Yazmaya Hazırlık, Yazma ve Yazı Biçimine İlişkin Birinci Sınıf Yazma Temel Dil Becerisi Kazanımlarının Türkçe Dersi Öğretim Programında (2019) Yer Alan Açıklama ve Örnekler ile Yeterliliği Yönünden Değerlendirmesi

Yıl 2022, Sayı: 31, 369 - 389, 29.10.2022

Muhittin Sağırlı

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1131564

Öz

Araştırmanın amacı, yazmaya hazırlık, yazma ve yazı biçimi ile ilgili birinci sınıf yazma temel dil becerisi kazanımlarını, Türkçe Dersi Öğretim Programında (2019) yer alan açıklama ve örnekler ile yeterliliği yönünden değerlendirmektir.
Araştırma konusu ile dolaylı ilişkilendirilebilecek, alan yazında çok sayıda araştırma yer almakla birlikte, birinci sınıf yazma dil becerisine ilişkin öğretim programında yer alan açıklama ve örneklerin kazanımlar ile örtüşmesi ve yeterliliğine ilişkin çalışmaya rastlanmamıştır. Bundan hareketle araştırma, alan yazına farklı katkı sağlayacak öneme sahiptir.
Bu araştırma, nitel araştırma yöntemi kapsamında değerlendirilen doküman incelemesi modelinde betimsel çalışma olarak yapılandırılmıştır. Araştırmada veri toplamak amacıyla doküman incelemesi kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz tekniğine başvurulmuştur.
Türkçe Dersi Öğretim Programından (2019) doküman incelemesi ile elde edilen ve betimsel analiz tekniğiyle çözümlenen, birinci sınıf yazma temel dil becerisi kazanımına yönelik bulgulardan:
1. “T.1.4.1. Boyama ve çizgi çalışmaları yapar” yazmaya hazırlık kazanımına yönelik öğretim programında yer alan: “Yazma materyalleri hakkında kısa bilgi verilerek uygun biçimde kullanılması sağlanır” şeklindeki açıklama ve “Parmak, El ve Kol Kaslarını Geliştirme Çalışmaları” ile “Boyama ve Çizgi Çalışmaları” örnek etkinlikleri,
2. Yazı biçimi ve yazma ile ilgili; “T.1.4.2. Harfleri tekniğine uygun yazar, T.1.4.4. Rakamları tekniğine uygun yazar” ve “T.1.4.7. Harfler, kelimeler ve cümleler arasında uygun boşluklar bırakır” kazanımlarına yönelik açıklama ve örneklerin son derece sınırlı ve yetersiz olduğu sonuçlarına ulaşılmış, öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretim programı, Türkçe dersi öğretim programı, yazı biçimleri, yazı öğretimi, bitişik eğik yazı, dik temel yazı, birinci sınıf, birinci sınıf öğretmeni, ilk okuma yazma öğretimi, yazmaya hazırlık

