Disaster museums as a geographical heritage in disaster education

Yıl 2024, Sayı: 53, 185 - 203, 25.09.2024

Esen Durmuş , Müşerref Kübra Kınacı , Dilan Kuruyer

https://doi.org/10.32003/igge.1481723

Öz

Disasters are unpredictable events that can be of natural and human origin. For this reason, it is necessary to be prepared for disasters in order to overcome disasters with minimum damage. Through various resources in educational institutions, it is ensured that students are aware of disasters and gain social awareness. Disaster museums, which are one of the important sources for disaster education, provide comprehensive information and education about the nature of disasters, preparation processes, search and rescue activities during and after disasters. The evaluation of disaster museums, which are an important part of disaster education, from the perspective of academicians providing disaster education constitutes the subject of this research. The research was conducted with phenomenological design. Seventeen academicians determined by criterion sampling constitute the study group of the research. According to the results of the study, it was determined that disaster museums are effective in disaster preparedness processes and are an important part of disaster education. These museums enable individuals to be more prepared for possible disasters by increasing their knowledge and awareness levels against disasters. It is also important that disaster museums are accessible to individuals from all segments of society

Anahtar Kelimeler

Disaster Museums, Disaster Awareness, Disaster Education, Museum Education.

Afet eğitiminde coğrafi bir miras olarak afet müzeleri

Öz

Afetler, doğal ve beşeri kaynaklı olabilen ve öngörülmesi mümkün olmayan olaylardır. Bu nedenle afetleri en az zararla atlatmak için afetlere karşı hazırlıklı olmak gerekmektedir. Eğitim kurumlarında çeşitli kaynaklar aracılığıyla, öğrencilerin afetler hakkında bilinçlenmeleri ve toplumsal farkındalık kazanmaları sağlanmaktadır. Afet eğitimi için önemli kaynaklardan biri olan afet müzeleri; afetlerin doğası, hazırlık süreçleri, afet anı ve afet sonrası arama kurtarma çalışmaları hakkında kapsamlı bilgi ve eğitim sunarlar. Afet eğitiminin önemli bir parçası olan afet müzelerinin afet eğitimi veren akademisyenlerin bakış açısıyla değerlendirilmesi, bu araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Araştırma olgubilim deseni ile yürütülmüştür. Ölçüt örnekleme ile belirlenen 17 akademisyen araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Araştırmanın sonuçlarına göre, afet müzelerinin afete hazırlık süreçlerinde etkili olduğu ve afet eğitiminin önemli bir parçası olduğu belirlenmiştir. Bu müzeler, bireylerin afetlere karşı bilgi ve bilinç düzeylerini artırarak, olası afetlere karşı daha hazırlıklı olmalarını sağlamaktadır. Ayrıca, afet müzelerinin toplumun her kesimindeki bireyler için erişilebilir olması önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Afet Müzeleri, Afet Bilinci, Afet Eğitimi, Müze Eğitimi.

