CULTURAL GEOGRAPHY OF SACRED PLACES: THE CASE STUDY OF NAZİMİYE DISTRICT (TUNCELİ)

Yıl 2020, Sayı: 41, 129 - 140, 22.01.2020

Alper Uzun Buse Yıldız

https://doi.org/10.32003/igge.636570

Öz

This study deals with how the sacred places in the Nazimiye district of
Tunceli province constitute an environmental perception between man and nature.
The main question the research tries to answer is; how the relationship between
man and the environment gives a privilege to the space with the values of
faith. In this direction, this research focuses on the relationship between
human and sacred places through symbols, spatial emptiness, implicit
environmentalism and spatial awareness approaches. Since the subject is cultural
research, a qualitative method has been adopted. In light of this method, first
of all, a literature review has been done about the research subject and the
research area. Interviews, focus group interviews and observations were made
using the ethnographic method. A total of one hundred twenty days of fieldwork
was conducted following the method chosen. The research results show that, people
develop a sense of belonging towards the sacred places with the reflection of
cultural values on the space. As a result of the narration of the sacredness on
a place, symbolic spaces have been formed within the sacred places. The visit
to the sacred place is an essential element for visitors. On the other hand, when
visitors have difficulty in accessing the sacred place due to material or spiritual
obstacles, they have imitate these places in another area. For this reason, alternative
special places have been constructed representing the sacred place, rather than
the actual visiting site. In addition, the level of consciousness of people in
their actions in the sacred place develops depending on the effect of spatial
awareness. As a result of the belief structure in the region, it can be seen
that the behaviors that are accepted as service/worship in the space take place
in the form of implicit environmentalism. 

Anahtar Kelimeler

Sacred Place, Implicit Environmentalism, Spatial Emptiness, Spatial Awareness, Nazimiye

Proje Numarası

BAP 2017/063

KUTSAL YERLERİN KÜLTÜREL COĞRAFYASI: NAZİMİYE İLÇESİ (TUNCELİ) ÖRNEĞİ

Öz

Bu araştırma Tunceli ilinin Nazimiye
ilçesinde bulunan kutsal mekânların insan ve doğa arasında nasıl bir çevresel
algı oluşturduğu ile ilgilidir. Araştırmanın cevaplamaya çalıştığı temel soru;
insan ve çevre arasındaki ilişkinin, inanç değerleri ile birlikte mekâna nasıl
bir ayrıcalık kazandırdığıdır. Bu doğrultuda araştırma; sembol, mekânsal
boşluk, örtük çevrecilik ve mekânsal farkındalık yaklaşımları üzerinden insan
ve kutsal mekân ilişkisini ele almaktadır. Konunun kültürel bir araştırma
olması sebebiyle nitel yöntem benimsenmiştir. Bu yöntem doğrultusunda ilk
olarak araştırma konusu ve araştırma alanı hakkında literatür taraması
yapılmıştır. Etnografik yöntem kullanılarak görüşmeler, odak grup görüşmeleri
ve gözlemler yapılmıştır. Seçilen yöntem doğrultusunda toplamda yüz yirmi
günlük saha çalışması gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçları, kültürel
değerlerin mekâna yansımasıyla birlikte, insanların kutsal mekâna karşı
aidiyetlik duygusu geliştirdiğini göstermektedir. Kutsal mekân ile ilgili
anlatıların bir mekân üzerine işlenmesi sonucu kutsal mekân içerisinde sembolik
alanlar oluşturulmuştur. Kutsal mekâna yapılan ziyaret, ziyaretçiler için
önemli bir unsurdur. Buna karşılık maddi ve manevi engellerden dolayı kutsal
mekâna ulaşım sıkıntısı çeken insanlar, bu mekânları başka bir alanda tekrardan
tasarlamışlardır. Bu sebeple asıl ziyaret mekânı haricinde, kutsal mekânı
temsil eden alternatif alanlar yaratılarak mekânsal boşluk
gerçekleştirilmiştir. Ayrıca insanların kutsal mekândaki eylemlerindeki bilinç
düzeyi, mekânsal farkındalığın etkisine bağlı olarak gelişmektedir. Bölgedeki
inanç yapısı gereği mekâna hizmet/ibadet olarak görülen davranışların aslında
çevrecilik veya çevre koruma faaliyetlerinin, inanca bağlı olarak mekânda
“örtük çevrecilik” davranışları şeklinde gerçekleştiğini göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Kutsal Mekân, Örtük Çevrecilik, Mekânsal Boşluk, Mekânsal Farkındalık, Nazimiye, Nazimiye