Kaynakça

• Akdağ, M. (2019). Zihinsel engelli kaynaştırma öğrencileri için kullanılabilecek okuma yazma öğretimi yaklaşımları. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 130-137.
• Aksu, D. (2019). Kalem tutuş aparatının ilkokul öğrencilerinin kalem tutuşlarına etkisi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 16-29.
• Aksu, D. ve Ayvaz Can, A. (2018). İlkokul 1. Sınıf Öğrencilerinin El Tercihleri, Oturuş ve Defter Pozisyonu ile Kalem Tutuşlarının Belirlenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(1), 26-39.
• Akkaya, A. ve Kara, Ö. T. (2012). 6. Sınıf öğrencilerinin bitişik eğik yazıda yaşadıkları sorunların nedenleri üzerine görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 313-316.
• Akyol, H. (2005). Türkçe İilk Okuma Yazma Öğretimi. Pegem A Yayincılık.
• Aslan, M. ve Altunova, N. (2019). Birinci sınıf Türkçe (ilkokuma yazma) öğretim programının değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (32), 31-75. DOI Numarası: https://doi.org/10.14520/adyusbd.490598
• Arcagök, S., Kobak, G., Demir, M.K. ve Çavuş, Ş. (2017). Dik temel yazı ve bitişik eğik yazı kullanımına yönelik sınıf öğretmeni adaylarının görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 861-879.
• Arıcı, B. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin, Türkçe ve sınıf öğretmenlerinin bitişik eğik yazı hakkındaki görüşleri. Gazi Üniversitesi Türkçe Araştırmaları Akademik Öğrenci Dergisi, (3), 1-15.
• Arslan, D. ve Ilgın, H. (2010). Öğretmen ve öğrencilerin bitişik eğik yazı ile ilgili görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 69-92.
• Avşar Tuncay, A.(2021). İlkokulda yazma öğretimi. H. Akyol ve A. Avşar Tuncay (Ed.), İlkokulda eğitim ve öğretim (1.Baskı, 109-136) içinde. Pegem Akademi Yayınları.
• Aydın, İ. (2007). İlkokuma yazma öğretimi üzerine bir gözlem. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 38, 183-225, Ankara.
• Aykaç, N., ve Ulubey, Ö. (2012). “Öğretmen Adaylarının İlköğretim Programının Uygulanma Düzeyine İlişkin Görüşleri”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 45(1), 63-82.
• Babayiğit, Ö. (2018). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin dik temel harf yazım hatlarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 176-199.
• Babayiğit, Ö., Karabay, H.F., Metin, Z. ve Halıcı, B. (2018). İlkokul birinci sınıfta dik temel harflerle yazma öğretiminin incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi [UTEB], 6(11), 45- 61.
• Başar, M. ve Tanış Gürbüz, H. M. (2020). İlk okuma ve yazma öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 8(1), 1-20.
• Bayat, S. (2015). İlkokuma yazma öğretiminde 60-66 aylık çocuklar ile ilgili yaşanan güçlüklere ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 172-185.
• Berninger, V.W., Abbott, R.D., ve Jones, J. (2006). Early development of language by hand: composing, reading, listening, and speaking connections: Three letter-writing modes; and fast mapping in spelling. Developmental Neuropsychology, 29(1), 61-92. doi:10.1207/s15326942dn2901_5
• Breslin, D. ve Exner, C. (1999). Construct validity of the in-hand manipulation test: Adiscriminant analysis with children without disability and children with spasticdiplegia. American Journal of Occupational Therapy, 53 (4), 381-386.
• Bulut, P., Kuşdemir, Y. ve Şahin, D. (2016). İlkokul ve ortaokulda yazı tercihi: öğrenci ve öğretmenler hangi yazı türünü kullanıyor? Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34), 98- 115.
• Bilen, M. (2006). Plandan Uygulamaya Öğretim. Anı Yayıncılık.
• Coşkun, E. ve Coşkun, H. (2014). İlkokul ve ortaokullardaki bitişik eğik yazı uygulamalarına ilişkin öğretmen, öğrenci ve veli görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(26), 209-223.
• Creswell, J. W. (2016). Research design qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. S. B. Demir (Trans. Eds.), Ankara: Educating Book.
• Çakır, Y. (2012). İlköğretim II. kademe (6-7. sınıf) öğretmen ve öğrencilerin bitişik eğik yazıya ilişkin görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Çakır, O., Aslantaş Arslan, G. ve Doğan, C.M. (2018) ilkokul öğretmenlerinin bitişik eğik yazı ve dik temel harflerin kullanımına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1539-1550.
• Demirel, Ö. (2006). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme. (9. Baskı). PegemA Yayıncılık.
