Sokrates ve Platon Felsefesinde İnsan Sorunu

Yıl 2019, Sayı: 18, 1 - 20, 01.04.2019

Fatih Özkan

Öz

Herakleitos’un felsefesini özetlediği ‘Kendimi Araştırdım’ sözüyle en açık ifadesini bulan insan sorunu, Sokrates’le birlikte sağlam bir teorik çerçeve kazanmıştır. Sokrates’in felsefesini öncekilerden ayıran başlıca sınır, insan sorunudur. Sokrates felsefesini büyük oranda Platon’un diyaloglarından öğrenmemiz nedeniyle ve Sokrates’in ele aldığı pek çok konunun Platon felsefesinin bütünlüğü içinde daha bir anlam kazandığı için İnsan sorununu Sokrates ve Platon’un felsefelerinde birbiriyle ilişkili olarak ele aldık. Diyaloglarda Sokrates bize insan doğasına ait temel nitelikleri ve ahlakî erdemleri ayrıntılı bir biçimde anlatmakta ve insanı bir bilinç varlığı olarak ele almaktadır. Sokrates’e kadar bir monolog olarak ele alınan felsefe konuları, onunla birlikte bir diyaloğa dönüşmüştür. Sokrates’e göre, insan, doğasına dair bilgiye diyalog yoluyla ya da diyalektik düşünceyle ulaşabilir. Dolayısıyla onun felsefesinde insan, kendisine sorulan rasyonel bir soruya rasyonel bir cevap verebilme yeteneğine sahip bir varlıktır, diye tanımlanabilir. Kendisine ve başkalarına rasyonel cevaplar verebilmek suretiyle insan aynı zamanda ahlaki özne olur.

Anahtar Kelimeler

Sokrates, Platon, insan sorunu, varlık, rasyonellik.

Human Problem in the Philosophy of Socrates and Plato

Öz

The human problem, which is clearly stated by the word of ‘I researched myself’ which Heraclitus summed up the philosophy, gained a solid theoretical framework with Socrates. The borderline which separates the philosophy of Socrates from the previous ones is the human problem. Because Socrates's philosophy was largely learned from Plato's dialogues, and because many of Socrates's subjects gained more meaning in the unity of Plato's philosophy, we discussed the human problem in relation to Socrates and Plato's philosophies. In dialogues, Socrates elaborates on the basic qualities of human nature and moral virtues and considers human as a being of consciousness. Until the period of Socrates, the subjects of philosophy which were dealt with as a monologue turned into a dialogue with him. According to Socrates, a human can reach the knowledge of his nature through dialogue or dialectical thought. Therefore, in his philosophy, man can be defined as being capable of rationally answering a rational question. By giving rational answers to himself and others, human also becomes a moral subject.

Anahtar Kelimeler

Socrates, Plato, human problem, being, rationality.

Kaynakça

• Aristoteles (1997). Nikhomakos’a Etik. (Çev. Saffet Babür). İstanbul: Ayraç Kitabevi.
• Birand, Kâmıran. (1958). İlk Çağ Felsefesi Tarihi. Ankara: Ankara Üni- versitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Cassirer, Ernst. (1980). İnsan Üstüne Bir Deneme. (Çev. Necla Arat). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Copleston, Frederick. (1997). Bölüm Felsefe Tarihi: 1a: Ön-Sokratikler ve Sokrates. (Çev. Aziz Yardımlı). İstanbul: İdea Yayınevi.
• Günay, Mustafa. (2006). Felsefe Tarihinde İnsan Sorunu. İstanbul: İlya Yayınevi.
• Jones, W. T. (2006). Batı Felsefesi Tarihi 1: Klasik Düşünce. İstanbul: Pa- radigma Yayıncılık.
• Platon (1997). Phaidon. (Çev. S. Kemal Yetkin & H. Ragıp Atademir). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Platon (2011). Devlet. (Çev. Sabahattin Eyuboğlu & M. Ali Cimcoz). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Platon (2015a). Sokrates’in Savunması. (Çev. Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
• Platon (2015b). Timaios. (Çev. Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
• Platon (2017). Phaidros. (Çev. Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
• Özkan, Fatih. (2013). Sokrates’in Entelektüalist Ahlakı. Iğdır Üniversite- si Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 33-53.
• Russ, Jacquelin (Ed.) (2011). Kurucu Düşünceler. Felsefe Tarihi. (Çev. İsmail Yergöz). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Stevenson, Leslie. (2005). Yedi İnsan Doğası Kuramı. (Çev. Necla Arat vd.). İstanbul: Say Yayınları.
• Stevenson, Leslie vd. (2018). İnsan Doğası Üzerine On Üç Teori. (Çev. Damla Tanla). İstanbul: The Kitap Yayınları.