırım, U. (2016). A review on EU transportation projects within the case of Turkey for European Union regional development policy. International Journal of Sustainable Development & World Policy, 5(1), 12–25. https://doi.org/10.18488/journal.26/2016.5.1/26.1.12.25
• Arslan, İ., Bozgeyik, Y., Çelik, S., & Künç, S. (2021). AB ortak ulaştırma politikası bağlamında Türkiye’nin uyum süreci ve ulaştırma sektörüne genel bir bakış. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(1), 32–56.
• Avrupa Birliği Konseyi. (2006). Press release: 2770th Council Meeting – General Affairs and External Relations. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/pres_06_352
• Avrupa Komisyonu. (2025). Türkiye. https://transport.ec.europa.eu/transport-themes/international-relations/enlargement/turkiye_en
• Avrupa Parlamentosu. (2016). Freeze EU accession talks with Turkey until it halts repression, urge MEPs. https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20161117IPR51549/freeze-eu-accession-talks-with-turkey-until-it-halts-repression-urge-meps
• Ayas, M. Ö. (2020). Avrupa Parlamentosu’nun Türkiye’nin göç politikası hakkındaki görüşleri (2011-2018). Marmara Conference on European Studies - Proceedings MCES - 2020, 294–301.
• Börzel, T. A., & Risse, T. (2012). From Europeanisation to diffusion: Introduction. West European Politics, 35(1), 1–19. https://doi.org/10.1080/01402382.2012.631310
• Cebeci, Y. (2019). Avrupa Birliği ulaştırma politikası ve Türkiye üzerine etkileri [Tez No. 575520, Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Çetinkaya, A. (2010). Türkiye’deki limanların lojistik üs olarak değerlendirilmesi [Tez No. 1254992, Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Daily Sabah. (2017, 3 Eylül). Merkel says will ask to end Turkey’s EU membership talks. https://www.dailysabah.com/europe/2017/09/03/merkel-says-will-ask-to-end-turkeys-eu-membership-talks
• Debyser, A., & Kuzhym, O. (2024). Common transport policy: Overview Fact Sheets on the European Union. European Parliament. https://www.europarl.europa.eu/factsheets/en/sheet/123/common-transport-policy-overview
• Demirelli, L. (2014). 2002 sonrasında Türkiye’de özelleştirme ve demiryolu hizmeti. Mülkiye Dergisi, 38(4), 41–86.
• Dünya Bankası. (2023). Connecting to compete 2023: Trade logistics in an uncertain global economy – The logistics performance index and its indicators. https://lpi.worldbank.org/
• EASA. (2010). Working arrangement between the Directorate General of Civil Aviation of the Republic of Turkey and EASA on the EU SAFA programme. https://www.easa.europa.eu/en/domains/international-cooperation/easa-by-country/countries/turkiye
• EEAS. (2019). Commissioner Bulc and Minister Mehmet Cahit Turhan are signing the project financing agreement for the Halkalı – Kapıkule railway project. https://www.eeas.europa.eu/delegations/türkiye/commissioner-bulc-and-minister-mehmet-cahit-turhan-are-signing-project-0_en
• Erol, U. (2015). Tek Avrupa hava sahası kapsamında Türkiye’nin karşılaştığı engellere ilişkin uzman görüşleri [Tez No. 408768, Yüksek lisans tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Ertürk, A. C. (2019). Changing trends in Europeanization: Turkey’s alignment on transport. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 18(1), 143–170.
• Ertürk, A. C. (2024). EU external governance in policy area under “embedded stalemate”: Navigating the dynamic networks of Turkish transport. Journal of Contemporary European Studies, 33(1), 142–163. https://doi.org/10.1080/14782804.2024.2361326
• EUR-Lex. (2008). Developing the agenda for the Community’s external aviation policy. https://eur-lex.europa.eu/EN/legal-content/summary/developing-the-agenda-for-the-community-s-external-aviation-policy.html
• Eurostat. (2025). Railway freight transport statistics. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Railway_freight_transport_statistics
• France 24. (2018, 5 Ocak). Macron suggests “partnership” with EU for Turkey, not membership. https://www.france24.com/en/20180105-french-president-macron-suggests-partnership-deal-turkey-eu-not-membership-erdogan
• Globelink Ünimar. (2020). Türkiye’nin ulaştırma koridorları. https://globelink-unimar.com/turkiye-nin-ulastirma-koridorlari/
• Gołembski, G., & Majewska, J. (2018). The impact of transport infrastructure on international inbound tourism – A gravity model for Poland. International Journal of Contemporary Management, 14(4), 135–154. https://doi.org/10.4467/24498939ijcm.18.040.10026
• Keohane, R. O., & Nye, J. S. (2012). Power and interdependence (4. bs.). Pearson.
• Kılınç, S. U. (2010). Avrupa Birliği-Eurocontrol sivil havacılık düzenlemeleri ve Türkiye’ye olası etkileri. Genelkurmay Başkanlığı Harp Akademileri Komutanlığı.
• Kuşçu, S. (2011). Avrupa Birliği ulaştırma politikası ve Türkiye’ye yansıması. Akademik Bakış, 5(9), 77–91.
• Lissitzyn, O. J. (1940). The diplomacy of air transport. Foreign Affairs, 19(1), 156–170.
