COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNE (CBS) DAYALI SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNİN 6. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN MEKÂNSAL DÜŞÜNME BECERİLERİNE ETKİSİ

Yıl 2019, , 40 - 58, 30.07.2019

Yavuz Akbaş , Fatih Sönmez

https://doi.org/10.32003/iggei.547030

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada Coğrafi Bilgi Sistemlerine
(CBS) dayalı Sosyal Bilgiler öğretiminin 6. sınıf öğrencilerinin mekânsal
düşünme becerileri üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Araştırmada öğrencilerin
CBS’ye dayalı etkinliklerle yürütülen dersler hakkındaki görüşleri de tespit
edilmiştir. Araştırma,”2016-2017
eğitim-öğretim yılı Bahar döneminde, Giresun ili Espiye ilçesinde yer alan bir
ortaokuldaki 6. sınıf öğrencileriyle birlikte yürütülmüştür. Araştırma, yarı
deneysel yöntemin ön test-son test kontrol gruplu desenine dayalı olarak
gerçekleştirilmiştir.  Araştırmada”
bir deney (n=20) bir de kontrol grubu (n=21) bulunmaktadır. Deney grubunda
dersler CBS’ye dayalı etkinliklerle yürütülürken, kontrol grubunda ise mevcut öğretim
programına dayalı olarak yürütülmüştür. Çalışmada veri toplama aracı olarak
araştırmacı tarafından geliştirilen “Mekansal Düşünme Becerileri Testi” ön-test
ve son-test olarak kullanılmıştır. Deney grubu öğrencilerinin yürütülen
uygulamalar hakkındaki görüşleri yarı yapılandırılmış görüşme formu ile
belirlenmiştir.

Araştırma sonuçlarına göre deney ve
kontrol gruplarının Mekansal Düşünme Becerileri Testi son test ortalama
puanları arasında deney grubu lehine anlamlı farklılık tespit edilmiştir.  Ayrıca, mülakat sonuçlarına göre, CBS’ye
dayalı Sosyal Bilgiler derslerinin daha etkili ve kalıcı öğrenme sağladığı ve
öğrencilerin derslerde bu teknolojinin kullanımı konusunda olumlu görüşlere
sahip oldukları belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına dayanarak CBS’ye dayalı
öğretim uygulamalarının Sosyal Bilgiler dersinde etkin olarak kullanımı ve
mekânsal düşünme becerisinin geliştirilmesinde mekânsal teknolojilere yer
verilmesi önerisinde bulunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Coğrafya, Mekânsal Düşünme Becerisi, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)

THE EFFECT OF GEOGRAPHIC INFORMATION SYSTEMS (GIS) BASED ON SOCIAL STUDIES TEACHING ON 6th GRADE STUDENTS’ SPATIAL THINKING SKILLS

Öz

In
this study, the effect of Geographic Information Systems (GIS) based Social
Studies teaching on the spatial thinking skills of 6th grade students was
investigated. In addition, it was aimed to determine the opinions of students
about social studies courses conducted with GIS based activities. The
study is conducted with 6th grade students in the spring term of 2016-2017 academic year, in a secondary school
located in district of Espiye in Giresun province. The research was conducted
based on the pretest-posttest control group design of the quasi-experimental
method. One experimental group (N= 20) and one control group (N= 21) were
included in the study. In the experimental group, the courses were conducted with
GIS-based activities and in the control group, according to the
curriculum-based teaching. In the study,
“Spatial Thinking Skills Test (STSsT)” was used as the data collection tool.
Experiment group students’ opinions were determined by the semi-structured
interview form.

According to the
results of the study, a significant
difference was found in favour of the experimental group among the final test
average scores.  In addition, Interview results show that GIS-based social studies course
provided more effective, and permanent learning and students had positive
opinions about the use of this technology in the courses. Based on the results of the research, suggestions are provided on the
use of spatial technologies in the development of spatial thinking skills and
effective use of GIS-based teaching practices in Social Studies course.

