Azerbaycan ortaöğretim coğrafya ders kitaplarında Türk Dünyası Coğrafyası

Yıl 2024, Sayı: 53, 1 - 18, 25.09.2024

Vedat Şahin

https://doi.org/10.32003/igge.1494766

Öz

Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra yeni Türk devletleri siyaset sahnesinde yerini almışlardır. Bunu takiben Türk devletleri arasındaki işbirliği ve dayanışma artmaya başlamıştır. Bu bağlamda Türk Dünyası'nın ortak tarih ve kültür mirasına katkı yapmayı hedefleyen çeşitli kurumlar kurulmuştur. Bunların en önemli ve kapsamlısı ise Türk Devletleri Teşkilatı’nın 2009 tarihinde temellerinin atılmasıyla hayat bulmuştur. Bu ülkelerden birisi olan Azerbaycan bağımsızlığını kazanmasıyla eğitim bakımından yeni müfredatlar çıkarmış ve kendine rotalar çizmiştir. Coğrafya ders kitaplarında Türk dünyası üzerine içeriklere yer vermiştir. Bu çalışmanın amacı Azerbaycan ortaöğretim coğrafya ders kitaplarında Türk dünyası coğrafyasına yönelik içerik incelemek ve değerlendirmektir. Bu araştırma nitel araştırma yöntemine göre gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında yazılı dokümanlardan yararlanılmış ve analiz edilirken verilerin içerik yönüyle değerlendirilmesine başvurulmuştur. Araştırma sonucunda 10. ve 11. sınıf coğrafya kitaplarında Türk dünyası üzerine çeşitli konuların yer aldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türk Dünyası, Azerbaycan, Müfredat, Ders Kitabı, Coğrafya Öğretimi.

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı ve etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim.

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Geography of the Turkish World in Azerbaijan secondary school geography textbooks

Öz

After the dissolution of the Soviet Union, new Turkish countries took their place on the political scene. Following this, cooperation and solidarity between Turkish countries began to increase. In this context, various institutions have been established that aim to contribute to the common historical and cultural heritage of the Turkic World. The most important and comprehensive of these came to life with the foundation of the Organization of Turkic States in 2009. Azerbaijan, one of these countries, with its independence, has issued new curricula in terms of education and has drawn new routes for itself. The aim of this study is to examine and evaluate the content for the geography of the Turkish world in the Azerbaijani secondary education geography textbooks. This research was carried out according to the qualitative research method. Written documents were used to collect the data and while analyzing the data, the data were evaluated in terms of content. As a result of the research, it was seen that 10th and 11th grade geography books include various topics on the Turkic world.

Anahtar Kelimeler

Turkish World, Azerbaijan, Curriculum, Textbook, Geography Teaching.

