Conservation with Architectural Competition; Case Kayseri Inner Citadel, Turkey

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 405 - 425, 21.09.2021

Hikmet Eldek Güner

https://doi.org/10.17336/igusbd.434510

Öz

Historical places, which are one of the most important elements of the urban structure, are being reused as economic objects because of their recognition and potential points of attraction and they are defined as "new" faces of city to marketing and branding process. They are often used as a new building that serve the tourism sector beyond its original uses. Kayseri, which stands out with its industrial development from the other Anatolian cities, started to understand of the historical places potential in recent time. Thus they decided to change their economic expectation from industry to cultural tourism because of its income marge. And they started to refunctioned the limited number of historical monuments in the city. One of the example is Kayseri Inner Castle which that process is occurred. Outside of the traditional conservation approach, the conversion of Kayseri Inner Castle started with a national architectural competition. The Inner Castle, which is located in the city center and is bearing almost all the traces of the city's past and is host a very high tourist potential, was opened to national architectural competition and wanted to be refunctioned. But today Castle is trapped in the interface between protection and new building. In the context of tourism and tourism events, this article aims to examine how the competition process affected this conservation transformation, how this process took place in the conservation theory, and what the consequences were for the Kayseri Inner Castle.

Anahtar Kelimeler

Conservation, Tourism, Architectural competition, Kayseri, Inner Citadel

Mimari Tasarım Yarışması ile Koruma; Kayseri İç Kale Örneği

Öz

Kentsel dokunun en önemli elemanlarından olan tarihi mekânlar, sahip oldukları bilinirlikleri ve cazibe noktası olma potansiyelleri nedeniyle korunmaları ve gelecek nesillere aktarılmalarının yanında kimi kent yöneticileri tarafından ekonomik getiri nesnesine çevrilmekte, kenti pazarlamanın ve markalaştırma sürecinin “yeni” yüzleri olarak yeniden değerlendirilerek, çoğu zaman özgün kullanımlarının dışında turizm sektörüne hizmet verecek şekilde yeniden işlevlendirilmektedir. Anadolu kentlerinden sanayi alt yapısı ile öne çıkan Kayseri’de de kent tarihinin ve bu tarihe tanıklık etmiş kültür mirası yapıların kültürel değerleri dışında, varlıkları ve yeniden kullanımları ile kente ekonomik değer katabilecekleri fark edilmiş ve ekonomik gelişmenin sanayinin yanında kültür varlıkları aracılığıyla turizme odaklanması gündeme gelmiştir. Kentte sınırlı sayıda kalmış olan kültür mirası yapılar kendi özgün kullanımlarının dışında farklı işlevler ile yeniden kullanıma açılmıştır. Bu sürecin yaşandığı örneklerden birisi de Kayseri İç Kalesi’dir. Uzun bir koruma-uygulama süreci içerisinde yer alan Kayseri İç Kale’sinin değişimi geleneksel bir kültür mirası yapının koruma prosesinden bir parça farklı işlemiştir. Var olan bütün özgün değerleri ile gelecek kuşaklara aktarılması gereken ve bunun için çok geniş ve detaylı bir koruma projesi hazırlanması gereken İç Kale için yerel yönetimin ilk eylemi ulusal bir mimarlık yarışması açmak olmuştur. Kent merkezinde yer alan, kentin geçmişinin neredeyse bütün izlerini üzerinde taşıyan, verilecek yeni işlev ile yüksek turist potansiyeline ev sahipliği yapması beklenen İç Kale yarışmaya açılarak, yeniden işlevlendirilmek istenmiştir. Ancak bu durumun sonunda İç Kale koruma ile yeni yapı inşa etme arakesitinde sıkışıp kalmıştır. Bu makale turizm bağlamında, tarihi yapıların ve geleneksel kent dokularını nasıl dönüştürüldüğünü, yarışma ile bir kültür mirası yapının nasıl etkilediğini, koruma kuramı içerisinde bu sürecin nerede yer aldığını ve sonuçların neler olduğunu Kayseri İç Kalesi üzerinden irdelemeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Koruma, Turizm, Mimari yarışma, Kayseri, İç Kale