Anahtar Kelimeler

Social Studies, Geography, Spatial Thinking Skills, Geographic Information Systems (GIS)

Kaynakça

• Akbaş, Y. & Toros, S. (2017). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının mekânsal teknolojilere yönelik öz yeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Journal of International Social Research, 10(54), 668-677.
• Aladağ, E. (2007). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde coğrafi bilgi sistemleri kullanımının öğrencilerin akademik başarı ve derse karşı motivasyonlarına etkisi. (Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
• Albert, W. S. & Golledge, R. G. (1999). The use of spatial cognitive abilities in geography information systems: The map overlay operation”. Transactions in GIS, 3(1), 7-21
• Anthamatten, P. (2010). Spatial thinki ng concepts in early grade-level geography standars. Journal of Geography, 109 (5), 169-180.
• Association of American Geographers [AAG]. (2014). American introducing spatial thinking skills across the curriculum. Retrieved April 30 2018 from http://www.aag.org/galleries/tgmg-files/spatial_thinking_history_lesson.pdf.
• Baloğlu Uğurlu, N. & Aladağ, E. (2015). Mekânsal düşünmenin Türkiye’de Sosyal Bilgiler öğretim programındaki yeri ve öğretmenlerin bu beceri hakkındaki görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 32, 22-42
• Baloğlu Uğurlu, N. (2007). Sosyal Bilgiler dersinde Türkiye’nin doğal kaynakları konusunun coğrafi bilgi sistemleri ile öğretiminin öğrencilerin tutum ve başarısına etkisi. (Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
• Baloğlu Uğurlu, N. (2008). Eğitimde bilgi teknolojilerinin kullanımına yeni bir örnek: Coğrafi bilgi sistemleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(2), 81-95.
• Bednarz, S. W. & Schee, J. V. D. (2006). Europe and the united states: the implementation of geographic information systems in secondary education in two contexts. Technology, Pedagogy and Education, 15(2), 191-205.
• Bednarz, S. W. (2004). Geographic information systems: A tool to support geography and environmental education? GeoJournal, 60(2), 191-199.
• Broda, H. & Baxter, R. (2003). Using GIS and GPS technology as an instructional tool. The Social Studies, 94(4), 158-160.
• Creswell, J. W. (2014). Araştırma Deseni (Çev. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çepni, S. (2009). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon: Erol Ofset.
• Dinçer, S. (2014). İlköğretim öğrencilerinin eğitsel yazılım kullanırken sergiledikleri davranışlar: Bir durum çalışması. Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 1323-1336.
• Dinçer, S. (2015). Farklı eğitsel arayüzler kullanılarak hazırlanan bilgisayar destekli öğretim yazılımlarının öğrencilerin akademik başarılarına, motivasyonlarına, derse ilgilerine, bilgisayar destekli öğretimi değerlendirmelerine ve bilişsel yüklerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana).
• Ekiz, D. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı yayıncılık.
• Favier, T. & Schee, J. O. (2014). The effects of geography lessons with geospatial technologies on the development of high school students’ relational thinking. Computers & Education, 76, 225–236.
• Free Spatial Reasoning Test Questions, (2016). Retrieved November 21, 2016. from https://www.jobtestprep.co.uk/images/free-pdf/free-spatial-reasoning-questions-answers.pdf
• Gelbal, S. (2013). Ölçme ve Değerlendirme. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Geography Education National İmplementation Project (GENIP). (2012). Geography for life: National geography standards (2nd ed.). Washington DC: National Council for Geographic Education.
• George, D. & Mallery, M. (2010). Spss for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 Update. (10. ed.). Boston: Pearson.
• Gersmehl, P.J. & Gersmehl, C. A. (2007). Spatial thinking by young children: Neurologic evidence for early development and “educability”. Journal of Geography, 106 (5), 181- 191.
• Golledge, R. G. (2002). The nature of geographic knowledge. Annals of the Association of American Geographers 92 (1), 1–14.
• Golledge, R. G., Marsh, M. & Battersby, S. (2008). Matching geospatial concepts with geographic educational needs. Geographical Research, 46(1), 85-98.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. & Tatham, R. L. (2013). Multivariate Data Analysis. Harlow: Pearson Education Limited.
• Huynh, N. T. (2009). The role of geospatial thinking and geographic skills in effective problem solving with gis: K-16 education. (Doctoral dissertation, Wilfrid Laurier University, Ontario).
• Jadallah, M., Hund, A. M., Thayn, J., Studebaker, J. G., Roman, Z. J. & Kirby, E. (2017). Integrating geospatial technologies in fifth-grade curriculum: Impact on spatial ability and map-analysis skills. Journal of Geography, 116(4), 139-151.
• Jo, I. (2011). Fostering a spatially literate generation: Explicit instruction in spatial thinking for preservice teachers (Doctoral dissertation, Texas A&M University, Texas).
• Keiper, T. A. (1999). Gis for elementary students: An inquiry into a new approach to learning geography. Journal of Geography, 98(2), 47-59.
