SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE MEKÂNSAL VATANDAŞLIĞIN ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2019, Sayı: 40, 59 - 78, 30.07.2019

Saim Turan B. Ünal İbret

https://doi.org/10.32003/iggei.539197

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, sosyal bilgiler dersinde
mekânsal vatandaşlıkla ilgili konuların öğretimine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin
görüşlerini incelemek amacıyla 2018-2019 eğitim öğretim yılında Kastamonu il
merkezinde görev yapan sosyal bilgiler öğretmenleri ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada
nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veriler sosyal bilgiler öğretmenleri
ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Sosyal
bilgiler öğretmenlerine uzman görüşleri alınarak hazırlanmış 11 açık uçlu soru
sorulmuştur. Görüşmeden elde edilen veriler içerik analizi yoluyla nitel veri
analiz programı olan Nvivo 11 programıyla çözümlenmiştir.  Çalışmadan ortaya çıkan sonuçlara göre;
sosyal bilgiler öğretmenleri,
mekânı yaşanılan yer olarak algılamakta ve mekân bilgisinin sosyal bilgilerde
öğrencilerin çevresini tanıyarak yaşadığı yere aidiyet duygusu kazanmaları
bakımından oldukça önemli görmektedir. Öğretmenlerin
mekânsal vatandaşlığı, dersin doğası ve programda bulunan değer ve becerilerden
yola çıkarak yorumladıkları ve mekânsal vatandaşlığın öneminin farkında
oldukları anlaşılmıştır. Öğretmenler mekânsal
vatandaşlığı insanlar, yerler ve çevreler öğrenme alanıyla ilişkilendirmiş,
vatanseverlik değeri ve mekânı kullanma becerisini de mekânsal vatandaşlıkla en
ilişkili olan değer ve beceri olarak ifade etmişlerdir. Ayrıca öğretmenler öğrencilere mekânsal vatandaşlık
bilgisinin kazandırılmasının onların günlük hayatını kolaylaştıracağını da
ifade etmişlerdir. Bu çalışma mekânsal vatandaşlığın sosyal bilgiler dersi
içerisindeki önemine dikkat çekilmesi açısından önemlidir. Bu nedenle, çalışmada
mekânsal vatandaşlık konusu öğretmen görüşleri ile detaylı olarak incelenmiş ve
konuyla ilgili ortaya çıkan sonuçlara yönelik öneriler sunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Mekânsal Vatandaşlık, Vatandaşlık, Coğrafya

TEACHERS' OPINIONS ON THE TEACHING OF SPATIAL CITIZENSHIP IN SOCIAL STUDIES COURSE

Öz

This
study was carried out with social studies teachers working in Kastamonu city
center in 2018-2019 academic year in order to examine teachers' opinions about
teaching subjects related to spatial citizenship in social studies course.
Qualitative research method was used in the study. The data were collected by
using semi-structured interview form with social studies teachers. Teachers
were asked 11 open-ended questions prepared by taking expert opinions. Thus,
the data were analyzed by Nvivo 11 program which is a qualitative data analysis
program. According to the results of the study; social studies teachers
perceive the space as a place to live and they consider the knowledge of the place
as important in terms of gaining a sense of belonging to the place where they
live. It is understood that the teachers interpret the spatial citizenship, the
nature of the course and the values ​​and skills in the program and they are
aware of the importance of spatial citizenship. Teachers have linked spatial
citizenship to people, places and environments learning space, and expressed
the ability to use patriotism and space as the value and skill that is most
related to spatial citizenship. Teachers also stated that gaining knowledge of
spatial citizenship would facilitate their daily life. This study is important
to draw attention to the importance of spatial citizenship in social studies.
Therefore, in this study, spatial citizenship subject is examined in detail
with the opinions of teachers and suggestions are presented regarding the
results.

