DETERMINING THE LANDS SUITABLE TO LEVANDER CULTIVATION AS AN ALTERNATIVE AGRICULTURAL PRODUCT IN TOKAT BY ANALYTICAL HIERARCHY PROCESS

Yıl 2022, Sayı: 46, 61 - 78, 20.05.2022

Mesut Gök Enes Taşoğlu Şeyda Gök

https://doi.org/10.32003/igge.1049262

Öz

Agriculture is one of the oldest primary economic activities in the world, and is the most important means of production for human life. Suitable climatic conditions, fertile agricultural lands, and water resources play an active role in agricultural production. Located in the transition zone between the Black Sea Region and the Central Anatolian Region of Turkey, Tokat has a rich hydrography network and fertile agricultural lands. Despite its current potential, insufficient provision of irrigation facilities to agricultural lands reduces the efficiency of crop production. In contrast, alternating cultivation and fallow practices in dry agrarian areas cause hundreds of acres of land to be excluded from agriculture every year. In order to ensure the continuity of production in dry agrarian areas, new products should be grown following the ecological demands of the region. This study aims to analyze the suitability of lavender, a plant with low soil selectivity and broad usage areas and high economic return, in Tokat as an alternative agricultural product. For this purpose, the compatibility of the lavender plant's ecological demands with the region's ecological conditions was examined. Geographical information systems (GIS) techniques and analytical hierarchy process (AHP) analysis method were used while creating the database and layers of the parameters used in the study. As a result of the analysis, it has been determined that 29% of the dry farming areas are suitable for lavender cultivation. Preferring lavender, a perennial plant, instead of products such as wheat and barley currently produced in these fields will essentially eliminate fallow agriculture and contribute to sustainable rural development.

Anahtar Kelimeler

Alternative Products, Dry Agricultural Lands, Lavender Cultivation, Agriculture, Tokat

TOKAT’TA ALTERNATİF TARIM ÜRÜNÜ OLARAK LAVANTA YETİŞTİRİCİLİĞİNE UYGUN SAHALARIN ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ İLE BELİRLENMESİ

Öz

Primer faaliyetler arasında yer alan tarım, Dünya’nın en eski ve insan hayatı için en önemli üretim aracıdır. Bu üretimin şekillenmesinde uygun iklim koşulları, verimli tarım arazileri ve su kaynakları etkin rol oynar. Karadeniz Bölgesi’nden İç Anadolu Bölgesi’ne geçiş kuşağında yer alan Tokat, zengin bir hidrografya ağına ve verimli tarım arazilerine sahiptir. Mevcut potansiyeline rağmen tarım arazilerinde sulama imkânlarının yeterince geliştirilememesi, tarımsal üretimden alınan verimi düşürürken, kuru tarım alanlarında yapılan münavebeli ekim ve nadas uygulaması da her yıl yüzlerce dönüm arazinin tarım dışı bırakılmasına neden olur. Kuru tarım alanlarında üretimin devamlılığını sağlamak adına, yörenin ekolojik isteklerine uygun yeni ürünlerin yetiştirilmesi gerekir. Bu çalışmada toprak seçiciliğinin az olmasının yanında geniş kullanım alanlarına sahip ve ekonomik getirisi yüksek bir bitki olan lavantanın, alternatif bir tarımsal ürün olarak Tokat tarımına kazandırılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda lavanta bitkisinin ekolojik isteklerinin yörenin ekolojik koşullarına uygunluğu incelenmiştir. İncelemede kullanılan parametrelere ait veri tabanı ile katman haritaları oluşturulurken coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ve analitik hiyerarşi süreci (AHS) analiz metodundan faydalanılmıştır. Analiz sonucunda kuru tarım yapılan alanların %29’luk kısmının lavanta yetiştiriciliğine uygun olduğu tespit edilmiştir. Bu sahalarda halihazırda üretilen buğday ve arpa gibi ürünlerin yerine çok yıllık bir bitki olan lavantanın tercih edilmesi nadaslı tarımı büyük oranda ortadan kaldırırken, sürdürülebilir kırsal kalkınmaya da katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Alternatif Ürünler, Kuru Tarım Alanları, Lavanta Yetiştiriciliği, Tarım, Tokat

