YAPISAL EŞİTLİK MODELLERİNDE FORMATİF VE REFLEKTİF ÖLÇÜM

Yıl 2017, Özel Sayı - ICEBSS 2017, 422 - 432, 10.11.2017

Noyan Aydın Elif Yalçın

Öz

Yapısal eşitlik modelinin kullanıldığı bazı çalışmalarda; ağırlıklı olarak yapısal model ilişkilerinin test edildiği hipotezler üzerinde durulurken, gözlenen ve gizil değişkenler üzerindeki ilişki ve yönüne yeteri kadar önem verilmediği görülmektedir. Bu bağlamda, reflektif ölçüm modelleri, ölçüm modellerinde gözlemlenen değişkenlerin veya anket çalışmalarındaki maddelerin (soru) gizli değişkenlerin bir yansıması olduğunu varsayarak sıklıkla kullanılmaktadır. Fakat, formatif ölçüm modellerinin, gizil değişkenlerin endeks, beklenen ve algılanan hizmet veya zeka düzeyi gibi sosyoekonomik özelliklerin bir değişkeni olduğu durumlarda kullanımı daha doğru olacaktır. Çünkü bu tür ilişkilerde, ölçüm modelindeki gözlemlenen değişkenler veya anketlere verilen cevaplar, gizli değişkenlerin etkileri değil, nedenleridir. Bu bağlamda, öncelikle formatif ve reflektif kavramlarını daha iyi anlamak gerekmektedir. Sonrasında ise, iki ölçme modelinden hangisinin tercih edileceğine dair kriterler düşünülmelidir. Ayrıca, özellikle sosyoekonomik araştırmalarda araştırmacılar, doğru ve yanlış ölçüm modeli seçimleriyle karşı karşıya kalacağı durumlar ile formatif ve reflektif ölçümler içeren modellerde kullanılabilecek tahmin teknikleri hakkında yeterli bilgiye sahip olmalıdırlar. Bu çerçevede bu çalışmanın ilgili literatüre katkı sağlaması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yapısal Eşitlik Modeli, Reflektif ve Formatif Ölçüm

Kaynakça

• Aksay, B., & Ünal, A. Y. (2016). Yapısal Eşitlik Modellemesi Kapsamında Formatif Ve Reflektif Ölçüm. Cag University Journal of Social Sciences, 13(2)
• Arbuckle James L.(2007), Amos 16.0 User’s Guide, Amos Development Corporation, USA, 1995–2007
• Bollen, K. A., & Davis, W. R. (2009). Causal indicator models: Identification, estimation, and testing. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 16(3), 498-522
• Bollen, K., & Lennox, R. (1991). Conventional wisdom on measurement: A structural equation perspective. Psychological bulletin, 110(2), 305
• Coltman, T., Devinney, T. M., Midgley, D. F., & Venaik, S. (2008). Formative versus reflective measurement models: Two applications of formative measurement. Journal of Business Research, 61(12), 1250-1262