• Michalski, A. (2024). Turkey and the European Union: In a maze of disputes (OSW Commentary No. 586). Centre for Eastern Studies. https://www.osw.waw.pl/en/publikacje/osw-commentary/2024-04-03/turkey-and-european-union-a-maze-disputes
• Müftüler-Baç, M. (2017). Turkey’s future with the European Union: An alternative model of differentiated integration. Turkish Studies, 18(3), 416–438. https://doi.org/10.1080/14683849.2017.1300534
• Orhan, A., & Oflaz, E. (2024). Kalkınma yolu projesinin ekonomideki sıçrama etkisine yapısal inşacı bir yaklaşım. Ulaştırma ve Altyapı, 1, 102–113.
• Özke, H. (2020). Avrupa Birliği’nde ulaştırma politikaları ve lojistik uygulamaları: Malta ve Türkiye’nin uyumu, performansı ve iş birliği olanakları [Yayımlanmamış doktora tezi]. Yaşar Üniversitesi.
• Sakhetmyradov, A., Amandurdyev, U. D., Babaeva, T. G., Annamyradova, A., & Mammedov, D. (2023). Transport diplomacy of neutral Turkmenistan. Simvol Nauki [Symbol of Science], 12(1), 217–219.
• Schimmelfennig, F., Engert, S., & Knobel, H. (2003). Costs, commitment and compliance: The impact of EU democratic conditionality on Latvia, Slovakia and Turkey. Journal of Common Market Studies, 41(3), 495–518. https://doi.org/10.1111/1468-5965.00432
• T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2015). 2015 yılı Türkiye ilerleme raporu. https://www.ab.gov.tr/ilerleme-raporlari_46224.html
• T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2021). 2021 Türkiye raporu. https://www.ab.gov.tr/ilerleme-raporlari_46224.html
• T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2023). Türkiye 2023 raporu. https://www.ab.gov.tr/ilerleme-raporlari_46224.html
• T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2024a). 2024 Türkiye raporu. https://www.ab.gov.tr/ilerleme-raporlari_46224.html
• T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2024b). Katılım müzakerelerinde mevcut durum. https://www.ab.gov.tr/katilim-muzakerelerinde-mevcut-durum_65.html
• T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2025). TR-AB mali işbirliği. https://www.ab.gov.tr/tr-ab-mali-isbirligi_5.html
• T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2013). Ulaştırma operasyonel programı (IPA-I). https://ipa.uab.gov.tr/ulastirma-operasyonel-programi-ipa-i
• T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2023a). 2023 yılı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı faaliyet raporu. https://www.uab.gov.tr/uploads/announcements/2023-yili-uab-faaliyet-raporu-subat-2024.pdf
• T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2023b). Kıyı tesislerine yeşil liman sertifikası düzenlenmesi hakkında yönetmelik. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/11/20231118-25.htm
• T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü. (2017). Türkiye trans-Avrupa ulaştırması karayolu ağı (TEN-T). https://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Projeler/UluslararasiProjeler/Ten-T.aspx
• T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2024). Türk sahipli deniz ticaret filosu dünyada 11’inci. https://www.uab.gov.tr/haberler/turk-sahipli-deniz-ticaret-filosu-dunyada-11-inci
• Turhan, E. (2018). Avrupa Birliği’nin üçüncü ülkelerle harici farklılaştırılmış entegrasyon modelleri ve Türkiye-AB ilişkilerinin geleceği: Neoliberal bir yaklaşım. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 27(1), 95–120.
• Türk Standartları Enstitüsü. (2023). Yeşil liman/eko liman projesi. https://www.tse.org.tr/yesil-liman-eko-liman-projesi/
• TürkDenizMedya. (2024, 15 Mart). Türk sahipli deniz ticaret filosu dünyada 11’inci sırada! https://turkdeniz.com/turk-sahipli-deniz-ticaret-filosu-dunyada-11inci-sirada
• TÜRKLİM. (2024). TÜRKLİM üyesi 20 liman Yeşil Liman Sertifikası’nın sahibi oldu. https://www.turklim.org/turklim-uyesi-20-liman-yesil-liman-sertifikasinin-sahibi-oldu/
• Uçar, G. (2022). AB ortak ulaştırma politikası kapsamında havacılık stratejileri ve Türkiye’deki havayolu ulaştırmasına etkileri [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• UND. (2022). TOBB, İKV, DEİK, TÜSİAD ve UND ’den ortak deklarasyon: Türkiye-Avrupa Birliği lojistik bağlantıları AB’nin küresel geçit projesiyle güçlenecek! https://www.und.org.tr/medya-detay/undden-haberler/ortak-deklarasyon-turkiye-avrupa-birligi-lojistik-baglantilari
• Usta, A. E. (2025). New IKV brief on challenges in Türkiye’s road transport with the EU. IKV. https://www.ikv.org.tr/ikv.asp?lng=en&ust_id=9285&id=9515
• Usta, A. E., & Uysal, N. N. (2023). İkiz dönüşüm kapsamında Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve Türkiye (Yayın No. 3). İktisadi Kalkınma Vakfı.
• Üzer, A., & Ecim, N. V. (2024). Orta koridor, bağlantısallık, dönüşen küresel konnektum ve Gümrük Birliği’nin modernizasyonu. Ticaret Uzmanları Derneği.
• Valero, J. (2019, 15 Temmuz). EU postpones announcement on Turkey sanctions to ‘de-escalate’ tensions. Euractiv. https://www.euractiv.com/section/global-europe/news/eu-postpones-announcement-on-turkey-sanctions-to-de-escalate-tensions/
• Yılmaz, N. P. (2024). Türkiye’s harmonization with the EU’s maritime policies: An analysis in the framework of the EU country reports between 2018 and 2023. International Journal of Social Inquiry, 17(January), 449–466.