Kaynakça

• Abujayyab, S. K. M., Ahamad, M. S. S., Yahya, A. S., Bashir, M. J. K., & Aziz, H. A. (2016). GIS modelling for new landfill sites: Critical review of employed criteria and methods of selection criteria. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 37(1), 101-118. https://doi.org/10.1088/1755-1315/37/1/012053
• Akinci, H., Özalp, A. Y., & Turgut, B. (2013). Agricultural land use suitability analysis using GIS and AHP technique. Computers and Electronics in Agriculture, 97, 71-82. https://doi.org/10.1016/j.compag.2013.07.006
• Anonim. (2020). Tokat ili 2019 Yılı Tarım İstatistikleri. TOKAT.
• Aslancan, H., & Sarıbaş, R. (2011). Lavanta yetiştiriciliği, retrieved from www.arastirma.tarim.gov.tr/marem
• Ayyıldız, Ö., & Tülek, A. (2019). Lavanta yetiştiriciliği, retrieved 26 February 2022 from https://arastirma.tarimorman.gov.tr/ttae/Belgeler/Yayinlar/Lifletler/lav anta_yetistiriciligi.pdf
• Bajalan, I., Mohammadi, M., Alaei, M., & Pirbalouti, A. G. (2016). Total phenolic and flavonoid contents and antioxidant activity of extracts from different populations of lavandin. Industrial Crops and Products, 87, 255-260. https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2016.04.059
• Banai-Kashani, R. (1989). A new method for site suitability analysis: The analytic hierarchy process. Environmental Management, 13(6), 685- 693. https://doi.org/10.1007/BF01868308
• Barbaro, M., Rocca, A., & Danuso, F. (2011). A methodology for evaluating land suitability for medicinal plants at a regional level. Italian Journal of Agronomy, 6(4), 218-222. https://doi.org/10.4081/ija.2011.e34
• Basch, E., Foppa, I., Liebowitz, R., Nelson, J., Smith, M., Sollars, D., & Ulbricht, C. (2004). Lavender (Lavandula angustifolia Miller). Journal of Herbal Pharmacotherapy, 4(2), 63-78. https://doi.org/10.1080/j157v04n02_07
• Beetham, J., & Entwistle, T. (1987). The cultivated lavenders. In Biosystems Engineering. Melbourne, Australia: Royal Botanic Gardens.
• Bektaşoğlu, S. (2006). Uçucu yağlar, retrieved from https://docplayer.biz.tr/5265731-Ucucu-yaglar-hazirlayan-songul- bektasoglu-2006-t-c-basbakanlik-dis-ticaret-mustesarligi-ihracati- gelistirme-etud-merkezi.html
• Bozdağ, A., Yavuz, F., & Günay, A. S. (2016). AHP and GIS based land suitability analysis for Cihanbeyli (Turkey) County. Environmental Earth Sciences, 75(9). https://doi.org/10.1007/s12665-016-5558-9
• Dedeoğlu, M., & Dengiz, O. (2019). Generating of land suitability index for wheat with hybrid system aproach using AHP and GIS. Computers and Electronics in Agriculture, 167(April), 105062. https://doi.org/10.1016/j.compag.2019.105062
• Demir, C., & Satılmış, E. (2019). Kokunun en şifalı hali: Lavanta. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergis, 7(77), 7–10.
• Durak, A. (1989). Türkiye genel toprak haritasının toprak taksonomisine göre düzenlenebilme olanaklarının Tokat bölgesi örneğinde araştırılması.Tez Arşivi (Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü). Retrieved from https://tezarsivi.com/turkiye-genel-toprak-haritasinin- toprak-taksonomisine-gore-duzenlenebilme-olanaklarinin-tokat- bolgesi-orneginde-arastirilmasi
• Evelegh, T. (1998). Lavender. Retrieved from https://www.goodreads.com/book/show/6638621-lavender
• Fekadu, E., & Negese, A. (2020). GIS assisted suitability analysis for wheat and barley crops through AHP approach at Yikalo sub- watershed, Ethiopia. Cogent Food & Agriculture, 6(1). https://doi.org/10.1080/23311932.2020.1743623
• Gökdoğan, O. (2016). Determination of input-output energy and economic analysis of lavender production in Turkey. International Journal of Agricultural and Biological Engineering, 9(3), 154–161. https://doi.org/10.3965/j.ijabe.20160903.1774
• Göktaş, Ö., & Gıdık, B. (2019). Tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanım alanları. Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2(1), 145–151.
• Guenther, E. (2007). The essential oils (Vol. 1). Retrieved from https://www.amazon.com/Essential-Oils-History-Production- Analysis/dp/1406703656
• Gülşen, O., & Atilabey, M. F. (2017). Yozgat ili çayıralan ilçesinde lavanta yetiştiriciliğini geliştirme projesi sonuç raporu. Retrieved from https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/dokuman/yozgat-ili- cayiralan-ilcesinde-lavanta-yetistiriciligini-gelistirme-projesi-sonuc- raporu/730
• Habib, S. M., El-Raie Emam Suliman, A., Al Nahry, A. H., & Abd El Rahman, E. N. (2020). Spatial modeling for the optimum site selection of solar photovoltaics power plant in the northwest coast of Egypt. Remote Sensing Applications: Society and Environment, 18(December 2019), 100313. https://doi.org/10.1016/j.rsase.2020.100313
• Lis-Balchin, M. (2002). Lavender: The Genus Lavandula (1st Edition). Retrieved from https://www.routledge.com/Lavender-The-Genus- Lavandula/Lis-Balchin/p/book/9780415284868