• Demirel, Ö. (2002). Türkçe ve Sınıf Öğretmenleri İçin Türkçe Öğretimi. Pegem A Yayincılık.
• Duran, E. (2009). Bitişik eğik yazı öğretimi çalışmalarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Duran, E. ve H. Akyol (2010). Bitişik eğik yazı öğretimi çalışmalarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(4), 817-838.
• Duran, E. (2011). Bitişik eğik yazı harflerinin yazım şekillerine ilişkin öğretmen görüşleri. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (2) , 55-69.
• Epçaçan, C. ve Erzen, M. (2008). “İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programının Değerlendirilmesi”. Journal of International Social Research, 1(4), 182-202.
• Erdoğan, T. (2012). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin bitişik eğik yazma gelişimlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(165), 93-103.
• Evans, J. (2001). Introduction: learning and teaching the complexities of writing. In Janet Evans (Ed.), Writing in the Elementary Classroom: A Reconsideration. Portsmout, NH: Heinemann.
• Girgin, Y. (2011). Cumhuriyet Dönemi (1929-1930, 1949,1981) Ortaokul Türkçe Öğretimi Programlarının İçerik, Genel ve Özel Amaçlarıyla Karşılaştırmalı Gelişim Düzeyi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 11-26.
• Göçer, A. (2014). Etkinlik Temelli İlkokuma ve Yazma Öğretimi. Pegem Akademi Yayınları.
• Gök, B. ve Baş, Ö. (2020). İlkokul 1. sınıf öğrencilerinin dik temel yazılarının okunaklılığı üzerine bir inceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 572-585.
• Gündüz, F., ve Çalışkan, M. (2013). 60-66, 66-72, 72-84 aylık çocukların okul olgunluk ve okuma yazma becerilerini kazanma düzeylerinin incelenmesi. Turkish Studies, 8(8), 379-398.
• Güneş, F. (2013). Okuma yazma öğrenme yaşı. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4), 280-298.
• Graham, S., Harris, K. R. ve Santangelo, T. (2015). Research-based writing practices and the Common Core: Meta-analysis and meta-synthesis. The Elementary School Journal, 115(4), 498-522.
• James, K.H. ve Engelhardt, L. (2012). The effects of handwriting experience on functional brain development in pre-literate children. Trends in Neuroscience and Education, 1(1), 32-42.
• Kahramanoğlu, R., Tiryaki, E. N., ve Canpolat, M. (2014). İlkokula yeni başlayan 60-66 ay grubu öğ¬rencilerin okula hazır oluşları üzerine inceleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 1065-1080.
• Karasakaloğlu, N. & Bulut, B. (2018). Dik Temel Yazıyla Okuma-Yazma Öğrenen Öğrencilerin Okuma-Yazma Düzeylerinin Öğretmen Görüşlerine Gore Değerlendirilmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmalari Dergisi, 12(26), 147-158. doi: 10.29329/mjer.2018.172.8
• Karatay, H. ve Çiçek, S. (2021). El yazısı stillerinin yazmayı öğrenmeye etkisi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları,2021, 9(2), 110-126. https://doi.org/10.35233/oyea.960682
• Keskinkılıç, K., ve Keskinkılıç, S. B. (2005). Türkçenin Temel Becerileri ve Ses Temelli Cümle Yönte¬mi ile İlkokuma Yazma Öğretimi. (2. Baskı). Asil Yayınevi.
• Kodan, H. (2016). Yazma güçlüğü olan üçüncü sınıf öğrencisinin el yazısı okunaklılığının geliştirilmesi: Eylem araştırması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 523-539.
• Kuru, O. (2014). Sınıf öğretmenliği 3. sınıf öğrencilerinin bitişik eğik yazılarının okunaklılık düzeylerinin belirlenmesi ve bitişik eğik yazıya ilişkin düşünceleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 39-56.
• Kuşdemir, Y., Katrancı, M. ve Arslan, F. (2018a). Veli ve öğretmen gözüyle ilkokul öğrencilerinde yazı okunaklılığı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 455-476.
• Kuşdemir, Y., Katrancı, M. ve Arslan, F. (2018b). İlkokul öğrencilerinin yazı okunaklılığının incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 10 (3), 113- 129.
• Longcamp, M., Anton, JL., ve Roth, M. (2005). Premotor activations in response to visually presented single letters depend on the hand used to write: a study on left-handers. Neuropsychologia, 43, 1801 - 1809. doi: 10.1016/j.neuropsychologia.2005.01.020 PMID:16154456
• McHale, K., ve Cermak, S. (1992). Fine motor activities in elementary school: Preliminary findings and provisional implications for children with fine motor problems. American Journal of Occupational Therapy, 46, 898-903.