Kaynakça

• Acar, E. (2021). Hikâye anlatıcılığı ve afet önleme eğitimi: Kataribeler. T. Gökmenoğlu (Ed.), Afet önleme eğitiminde Japonya deneyimleri: En kötü senaryoya hazırlık içinde (s. 177–183). Ankara: Pegem Akademi.
• Acuner, E., & Şimşek, M. (2024). Müzelerde dijital dönüşüm: Müze çalışanlarının dijital dönüşüm algılarının ve yetkinliklerinin incelenmesi. Journal of Humanities and Tourism Research, 14(2), 103–123. https://doi.org/10.14230/johut1661
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü. 27 Ağustos 2024 tarihinde https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu adresinden erişilmiştir.
• Anderson, G., & Arsenault, N. (2005). Fundamentals of educational research. (2nd ed.) Taylor & Francis e- Library.
• Anılan, T., Sayıl, M. C., Yüksek, O., & Bayram, S. (2024). Taşkın Risk yönetiminde sosyal faktörlerin değerlendirilmesi ve Doğu Karadeniz Havzası için risk algısı yönetim önerisi. Afet ve Risk Dergisi, 7(1), 172–194. https://doi.org/10.35341/afet.1360768
• Ary, D., Jacobs, L. C., Razavieh, A., & Sorensen, C. K. (2010). Introduction to research in education. (8th ed.). Wadsworth: Cengage Learning.
• Aslan, A., & Gangal, M. (2023). Okul öncesi öğretmen adaylarının taşkın müzesi deneyimleri. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 8(1), 21-41.
• Aytekin, H., & Aktaş, G. (2023). Türkiye’de sanal müze araştırmaları: Bibliyometrik analiz. Dijital Çağda İşletmecilik Dergisi, 6(1), 76–85. https://doi.org/10.46238/jobda.1247086
• Barlak, E. H. Ö. (2021). Çernobil Doğal Açık Hava Müzesi: Sanatın etik duruşu. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(1), 84-91. https://doi.org/10.47948/efad.874900
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri (15. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Chiang, C.-S., Chu, T.-M., Chou, W.-H., Lee, S.-H., & Wang, J.-F. (2021). Challenges in the preservation of disaster remains – Example of the Chelungpu Fault Preservation Park. Journal of Disaster Research, 16, 201– 209. https://doi.org/10.20965/jdr.2021.p0201
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2021). Eğitimde araştırma yöntemleri. (Çev ed: E. Dinç & K. Kıroğlu.). Ankara: Pegem Akademi.
• Çopur, A., & Önal, H. (2023). Sosyal bilgiler öğretiminde planlı bir müze gezisi için örnek uygulama: Balıkesir Kuvayı Milliye Müzesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(49), 19-32. https://doi.org/10.31795/baunsobed.1169304
• Çoruhlu, T. Ş., Arslan, Ü., & Güvendi, A. (2024). Müze gezisinin ilkokul 2. sınıf öğrencilerinin kavramsal gelişimi üzerine etkisi: Taşkın müzesi örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 186-210. https://doi.org/10.19171/uefad.1385044
• Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (Çev ed: M. Bütün & S. B. Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Daşcı Sönmez, E. (2021). Afet yönetiminde Japon okullarının yönetim yaklaşımları. T. Gökmenoğlu (Ed.), Afet önleme eğitiminde Japonya deneyimleri: En kötü senaryoya hazırlık içinde (s. 41–53). Ankara: Pegem Akademi.
• Demir, A., & Tak, İ. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin müze ile eğitime yaklaşımları Tokat ili örneği. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 1-18.
• Demirarslan, D. (2018). Kentsel ve kültürel bellek bağlamında tarihi bir şehir ve yakın çevresi: Gelibolu. International Journal of Social Humanities Sciences Research (JSHSR), 5, 910–932. https://doi.org/10.26450/jshsr.442
• Dölek, İ. (2021). Afetler ve afet yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Dölek, İ., Durmuş, E., & Kuruyer, D. (2021). Covid-19 sürecinde afet ve biyolojik afetlere yönelik görüşler. International Journal of Geography and Geography Education, 44, 338-358. https://doi.org/10.32003/igge.874704
• Egüz, Ş. (2020). Sosyal bilgiler dersinde müze eğitimi uygulamalarının öğrenciler üzerindeki etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 49(227), 245-270.
• Emergency Events Database (EM-DAT). Retrieved May 8, 2024, from https://www.emdat.be/
• Erdoğan, H. H., & Enginkaya, E. (2023). Müze ziyaretlerindeki deneyimsel tüketimin boyutları. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 56, 165-184. https://doi.org/10.30794/pausbed.1213770
• Erlandson, D. A., Harris, E. L., Skipper, B. L., & Allen, S. D. (1993). Doing naturalistic ınquiry: A guide to methods. SAGE.
• Flick, U. (2009). An ıntroduction to qualitative research. (4th ed.).SAGE.
• Gerster, J., & Maly, E. (2022). Japan’s Disaster Memorial Museums and framing 3.11: Othering the Fukushima Daiichi nuclear disaster in cultural memory. Contemporary Japan, 34, 187–209. https://doi.org/10.1080/18692729.2022.2112479
• Göktaş, L. S. (2023). Kahramanmaraş merkezli depremlerin turizm sektörüne etkisi ve deprem sonrası atılması gereken adımlar hakkında öneriler. Journal of Gastronomy Hospitality and Travel (JOGHAT), 6(2), 624-635. https://doi.org/10.33083/joghat.2023.288
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (5.Baskı). Ankara: Seçkin
• Hayashi, I. (2016). Museums as hubs for disaster recovery and rebuilding communities. N. Sonoda (ed.) New Horizons for Asian Museums and Museology içinde (s. 165–176). Singapore: Springer.
• Kamçı, S., & Memişoğlu, H. (2020). Öğretmen adaylarının sosyal bilgiler öğretiminde müze kullanımına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(4), 1755-1772. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020.20.58249-528471