Kaynakça

• ADORNO, T.W. (2003). Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken. Cogito. Sayı: 36. (Çev. Bülent O. Doğan). Yaz, s.76-85.
• ADORNO, T. (2009b). Kültür endüstrisi (Çev. N. Ülner & M. Tüzel & E. Gen). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Anonim, (2009). Tarihi Çevre Koruma. Dosya 14.1 Tarihi Çevrede Koruma: Yaklaşımlar. Uygulamalar Mimarlar Odası Ankara Şube Yayınları. s.16-20.
• AHUNBAY, Z., 2017. Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul.
• AKOK, M. (1976). Kayseri Şehri Tarihi İç Kalesi. Türk Arkeoloji Dergisi. Sayı: XIII-2. Türk Tarih Kurumu Basımevi. Ankara, s.5-38.
• ASHWORTH, G., PAGE, S. (2011). Urban Tourism Research: Recent Progress and Current Paradoxes. Tourism Management. 32. s.1-15.
• ATAGÖK T. (2010). Müzecilik ve Türk Müzeciliği. Ege Mimarlık. Temmuz. s.8-13.
• DİNÇER, İ. (2013). Kentleri Dönüştürürken Korumayı ve Yenilemeyi Birlikte Düşünmek: “Tarihi Kentsel Peyzaj”, Kavramının Sunduğu Olanaklar. ICONARP. International Journal of Architecture and Planning. Volume 1. Issue 1. pp:22-40.
• ELDEK, H. (2017). Kentsel Korumanın Radikal Örneği: Kayseri. http://www.arkitera.com/gorus/990/kentsel-korumanin-radikal-ornegi--kayseri. Erişim tarihi: 07.06.2018
• ERAVSAR, O. (1998). Ortaçağ’da Kayseri Kent Dokusunun Gelişimi. Basılmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya.
• ERAVSAR, O. (2000). Kayseri’de Selçuklu Kösk ve Sarayları. Çekül / Sanatsal Mozaik Dergisi. İstanbul. 48-54.
• ERENÇİN, A. (2006). Belediye Görevleri Üzerine Bir İnceleme. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi. Cilt 15. Sayı 1. Ocak. s.17-29.
• GABRIEL, A. (1954). Kayseri Türk Anıtları, (Çev. Ahmed Akif Tütenk), İstanbul.
• KARATEPE, Ş. (2005). Kendini Kuran Kent, İstanbul, 2. Baskı, İz Yayınları.
• MADRAN, E. (2009). Tarihi Çevrenin Tarihi, Osmanlıdan Günümüze Tarihi Çevre: Tavırlar-Düzenlemeler. Dosya 14.1 Tarihi Çevrede Koruma: Yaklaşımlar. Uygulamalar Mimarlar Odası Ankara Şube Yayınları. s.6-16.
• PALAMUTOĞLU, M. (1987). Kayseri Tarihi. Kayseri, Kayseri Özel İdare Müdürlüğü ve Kayseri Belediyesi Birliği Yayınları.
• TEKİNSOY, K. (2011). Kayseri’nin İmarı ve Mekânsal Gelişimi. Ankara, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• URRY, J. (1999). Mekânları Tüketmek. (Çev. Rahmi Öğdül), İstanbul. Ayrıntı Yayınları.
• YILDIZ, M. Z., ALAEDDİNOĞLU, F. (2007). Küreselleşme Çağında Değişen Mekân Algılayışları. Türkiye, Kültürel Değişim Gelişim ve Hareketlilik 38. Icanas. Uluslararası Asya Ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi. Ankara, s.845-863.
• YILMAZ BAKIR, N. (2013). Kentsel Proje Kavramı Ve Gelişim Süreci. Avrasya Terim Dergisi. 1 (2): s.74 – 82.
• YILMAZ BAKIR, N. (2012). Kentsel Planlama Ve Proje Bütünleşme Süreci Kayseri Kenti Örneği. Basılmamış Doktora Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. Fen Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• http://daskalosa.eu/history_st/st_istoria_en.d_5_i_thraki,_i_mikra_asia_kai_o_pontos,_akmaia_ellinika_kentra.html Erişim Tarihi: 07.06.2018.
• http://oldkayseri.blogspot.com/ Erişim Tarihi: 07.06.2018.
• http://wowturkey.com/t.php?p=/tr113/Alpaslan1453_Kale_Usten_1453.jpg Erişim Tarihi: 07.06.2018
• http://www.mimdap.org/?p=10314 Erişim Tarihi: 07.06.2018
• https://www.kayseri.bel.tr/haberler/buyuksehir-den-tarihi-restorasyon Erişim Tarihi: 07.06.2018.
• http://www.kayserikent.com/site/page.asp?dsy_id=54993 Erişim Tarihi: 07.06.2018.
• http://wowturkey.com/t.php?p=/tr592/Said_Karahasan_2200KALE__2.jpg Erişim Tarihi: 07.06.2018.
• http://www.arkitera.com/haber/25895/kayseri-kaleici- Erişim Tarihi: 07.06.2018.
• Venedik Tüzüğü; http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_0612886001496825607.pdf Erişim Tarihi: 08.06.2018.
• Amsterdam Bildirgesi; http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_0885391001496825356.pdf Erişim Tarihi: 08.06.2018.
• Burra Tüzüğü; https://australia.icomos.org/wp-content//The-Burra-Charter-2013-Adopted-31.10.2013.pdfuploads Erişim Tarihi: 08.06.2018.
• Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, http://www.kulturvarliklari.gov.tr/Eklenti/38970,kultur-ve-doga-varliklarimiz.pdf?0 Erişim Tarihi: 18.01.2021.
• Serbest Mimarlar Dergisi, http://www.tsmd.org.tr/Eklenti/16,serbest-mimar-dergisi-02pdf.pdf?0&_tag1=0EF32CF8211B78DC881065B597BE2787645751E1 Erişim Tarihi: 18.01.2021.