• MEB. (1997). İlköğretim okulu türkçe eğitimi yazı dersi öğretim programı. Tebliğler Dergisi, Cilt:60, Sayı: 2482, 655-755.
• MEB. (2000). İlköğretim programı, (5. Baskı). Yakutiye Yayıncılık.
• MEB. (2009). İlköğretim türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1- 5. Sınıflar), Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• MEB. (2018). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8.sınıflar), Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8.sınıflar), http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=663, adresinden 19.02.2022 tarihinde alınmıştır.
• Memiş, A.D. ve Harmankaya, T. (2012). İlköğretim okulu 1.sınıf öğrencilerinin bitişik eğik el yazısı hataları ile görsel algı düzeylerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (2012) 136-150
• Özdemir, Y. ve Kıroğlu, K. (2019). Yazı biçimi öğretimi konusunda birinci sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 52(2), 331-356. DOI: 10.30964/auebfd.492289
• Qiao, E., Vinckier, F. ve Szwed, M. (2010). Unconsciously deciphering handwriting: subliminal invariance for handwritten words in the Visual word form area. Neuroimage, 49, 1786 - 1799. doi: 10.1016/j.neuroimage.2009.09.034
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods. M. Bütün, & S. B. Demir (Trans. Eds.), Ankara: Pegem Publishing. Ritty, M., Solan, H. ve Cool, S. (1993). Visual and sensory-motor functioning in the classroom: A preliminary report of ergonomic demands. Journal of the American Optometric Association, 64, 238-244.
• Sağırlı, M. (2019). İlkokuma yazma öğretimi. Ömer Yılar (Ed.), İlkokuma yazma öğretiminin önemi, amacı ve birinci sınıf öğretmenliği (2.Baskı, 1-30) içinde. Pegem Akademi Yayınları.
• Savaş, B. (2017). Yazma öğretiminin ilkokul öğrencilerinin okuma-anlama becerileri üzerine etkilerinin incelenmesi: dilbilimsel bir yaklaşım. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi / The Journal of International Education Science, 4 (13), 120-140.
• Şahin, A. (2008). “İlköğretim Birinci Sınıf Türkçe Ders Kitabı, Öğrenci Çalışma Kitabı Ve Öğretmen Kılavuz Kitabının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 133-146.
• Şahin, A. (2012). Bitişik eğik yazı öğretiminde karşılaşılan problemler. Eğitim ve Bilim, 37(165), 168-179.
• TDK, (2005). Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tekin, H. (1991). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Yargı Yayınları.
• Temur, T., Aksoy, C. C., ve Tabak, H. (2012). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin kalem tutma biçimleri ve kavrama-sıkıştırma kuvvetlerinin yazma hızı ve hatalarına etkisi. Eğitim ve Bilim, 37(165). 307-319.
• Ulu, H. (2019). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin dik temel yazılarının okunaklılık ve yazım hataları açısından incelenmesi. International Journal of Field Education [IJOFE], 5(2), 195-211.
• Varış, F (1994). Eğitimde Program Geliştirme. Teori ve Teknikler. Alkım Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (11. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M., Açan, M. ve Berber, V. (2015). İlkokul öğrencilerinin yazma sürecindeki ergonomik tercihleri: Kalem tutma, el tercihi, oturuş ve kâğıt pozisyonu. Inter¬national Journal of Social Science, 40, 61-71.
• Yıldız, M., Yıldırım, K. ve Ateş, S. (2009). Sınıf öğretmenlerinin sınıf tahtasına yazdıkları yazıların okunaklılık bakımından öğrencilere model olmadaki uygunluğu. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 75-88.
• Yıldız, M. (2013). Yazma güçlüğü (disgrafi) olan bir ilkokul 2. Sınıf öğrencisinin el yazısı okunaklılığının geliştirilmesi: Eylem araştırması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 281-310.
• Yıldız, M. (2019). Türkiye’de bitişik eğik yazı reformu ve sonrası: ilköğretim öğrencileri (4-8. Sınıf) hangi el yazısı stiliyle yazıyor? Eğitim ve Bilim, 44(197), 209-222.
• Yılmaz, F. ve Cımbız, A. T. (2016). Sınıf öğretmenlerinin bitişik eğik yazı hakkındaki görüşleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 567-592.
• Yılmaz, M. ve Çakır, Y. (2015). İlköğretim ikinci kademedeki (6–7. sınıf) öğretmen ve öğrencilerin bitişik eğik yazıya ilişkin görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XIV. Uluslararası Katılımlı Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu Özel Sayısı, 276-297. https://doi.org/10.14686/BUEFAD.2015USOSOzelsayi13216