• McGimpsey, J. A., & Porter, N. G. (1999). Lavender: A grower’s guide for commercial production (2nd edition). Retrieved from https://www.wheelers.co.nz/books/9780478108125-lavender-a- growers-guide-for-commercial-production/
• Ödeker, B., & Bayar, R. (2021). CBS teknolojileri ve AHP ile bağ alanları için uygun yer seçimi: Denizli ili örneği. Ege Coğrafya Dergisi, (June). https://doi.org/10.51800/ecd.909834
• Özkan, B., Dengiz, O., & Demirağ Turan, İ. (2019). Site suitability assessment and mapping for rice cultivation using multi-criteria decision analysis based on fuzzy-AHP and TOPSIS approaches under semihumid ecological condition in delta plain. Paddy and Water Environment, 17(4), 665–676. https://doi.org/10.1007/s10333-019- 00692-8
• Özkan, B., Özceylan, E., & Sarıçiçek, İ. (2019). GIS-based MCDM modeling for landfill site suitability analysis: A comprehensive review of the literature. Environmental Science and Pollution Research, 26(30), 30711–30730. https://doi.org/10.1007/s11356-019-06298-1
• Özşahin, E. (2014). Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve analitik hiyerarşi süreci (AHS) kullanılarak Tekirdağ ilinde deprem hasar riski analizi. International Journal of Human Sciences/Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 11(1), 861–879. https://doi.org/10.14687/ijhs.v11i1.2816
• Özşahin, E. (2015). Coğrafi bilgi sistemleri yardımıyla heyelan duyarlılık analizi: Ganos Dağı örneği (Tekirdağ). Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 7(1), 47–63. https://doi.org/10.15659/hartek.15.04.68
• Ramamurthy, V., Reddy, G. P. O., & Kumar, N. (2020). Assessment of land suitability for maize (Zea mays L) in semi-arid ecosystem of southern India using integrated AHP and GIS approach. Computers and Electronics in Agriculture, 179(September), 105806. https://doi.org/10.1016/j.compag.2020.105806
• Roccati, A., Paliaga, G., Luino, F., Faccini, F., & Turconi, L. (2021). GIS- based landslide susceptibility mapping for land use planning and risk assessment. Land, 10(162). https://doi.org/10.3390/land10020162
• Saaty, T. L. (2008). Decision making with the Analytic Hierarchy Process. International Journal of Services Sciences, 1(1), 215–229. https://doi.org/10.1504/ijssci.2008.017590
• Saaty, T. L. (1987). Concepts, theory and techniques: Rank generation, preservation, and reversal in the analytic hierachy decision process. Decision Sciences, 18(2), 157–177.
• Salas López, R., Gómez Fernández, D., Silva López, J. O., Rojas Briceño, N. B., Oliva, M., Terrones Murga, R. E., … Barrena Gurbillón, M. Á. (2020). Land suitability for coffee (Coffea arabica) growing in Amazonas, Peru: Integrated Use of AHP, GIS and RS. ISPRS International Journal of Geo- Information, 9(11), 673. https://doi.org/10.3390/ijgi9110673
• Seyedmohammadi, J., Sarmadian, F., Jafarzadeh, A. A., & McDowell, R. W. (2019). Development of a model using matter element, AHP and GIS techniques to assess the suitability of land for agriculture. Geoderma, 352(May), 80–95. https://doi.org/10.1016/j.geoderma.2019.05.046
• Tetik, A., & Oğuz, İ. (2004). Gübre uygulamalarında toprak analizlerinin ve Türkiye yöresi topraklarının bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri ile besin elementleri ihtiyaçları. In M. R. Karaman & A. R. Brohi (Eds.), 3. Ulusal gübre kongresi. Retrieved from https://www.worldcat.org/title/3-ulusal-gubre-kongresi-bildiri-kitab- 11-13-ekim-2004/oclc/62517367
• Tuğaç, M. G., & Sefer, F. (2021). Türkiye’de zeytin (Olea europaea L.) üretimine uygun alanların coğrafi bilgi sistemleri (CBS) tabanlı çoklu kriter analizi ile belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 58(1), 101–110. https://doi.org/10.20289/zfdergi.678474
• URL 1. 2 Mayıs 2021 tarihinde https://www.cnnturk.com/ekonomi/800- liralik-lavanta-ciceginden-20-bin-liralik-yag-elde-ediyorlar adresinden edinilmiştir.
• URL 2. 1 Mayıs 2021 tarihinde https://mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il- ve-ilceler-istatistik.aspx?m=TOKAT adresinden edinilmiştir.
• Ward, M., Poleacovschi, C., & Perez, M. (2021). Using AHP and spatial analysis to determine water surface storage suitability in Cambodia. Water (Switzerland), 13(3), 1–18. https://doi.org/10.3390/w13030367
• Yalew, S. G., van Griensven, A., Mul, M. L., & van der Zaag, P. (2016). Land suitability analysis for agriculture in the Abbay basin using remote sensing, GIS and AHP techniques. Modeling Earth Systems and Environment, 2(2), 1–14. https://doi.org/10.1007/s40808-016-0167-x
• Yang, S. A., Jeon, S. K., Lee, E. J., Shim, C. H., & Lee, I. S. (2010). Comparative study of the chemical composition and antioxidant activity of six essential oils and their components. Natural Product Research, 24(2), 140–151. https://doi.org/10.1080/14786410802496598