• Kan, Ç. (2022). Eğitimde müze gezilerini konu edinen çalışmaların meta sentez yöntemiyle incelenmesi. Library Archive and Museum Research Journal, 3(2), 93-108. https://doi.org/10.29228/lamre.63385
• Karabulut, D., & Bekler, T. (2019). Doğal Afetlerin çocuklar ve ergenler üzerindeki etkileri. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(2), 368–376. https://doi.org/10.21324/dacd.500356
• Kartal, A. (2022). İlkokulda afet eğitimi üzerine bir değerlendirme. İ. Dölek (Ed.), Afetlerle yaşamayı öğrenmek içinde (s. 210–220). Ankara: Pegem Akademi.
• Kartal, A., & Seyihoglu, A. (2020). Öğrenci bakış açısıyla sosyal bilgilerde okul dışı öğrenme ortamları bağlamında “Müzeler.” Gazi Journal of Education Sciences, 6(1), 128-146. https://doi.org/10.30855/gjes.2020.06.01.008
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic ınquiry. SAGE.
• Littlejohn, A. (2020). Museums of themselves: Disaster, heritage, and disaster heritage in Tohoku. Japan Forum, 33(4), 1–21. https://doi.org/10.1080/09555803.2020.1758751
• Macdonald, E., Johnson, V., Gillies, M., & Johnston, D. (2017). The impact of a museum-based hazard education program on students, teachers and parents. International Journal of Disaster Risk Reduction, 21, 360-366. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2017.01.010
• Maly, E., & Yamazaki, M. (2021). Disaster museums in Japan: Telling the stories of disasters before and after 3.11. Journal of Disaster Research, 16, 146–156. https://doi.org/10.20965/jdr.2021.p0146
• Migoń, P., & Pijet-Migoń, E. (2018). Natural disasters, geotourism, and geo-interpretation. geoheritage, 11(2), 629-640. https://doi.org/10.1007/s12371-018-0316-x
• Miles, M. B., Huberman, A. M., & Saldana, J. (2023). Nitel veri analizi. (Çev ed: S. Akbaba Altun & A. Ersoy). (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Moser, A., & Korstjens, I. (2018). Series: Practical guidance to qualitative research. Part 3: Sampling, data collection and analysis. European Journal of General Practice, 24(1), 9–18. https://doi.org/10.1080/13814788.2017.1375091
• Oda, T. (2021). Japonya’da afetlerden çıkarılan derslere dayalı olarak geliştirilen öğretmen eğitimleri: Sendai’deki girişimler. T. Gökmenoğlu (Ed.), Afet önleme eğitiminde Japonya deneyimleri: En kötü senaryoya hazırlık içinde (s. 77–92). Ankara: Pegem Akademi.
• Öner, Ü., & Kınacı, M. K. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kanıt kullanma becerisine ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(78), 1155-1174. https://doi.org/10.17755/esosder.778828
• Özden, M. A., & Özden, A. T. (2022). Olayın “mekansallaşması”: İzmir Depremi üzerinden toplumsal dirençliliği arttıracak bir yöntem tartışması. Online Journal of Art & Design,10(1), 214-222.
• Patton, M. Q. (2015). Qualitative research & evaluation methods. (4th ed). SAGE. Sağlamgöncü, A. (2023). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitiminde müze eğitimi ile ilgili yapılan araştırmalara yönelik bir meta-sentez çalışması. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 308-334. https://doi.org/10.34056/aujef.1160176
• Selanik Ay, T., & Kurtdede Fidan, N. (2014). Öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersinde müzelerden yararlanmaya ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(48), 69–89. https://doi.org/10.17755/esosder.39452
• Şentürk, M., Koca, M. K., & Gazel, A. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenleri ve 7. sınıf öğrencilerinin müze kullanımına ilişkin görüşleri: Manisa ili örneği. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 119–133. https://doi.org/10.20860/ijoses.740246
• Sever, R., & Değirmenci, Y. (2019). Temel kavramlar. R. Sever (Ed.), Afetler ve afet yönetimi içinde (s. 2–11). Ankara: Pegem Akademi.
• Silverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama (Çev ed: E. Dinç). Ankara: Pegem Akademi.
• Şimşek. Ö. F. (2020). Depremin acı hatıralarının sergilendiği müze afet bilincinin gelişimine katkı sağlıyor. 2 Mayıs 2024 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/depremin-aci-hatiralarinin-sergilendigi-muze-afet- bilincinin-gelisimine-katki-sagliyor/1942784 adresinden edinilmiştir.
• Sivrikaya, G. (2017). Müzelerin keşif alanı olarak kullanımı. Milli Eğitim Dergisi, 46(214), 123-135.
• Temur, S., & Topkaya, Y. (2023). 2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programının müze kullanımı bakımından incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 281-307.
• Türkiye Kültür Portalı, (2020). Adapazarı Deprem ve Kültür Müzesi-Sakarya. 6 Şubat 2024 tarihinde http://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/sakarya/gezilecekyer/adapazari-deprem-ve-kultur-muzesi adresinden erişildi.
• Ulakcı, A. (2021). Afet sonrası yaşamın deneyimi: İlk 72 saat için bazı ipuçları. T. Gökmenoğlu (Ed.), Afet önleme eğitiminde Japonya Deneyimleri: En kötü senaryoya hazırlık içinde (s. 241–248). Ankara: Pegem Akademi.
• www.tokyorinkai. The Tokyo Rinkai Disaster Prevention Park, General introduction. Retrieved May 10 2024, from https://www.tokyorinkai-koen.jp/en/
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Güncellenmiş 12. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K., & Şeker, M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin müze gezilerine ve müzelerin sosyal bilgiler öğretiminde kullanılmasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 3(9), 21-39.
• Yücel, G. (2022). Afetten etkilenen yapıların müze olarak kullanımı. Academic Perspective Procedia, 5(2), 27- 36. DOI: 10.33793/acperpro.05.02.961.