Fıkıhta Çekirgenin Hükmü

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 259 - 278, 23.01.2020

Mustafa Boran

Öz

GELECEĞİN
HELAL GIDASI ÇEKİRGE

Mustafa
Boran*^[1]

 

ÖZET

  İslam dininde
gıdaların helallik ve haramlık durumları belirlenmiştir. Hayvanlardan haşerat
denilen böcek türleri habaisten sayılıp genel olarak helal görülmemiştir. Böcek
türlerinden olan çekirgenin istisna olarak Peygamberimiz Hz. Muhammed Mustafa
(s.a.v) tarafından helal olduğu bildirilmiştir. Dört mezhepte çekirgenin
yenilmesi helal görülmüştür. Sahabe döneminde yenilmesinin yaygın olduğu
bilinen çekirge günümüzde gıda olarak bazı bölgelerin dışında pek
kullanılmamaktadır. Obezitenin gitgide yaygınlaşması bu konudaki uzmanları yeni
arayışlara sevk etmiştir. Gıda konusunda çalışanlar yağ bakımından fakir,
protein bakımından zengin olan böceklerin, özellikle çekirgenin kurtarıcı
olabileceğini keşfetmiştir. Gelecekte şişmanlığa yol açmayan çekirgenin değişik
formlarda gıdalarda kullanılmasının yaygınlaşacağı öngörülmektedir. Çekirge
dışındaki böcekler konumuza dâhil değildir. Çünkü onların İslam fıkhına göre
yenilmesinde sakıncalar bulunmaktadır. İslam dininde yenilmesinin helalliğinde
şüphe olmayan çekirgenin gıda açısından Müslüman araştırmacılar tarafından ele
alınıp incelenmesi gerekecektir. Bu çalışmanın ileride yapılacak araştırmalara
bir basamak olacağını düşünmekteyiz.

Anahtar
kelimeler: Çekirge, helal, fıkıh, gıda, alternatif

 

GRASSHOPPER: THE HALAL FOOD OF THE FUTURE

ABSTRACT

  In Islam
religion, the lawful and unlawful states of food have been identified. Vermins,
belonging to the insect family have been considered as unclean and not stated
as halal. It has been stated that grasshoppers have been considered as halal by
Mohammed the Prophet as an exception. Eating grasshoppers have been considered as halal in the four
communions. Eating grasshoppers, which had been common in the era of
companions, are only common in some parts of the world. As obesity is becoming
widespread, it has urged the specialists to start a new search. Researchers on
food have discovered that especially grasshoppers, which are poor in fat but
rich in protein can be a life saver. It is foreseen that grasshoppers, which do
not cause obesity may be used in different forms in the future. As there is no
doubt in eating grasshoppers as halal in Islam, Muslim researchers have to
observe them from that point. We consider this study as a step to further
researches.

Key Words: Grasshopper, halal, fiqh (Islamic Law),
food, alternative

 

 

---

*[1] Dr. Öğretim Üyesi, Çanakkale
Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuku Anabilim Dalı

Çanakkale/Türkiye

[e-mail]

  https://orcid.org/0000-0001-2345-6789

 

Anahtar Kelimeler

çekirge, gıda, helal

Kaynakça

• KAYNAKÇAAlâaddin. el-Allâme eş-Şeyh Muhammed. el-Hediyyetü’l-Alâiyye. Kahraman Yay., İstanbul 1984.Boran, Mustafa. Yiyecek Ve İçeceklerimizde Helal Haram Ölçüleri. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019. Bursevî, İsmail Hakkı. Ruhu’l-Beyan. y.y. ts.Çavuş, Remzi. Osmanlı Devleti’nde Çekirgelere Karşı Mücadele (1908-1918). Osmanlı Bilimi Araştırmaları. XVIII/2 (2017): 59-76.Elmalı’lı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. I-X ;İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.Haddad, Ebû Bekir b. Ali. el-Cevheratü’n-Neyyira, Şerhu Muhtasaru’l-Kuduri I-II. İstanbul: Fazilet Neşriyat,1978.Hayat, Büyük Türk Sözlüğü. İstanbul: Hayat yayınları, ts.İbn Kudâme, Ebu Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Muhammed el-Makdisî es-Sâlihî, el-Hanbelî (ö.620), el-Muğnî. Tahkik, Dr. Abdullah b. Abdül Muhsin et-Türki, Dr. Abdül Fettah Muhammed el-Halevi, Riyad: Dâru’l-âlemi’l-kütüb ts.İbn Rüşd, el-Kurtubî, Muhammed b. Ahmed (v.595/1198), Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesıd, (I-II), Beyrut: y.y., 1982.Kandemir, Feridun. Fahrettin Paşanın Medine Müdafaası. 13. Baskı, İstanbul: Yağmur Yayınları, 2010.Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd (v.587/1191), Bedâiu’s-sanâî fî tertîb’ş-şerâî (thk. Ali Muhammed Muavviz, Adil Ahmed Abdülmevcud), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.Kudûrî, Ebu’l-Hüseyin Ahmed b. Ebî Bekr, el-Kudûrî fi’l-fıkhi’l-Hanefî, 2. Baskı, İstanbul: Eser Kitabevi, 1966.Mevsılî, Abdullah b. Mahmud b. Mevdud el-Hanefî, el-İhtiyar li ta’lili’l-muhtar, İstanbul: Pamuk Yayınları, 1989.Molla Hüsrev, Mevlânâ el-Kadı Muhammed b. Ferâmûz (v.885/1481), Dureru’l-Hukkâm fî Şerh-i Gureru’l-Ahkâm, I-II, İstanbul: Fazilet Neşriyat, 1979.Mustafa, İsmail v.dğr. Mu’cemü’l-Vasît. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1990.Naim, Ahmet. Miras, Kamil. Sahih-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi. 9. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları-Sayı:123-1, 1988.Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref (ö. 676/1277). Sahih-u Müslim bi Şerhi’n-Nevevi. Trc. Ahmed Davutoğlu, İstanbul: Sönmez Neşriyat, 1983.Özdemir, Oğuzhan, Yiyecek ve İçeceklerde Helâllik-Haramlık Kriterleri, (Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009).Sahnûn, Abdüsselâm b. Said et-Tenûhî, el-Müdevvenetü’l-kübrâ, I-IV, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ebî Sehl (ö.483/1091). el-Mebsût I-XXXI.Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts. Şirbînî, Şemseddin Hatib Muhammed b. Ahmed Kahiri Şâfiî (ö.977/1570), Muğni’l-muhtac ila ma’rifeti meani elfazi’l- Minhac, I-IV, Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 1997.Yeni Rehber Ansiklopedisi, Türkiye Gazetesi, İstanbul 1993.Yıldız, Bilal. XIX. Yüzyıl Başlarından XX. Yüzyılın İlk Çeyreğine Kadar (1800-1920) Denizli Çevresinde Yaşanan Çekirge İstilaları ve Yapılan Mücadele Çalışmaları, İstem, Yıl:11, Sayı:22, 2013.http://www.ensonhaber.com/20-yil-sonra-bocek-burger-yiyebiliriz-2012-07-31.html (Erişim, 03.11.2018)https://www.haberler.com/15-yil-sonra-bocekler-masamiza-gelecek-10220661-haberi/ (Erişim, 03.11.2018)