Destekleyen Kurum

Balıkesir Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

BAP 2017/063

Kaynakça

• Arı, Y. & Soykan, A. (2006). Kazdağı Milli Parkı'nda kültürel ekoloji ve doğa koruma. Türk Coğrafya Dergisi , 44 , 11-31.
• Arslan, M. (2013). Modern mekânda kutsal deneyimi Kernek’te yeniden üretilen kutsal, mit ve ritüel. Birey ve Toplum, 3(6), 7-36.
• Azaryahu, M. (1996). The spontaneous formation of memorial space: The case of Kikar Rabin. Tel Aviv. Area, 28(4), 501-513.
• Berkes, F. (2008). Sacred Ecology. New York: Routledge.
• Bulut, İ. (2011). Anadolu’da inanışların ve geleneklerin doğa korunması açısından önemi üzerine örnekler. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (46), 119-134.
• Büttner, M. (1974). Religion and geography: Impulses for a new dialogue between religionswissenschaftlern and geographers. Brill, 21(3), 163-196.
• Byers, B. A., Cunliffe, R. N. & Hudak, A. T. (2001). Linking the conservation of culture and nature: A case study of sacred forests in Zimbabwe. Human Ecology, 29(2), 187–218.
• Cooper, A. (1992). New directions in the geography of religion. Area, 24(2), 123-129.
• Çetin, B., Şahin, K. & Coşkun, M. (2017). Disiplinlerarası yaklaşımla bir kutsal mekânın oluşumu, peyzajı ve fonksiyonel özellikleri: Pir Hatip ziyareti (Nusaybin). Turkish Studies, 12(21), 179-206.
• Deikman, A. J. (1996). Awareness. Journal of Consciousness Studies, 3 (4), 350-356. Çev. Atalay, Mehmet. 'Ben' = Farkındalık. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16 (2007), 355-369.
• Demirel, E. (2004). Boşluğun mimarisi. Mimarlık Dergisi, 315, 42-47.
• Duymaz, A. & Şahin, H. İ. (2008). Kaz dağlarında dağ, ağaç ve ocak kültü. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (19), 116-126.
• Erdoğan, M. M. (2015). Avrupa’da Türkiye kökenli göçmenler ve ‘Euro-Turks-Barometre’ araştirmalari. Göç Araştırmaları Dergisi, 1(1), 108-148.
• Gesler, W. (1998). Reviewed work: Sacred spaces, sacred places: The geography of pilgrimages. By Robert H. Stoddard, Alan Morinis. Annals of the Association of American Geographers, 88(3), 535-537.
• Gezik, E. & Çakmak, H. (2010). RAA HAQİ-RİYA HAQİ Dersim Aleviliği Inanç Terimleri Sözlüğü. Ankara: Kalan Yayınları.
• Girgin, M. (2014). Pedagojik Değerler. Ankara: Vize Yayınclık.
• Güç, A. (2000). Kuran’da kutsallık anlayışı. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(9), 245-252.
• Gültekin, A. K. (2016). Cemevi mi, ziyaret (Jiar) mi? Dersim’de mekânın “kutsal” halleri. Alevilik Araştırmaları Dergisi, 11, 45-72.
• Henderson, M. L. (1993). What is spiritual geography? American Geographical Society, 83(4), 469-472.
• Hughes, J. D. & Swan, J. (1986). How much of the earth is sacred space?. Oxford University Press on behalf of Forest History Society and American Society for Environmental History, 10(4), 247-259.
• Jett, S. C. (1992). An introduction to Navajo sacred places. Journal of Cultural Geography, 13(1), 29-39.
• Kaya, İ. (2014). Nicel araştırma yöntemleri. Y. Arı, & İ. Kaya içinde, Coğrafya Araştırma Yöntemleri. Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği.
• Kılıç, O. & Cinoğlu, M. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Kırcı, A. B. (2015). Zamana direnmek: Kişisel hafıza mekanları. (Master thesis, Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kong, L. (1992). The sacred and the secular: Exploring contemporary meanings and values for religious buildings in Singapore. Southeast Asian Journal of Social Science, 20(1), 18-42.
• Levine, G. J. (1986). On the geography of religion. Transactions of the Institute of British Geographers, 11(4), 428-440.
• Lucas, P. C. (2007). Constructing identity with dreamstones: Megalithic sites and contemporary nature spirituality. Nova Religio: The Journal of Alternative and Emergent Religions, 11(1), 31-60.
• Mazumdar, S. & Mazumdar, S. (1993). Sacred space and place attachment. Journal of Environmental Psychology, 13(3), 231-242.
• Mikesell, M. W. (1978). Tradition and innovation in cultural geography. Annals of the Association of American Geographers, 68(1), 1-16.
• Pacione, M. (1999). The relevance of religion for a relevant human geography. Scottish Geographical Journal, 115(2), 117-131.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (M. Bütün, S. B. Demir, Çev.) Ankara: Pegem Akademi.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal Araştirmalara Giriş: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar (D. Bayrak, H. B. Arslan, Z. Akyüz, Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Ruback, R. B., Pandey, J., Kohli, N. (2008). Evaluations of a sacred place: Role and religious belief at the Magh Mela. Journal of Environmental Psychology, 28(2), 174-184.
• Salick, J., Amend, A., Anderson, D., Hoffmeister, K., Gunn, B. & Fang, Z. (2007). Tibetan sacred sites conserve old growth trees and cover in the eastern Himalayas. Biodiversity and Conservation, 16(3), 693–706.
• Shinde, K. A. (2011). This is religious environment: Space, environmental discourses, and environmental behavior at a Hindu pilgrimage site in India. Space and Culture, 14(4), 448–463.
• Singh, R. P. B. (1992). Nature and cosmic integrity a search in Hindu geographical thought. GeoJournal, 26 (2), 139–147.
• Tatar, B. (2017). ‘Kutsal mekan’: Fenomenolojik bir analiz. Milel ve Nihal, 14(2), 8-22.
• Tuan, Y. (1977). Space and Place: The Perspective of Experience. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Yavan, N. (2014). Nicel araştırmalarda veri ve veri toplama teknikleri. Y. Arı, & İ. Kaya içinde, Coğrafya Araştırma Yöntemleri. Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği.
• Yıldırım, E. (2010). Tunceli Aleviliği. (PhD Thesis, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Yıldırım, A.& Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yürüdür, E. & Toksoy, M. (2017). Halk kültürü ve doğa koruma: Tokat örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(2), 161-176.