Anahtar Kelimeler

Social Studies, Citizenship, Geography, Spatial Citizenship

Kaynakça

• Ablak, S. & Aksoy, B. (2018). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan mekânı algılama becerisine ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 13(11), 1-32.
• Avcı, A. A. (2015). Sosyal Bilgiler dersinde vatanseverlik değerinin kazandırılmasına yönelik öğretmen ve öğrenci görüşleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu).
• Baduroğlu, H. (2018). Altıncı sınıf sosyal bilgiler ders kitabının mekanı algılama becerisi bakımından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya).
• Balcı, A. (Ed.). (2011). Karşılaştırmalı eğitim sistemleri: beş kıtada 31 ülke eğitim sistemminin Türk eğitim sistemiyle karşılaştırılması. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 9(1), 23-28.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. (21. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çengelci, T., (2013). Sosyal bilgiler dersinde yararlanılan toplumsal ve kültürel kaynakların belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(43) 2-19.
• Çiftçi, T. (2016). Coğrafya’da değer eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Esteves, M. (2015). Citizenship education–what geography teachers think on the subject and how they are involved?. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 191, 447-451.
• Esteves, M. H. (2012). Geography Education and citizenship education in portugal: a challenge for the 21st century. SAGE Open, 2(4), 2158244012471956.
• Gryl, I., Jekel, T. & Donert, K. (2010). GI and spatial citizenship. Learning with GI V, 2-11.
• İbret, B. Ü., Aydın, F. & Turgut, T. (2018). The role of geography education in educating individuals. lnternational Journal of Geography and Geography Education (IGGE), (38), 1-19.
• İbret, B. Ü., Karatekin, K. & Avcı, E. (2015). Sosyal bilgiler dersinde coğrafya öğretiminin değerler eğitimi açısından önemi. Milli Eğitim Dergisi, 45(207), 5-23.
• Jekel, T., Gryl, I. & Schulze, U. (2015). Education for Spatial citizenship. Geospatial Technologies and Geography Education in a Changing World, 7(12), 35-49.
• Kapluhan, E. (2014). Coğrafi bilgi Sistemleri’nin (CBS) coğrafya öğretiminde kullanımının önemi ve gerekliliği. Marmara Coğrafya Dergisi, 29(6), 34-59.
• Karasu Avcı, E. (2017). Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitiminde Coğrafya Disiplininin Rolü. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 1 (1), 1-23.
• Karasu Avcı, E. & İbret, B. Ü. (2016). Öğretmenlik uygulaması-II dersine ilişkin okul öncesi öğretmen adaylarının görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2519-2536.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Keçe, M. & Merey, Z. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler kazanımlarının sosyal bilimler disiplinlerine ve disiplinlerarası anlayışa uygunluğunun belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 110-139 .
• Kolnik, K. (2011). Coming together: geography and citizenship education for sustainable living. Metodički Obzori, 7(3) 17-24 .
• Maude, A. (2010). What does geography contribute to the education of young Australians? Geographical Education, 23, 14-22.
• MEB. (2018). Sosyal Bilgiler Programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB. (1973). Milli eğitim temel kanunu. Kanun Numarası, 1739 .
• Milson, A. J. vd., (Eds). (2012). International perspectives on teaching and learning with gıs in secondary schools. New York: Springer.
• Öztürk, C. & Demirbaş, D. (2013). (Ed.). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık .
• Öztürk, C. & Deveci, H. (2011). Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programları. Ankara: Pegem Akademi .
• Özünal, S. & Özel, A. (2016). Sosyal Bilgilerdeki Coğrafya Konularının Kimlik ve Vatandaşlık Bilinci Kazandırmasına İlişkin Öğretmen Görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(23), 348-369.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. Ed. M. Bütün & S. B. Demir). Ankara: Pegem Akademi .
• Rumsey, D. & Williams, M. (2002). Historical Maps on GİS. Past Time, Past Place: GIS for History NY. New York: Rumsey Press
• Shin, E. E. & Bednarz, S. W. (2018). Spatial citizenship education: citizenship through geography. New York: Taylor and Francis .
• Sözer, E. (2008). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. (Ed. Ş. Yaşar). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları .
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2018). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu. (http://www.tdk.gov.tr/ adresinden 12.11.2018 tarihinde erişilmiştir.)
• Wiersma, W. & Jurs, S. G. (2005). Research methods in education (8th ed.). Pearson Education Inc .
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık .
• Yomralıoğlu, T. (2002). GIS Activities in Turkey. Istanbul: International Symposium on GIS.
• Zarrillo, J. J. (2004). Teaching Elementary Social Studies Principles and Applications. (2nd ed.). New Jersey: Prentice Hall .