• Kerski, J. J. (2008). The role of GIS in digital earth education. International Journal of Digital Earth, 1(4), 326-346.
• Keskin, Y. (2018). Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ile öğretimin öğretmen adaylarının akademik başarılarına ve mekânsal düşünme becerilerine etkisi (Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitisü, Erzurum).
• Kim, M. & Bednarz, R (2013). Development of critical spatial thinking through GIS learning. Journal of Geography in Higher Education, 37(3), 350–366.
• Kim, M. (2011). Effects of a GIS course on three components of spatial literacy (Doctoral dissertation, Texas A&M University, Texas).
• Kösa, T. & Kalay, H. (2017). 7. sınıf öğrencilerinin uzamsal yönelim becerilerini geliştirmeye yönelik tasarlanan öğrenme ortamının değerlendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 83-92.
• Köşker, N. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının mekânsal biliş yeterliliklerine ilişkin düşünceleri. Journal of World of Turks, 4(3), 161-173.
• Lee, J. & Bednarz, R. (2009). Effect of GIS learning on spatial thinking. Journal of Geography in Higher Education, 33(2), 183–198.
• Lee, J. W. & Bednarz, R. (2012). “Components of spatial thinking: evidence from a spatial thinking ability test. Journal of Geography, 111(1), 15-26.
• Lee, J. W. (2005). Effect of GIS learning on spatial ability. (Doctoral dissertation, Texas A&M University, Texas).
• Linn, M. C. & Petersen, A. C. (1985). Emergence and characterization of sex differences in spatial ability: a meta analysis. Child Development, 56(6), 1479-1498.
• Merç, A. (2017). Sosyal Bilgiler dersinde mekân algılama becerisinin kazandırılmasında Google Earth uygulamasının etkililiği (Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Eskişehir).
• Metoyer, S. K. & Bednarz, R. S. (2017). Spatial thinking assists geographic thinking: Evidence from a study exploring the effects of geospatial technology. Journal of Geography, 116(1), 20-33.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2005). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Mohan, L., Mohan, A. & Uttal, D. H. (2015). Research on thinking and learning with maps and geospatial technologies. In M. N. Solem, N. T. Hunynh, and R. Boehm (Eds.), Learning Progressions for Maps, Geospatial Technology, and Spatial Thinking: A Research Handbook (pp. 9-21). Newcastle, UK: Cambridge Scholars Publishing.
• Montello, D. R., Grossner, K. & Janelle,D. G. (2014). Concept for spatial learning and education: A introduction. In D.R Montello,., K. Grossner. & D. G. Janelle (Eds.), Space In Mind Concept For Spatial Learning and Education (pp. 3-32). Cambridge, UK: MIT Press.
• National Research Council (NRC). (2006). Learning to think spatially. Washington DC: National Academy Press.
• Qiu, X. B. S. M. A. (2006). Geographic information technology: An influence on the spatial ability of university student? (Unpublished doctoral dissertation, San Marcos California State University, Texas).
• Seferoğlu, S. S. (2007). İlköğretim bilgisayar dersi öğretim programı: Eleştirel bir bakış ve uygulamada yaşanan sorunlar. Eurasian Journal of Educational Research, 29, 99-111.
• Self, C. M. & Golledge, R. G. (1994). Sex-related differences in spatial ability: What every geography educator should know. Journal of Geography, 93(5), 234-243.
• Sinton, D. S., Bednarz, S., Gersmehl, P., Kolvoord, R. & UTTAL, D. (2013). The people’s guide to spatial thinking. Washington DC: National Council For Geographic Education.
• Spatial Reasoning Aptitude Test, (2016). Retrieved November 21, 2016, from https://www.fibonicci.com/spatial-reasoning/test/
• Spatial Reasoning Test, (2016). Retrieved November 21, 2016 from https://www.123test.com/spatial-reasoning-test/
• Şimşek, N. (2007). Sosyal bilgiler derslerinde, CBS temelli uygulama ve etkinliklerin öğrenci başarısına ve derse karşı tutumuna etkisi. (Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
• Taş, H. İ. (2008). Coğrafi beceriler ve bunları öğrencilere kazandırma yolları. Doğu Coğrafya Dergisi, 13(20), 45-58.
• Ünal, B. (2012). Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) destekli Sosyal Bilgiler dersi öğretiminin öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi. (Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya).
• Ünlü, M. & Yıldırım, S. (2017). Coğrafya dersi öğretim programına bir coğrafi beceri önerisi: Mekânsal düşünme becerisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 35, 13-20.
• Xioamin, Q. (2006). Geographic information technologies: An influence on the spatial ability of university students? (Doctoral dissertation, Texas State University, Texas).
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2012). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yurt, E. & Sünbül, A. M. (2012). Sanal ortam ve somut nesneler kullanılarak gerçekleştirilen modellemeye dayalı etkinliklerin uzamsal düşünme ve zihinsel çevirme becerilerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (3), 1975-1992.