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Agamalıyev, R. (1999). Azerbaycan Cumhuriyeti eğitim sistemi. Milli Eğitim Dergisi, 144, https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/144/agamaliyev.htm (29.04.2024).
• Akçapa, M. (2023). Türk Devletleri Teşkilatı’nın tarihsel gelişimi: Teşkilatın dünü, bugünü ve yarını. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11(34), 473-491.
• Akengin, H. (2017). Türk dünyası ve Orta Asya Türk cumhuriyetleri üzerine jeopolitik bir değerlendirme. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-11.
• Aladağ, C. (2018). Türkiye ve Türkmenistan coğrafya öğretim programlarının karşılaştırılması. Turkish Studies Educational Sciences, 13(19), 77-99. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14056
• Aladağ, C., Tapur, T., & Kaya, B. (2024). Türkiye ve Kazakistan coğrafya öğretim programlarının karşılaştırılması. Lnternational Journal of Geography and Geography Education(51), 1-25. https://doi.org/10.32003/igge.1394173
• Aliyev, J. (2021). Azerbaycan’da eğitim sistemi. Journal of Social and Humanities Sciences Research,8(74), 2489-2495. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.2686
• Altstadt, A. L. (2017). Frustrated democracy in post-Soviet Azerbaijan. New York: Columbia University Press.
• Alyılmaz, C. (2015). Türk dünyası vatandaşlığına doğru. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(1), 69-76.
• ARETİN, (2024a). Orta ixtisas təhsili. https://edu.gov.az/az/secondary-special-education (02.05.2024).
• ARETN (2024b). “Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi: Nazirlik haqqında”. https://edu.gov.az/az/ministry (23.04.2024).
• Arıkan, R. (2007). Araştırma teknikleri ve rapor hazırlama. Ankara: Asil Yayın.
• ARTİ, (2024). Azərbaycan Respublikasının Təhsil İnstitutu: Haqqımızda. https://arti.edu.az/haqqimizda/ (20.04.2024).
• Azərbaycan Müəllimi, (2024). Yeni kurikulumlar tədris prosesində nələri dəyişəcək? https://www.muallim.edu.az/news.php?id=29273 (19.04.2024).
• Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi. (2013). Azərbaycan respublikasının ümumtəhsil məktəbləri üçün coğrafiya fənni üzrə təhsil proqramı (kurikulumu) (VI-XI siniflər). https://edu.gov.az/ (04.05.2024).
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Bay, E., Alimbekov, A., Mete, M., Cücük, E., & Yokuş, E. (2017). Türk dünyası birliği algısı. Gazi Akademik Bakış, 11(21), 55-85.
• Bodur, H. (2013). Kronolojik 20. yüzyıl siyasi tarihi. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Bölükbaşı, S. (2011). Azerbaıjan: A polıtıcal hıstory. New York: Tauris.
• Cornell, S. E. (2011). Azerbaijan since independence: New York: Sharpe.
• Dış işleri bakanlığı. (2024). Türk Devletleri Teşkilatı (TDT). https://www.mfa.gov.tr/turk-konseyi.tr.mfa. 03.04.2024 tarihinde edinilmiştir.
• Doğan, M. (2010). Türk kimliğinin coğrafyaları. Anakara: Yazar Yayınları.
• Doğanay, H. (1995). Türk dünyasının siyasi sınırları. Doğu Coğrafya Dergisi, 1(1), 132-154.
• E-qanun (2005). Azərbaycan Respublikasının təhsil nazirliyi haqqında əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə. https://e-qanun.az/framework/9629 (20.04.2024).
• Ergün, M. (1997). Azerbaycan eğitim sistemi. Eğitim Yönetimi, 4, 499-514. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/108612 (29.09.2024).
• Findley, C. V. (2018). Dünya Tarihinde Türkler. çev. Ayşen Anadol. İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• Garıbov, Y., Alxasov, O., Huseynli, Ş., & Mahbuba Babayeva, M. (2023). Coğrafya 10. Bakü: Baki Nəşr.
• Güngördü, E. ( 2006). Devletler coğrafyası: Siyasi, fiziki, beşeri ve ekonomik yönü ile. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Hancock, R.D., & Algozzine, B. (2021). Doing case study research. New York: Teachers.
• Ilgaz, S., & Çaykesen, M. (2020). Türkiye ve Azerbaycan'da ortaokul 7. sınıf düzeylerinde coğrafya müfredatlarının karşılaştırılması. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 4(1), 17-44.
• Kaeter, M. (2004). The Caucasian republics: Nations in transition. New York: Facts On File.
• Kantemiz, F. (2022). Azerbaycan akademisyenlerinin coğrafya ders kitapları bağlamında Türk dünyası vatandaşlığı ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir).
• Karadaban, A., Kaplan, C., Özek, Ö., Çaksu, C., Aküzüm, F., & Aydın, M. (2023). Nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelenmesi. Socıal Mentalıty and Researcher Thınkers Journal (Smart Journal), 9(67), 2666-2670.
• Karaman, Ö. F. (2024). Türk dünyası jeopolitiği. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Kardaş, C. (2023). Lise coğrafya kitaplarında Türk dünyasının işlenişinin analizi. Turan-Sam, 15(59), 298-303.
• Körükçüoğlu, E. (2019). Türklerin siyasi tarihi. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayıncılık.
• Özey ve Ünlü (2022). Türk dünyası coğrafyası. İstanbul: Aktif Yayınları.
• Özey ve Ünlü (2022). Türk dünyasının jeopolitiği. Ankara: Pegem Akademi.
• Özey, R. (2018). Dünya platformunda Türk dünyası coğrafyası. İstanbul: Aktif Yayınları.
• Qəribov, Y., Lxasov, O. A., Hüseynli, Ş., & Babayeva, M. (2023). Coğrafiya 10: Ümumi təhsil müəssisələrinin 10-cu sinifləri üçün coğrafiya fənni üzrə dərslik. Bakü: Bakı Nəşr.
• Sadıgov, İ. (2013). Azerbaycan’da ortaöğretim coğrafya ders programlarının incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, (22), 428-438.
• Seyfullayeva, N., Imrani, Z.,& Shabanova, Y. (2023). Coğrafya 11. Bakü: Baki Nəşr.
• Seyfullayeva, N., İmrani, Z., & Şabanova, Y. (2023) Coğrafiya 11: Ümumi təhsil müəssisələrinin 11-ci sinifləri üçün coğrafiya fənni üzrə dərslik. Bakü: Bakı Nəşr.
• Sezer, A. (2011). Cumhuriyet dönemi ortaöğretim coğrafya derslerinde Türk Dünyası coğrafyasının öğretimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 29, 341-73.
• Subaşı, M., & Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Topal, E., & Sezer, A. (2016). Üniversite öğrencilerinin Türk dünyası coğrafyasına ilişkin farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Marmara coğrafya dergisi, (33), 96-113.
• Türk Devletleri Teşkilatı. (2024). Organizasyon şeması: Türk Devletleri Teşkilatı'nın Organları. https://www.turkicstates.org/tr/organizasyon-semasi. 10.04.2024 tarihinde edinilmiştir.
• Veliyev, D. (2009). Küreselleşme sürecinde Türk dünyası. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (19), 103-110.
• www.azerbaijans.com/content_873_tr.html (02.05.2024).
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. bs). Ankara: Seçkin.
• Yin, R. (2013). Case study research: design and methods. (5. Ed.). California: Sage.