Hileli Finansal Raporlama ve Finansal Başarısızlık İlişkisinin Muhasebe Bilgi Kalitesi Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 1, 121 - 141, 29.06.2024

Elif Karakaş , İdris Varıcı

Öz

İşletmeler hakkında bilgi edinilen en önemli kaynaklar, onlara ait finansal tablolardır. Söz konusu tabloların yatırımcılar, ortaklar, borç ve kredi verenler, devlet ve toplum gibi işletme ile ilgilenen taraflara alacakları kararlarda faydalı olabilmeleri, tablolarda yer alan finansal bilgilerin bu kullanıcıların ihtiyacına uygun olmasına ve içerisindeki bilgilerin gerçeğe uygun olarak sunulmasına bağlıdır.
Bu kapsamda çalışmanın amacı, muhasebe bilgi kalitesinin bilginin ihtiyaca uygunluğu ve gerçeğe uygun sunum açısından ele alınması ve gerçeğe uygun sunum açısından hileli finansal raporlama olasılığı, ihtiyaca uygunluk açısından finansal başarısızlık olasılığı değerlendirilerek, muhasebe bilgi kalitesi bağlamında finansal başarısızlık ile hileli finansal raporlama ilişkisinin tespit edilmesidir. Bu amaçla Borsa İstanbul (BİST) Sınai endeksinde faaliyet gösteren işletmelerin 2019 yılı verileri kullanılarak yapılan analizde finansal başarısızlık tahmininde Altman Z” Skor modeli, hileli finansal raporlama olasılığının tespit edilmesinde ise Beneish modeli kullanılmıştır. Finansal başarısızlığın hileli finansal raporlamayla ilişkisinin tespitinde ise çapraz tablo analizi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, finansal bilginin ihtiyaca uygun olarak sunulması finansal başarısızlığın tutarlı sınıflandırılma oranını artırmakta, gerçeğe uygun olarak sunulması ise işletme yöneticilerini hileli finansal raporlama yapmaktan uzaklaştırmaktadır. Ayrıca finansal açıdan başarısız işletmelerin bu durumu gizlemek amacıyla çeşitli hileli finansal raporlama yöntemlerine başvurdukları ile ilgili anlamlı ilişki de tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe bilgi kalitesi, Finansal başarısızlık, Hileli finansal raporlama

Evaluation of the Relationship between Fraudulent Financial Reporting and Financial Failure in Terms of Accounting Information Quality

Öz

The most important sources of information about businesses are their financial statements. In order for these tables to be useful in the decisions to be taken by the parties interested in the business, the financial information in the tables must be appropriate for the needs of these users and presented in a truthful manner.
In this context, the aim of the study is to consider the quality of accounting information in terms of relevance and fair presentation of the information, as well as to determine the relationship between financial failure and fraudulent financial reporting by evaluating the possibility of fraudulent financial reporting in terms of fair presentation and financial failure in terms of relevance. For this purpose, in the analysis made by using the data of the companies operating in the Borsa Istanbul (BIST) Industrial index for the year 2019, the Altman Z” Score model was used to predict financial failure, and the Beneish model was used to determine the possibility of fraudulent financial reporting. The cross-table analysis method was used to determine the relationship between financial failure and fraudulent financial reporting. According to the results obtained, presenting the financial information in accordance with the needs increases the consistent classification rate of financial failure, while presenting it accurately prevents the business managers from making fraudulent financial reporting. In addition, a significant relationship has been determined that financially unsuccessful businesses resort to various fraudulent financial reporting methods in order to hide this situation.

Anahtar Kelimeler

Financial failure, fraudulent financial reporting, Accounting Information Quality

Kaynakça

• ACFE (2018). Report to the Nations, 2018 Global Study on Occupational Fraud and Abuse. Erişim adresi: https://s3-us-west-2.amazonaws.com/acfepublic/2018-report-to-the-nations.pdf, Erişim tarihi: 01.02.2023.
• ACFE (2020). Report to the Nations, 2020 Global Study on Occupational Fraud and Abuse. Erişim adresi: https://acfepublic.s3-us-west-2.amazonaws.com/2020-Report-to-the-Nations.pdf, Erişim tarihi: 01.02.2023.
• ACFE (2022). Occupational Fraud 2022: A Report to the Nations. Erişim adresi: https://acfepublic.s3.us-west-2.amazonaws.com/2022+Report+to+the+Nations.pdf, Erişim tarihi: 01.02.2023.
• Akdoğan, N. & Tenker, N. (2010). Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Alkan, B. Ş. (2018). Muhasebe Teorisi ve Uygulamaları Açısından Muhasebe Bilgisinin Niteliksel Özellikleri. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi. 20, 819-837.
• Altman, E. I. (1968). Financial Ratios, Discriminant Analysis and the Prediction of Corporate Bankruptcy. The Journal of Finance, 23(4), 589–609.
• Altman, E. I. (1993). Corporate Financial Distress and Bankruptcy: A Complete Guide to Predicting and Avoiding Distress and Profiting from Bankruptcy. 2. Edition. New York: John Wiley and Sons.
• Altman, E. I & Sabato, G. (2005). Modeling Credit Risk for Smes: Evidence from the US Market. Erişim adresi: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=872336, Erişim tarihi: 01.02.2023.
• Altman, E. I. & Hotckiss, E. (2006). Corporate Financial Distress and Bankruptcy: Predict and Avoid Bankruptcy, Analyze and Invest in Distressed Debt. 3. Edition, New Jersey: John Wiley and Sons.
• Ata, H. A. & Seyrek, İ. H. (2009). Hileli Finansal Tabloların Tespitinde Veri Madenciliği Tekniklerinin Kullanımı: İmalat Firmaları Üzerine Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 157-170.
• Beaver, W. H. (1966). Financial Ratios as Predictors of Failure. Journal of Accounting Research, 4, 71-111.
• Beneish, M. D. (1997). Detecting GAAP Violation: Implications for Assessing Earnings Management among Firms with Extreme Financial Performance. Journal of Accounting and Public Policy, 16(3), 271-309.
• Beneish, M. D. (1999). The Detection of Earnings Manipulation. Financial Analysts Journal, 55(5). 24-36. Bozkurt, N. (2009). İşletmelerin Kara Deliği Hile Çalışan Hileleri. 1. Baskı. İstanbul: Alfa.
• Carcello, J. V. & Nagy, A. L. (2004). Audit Firm Tenure and Fraudulent Financial Reporting. Auditing, 23(2), 55-69.
• Chen, H., Tang, Q., Jiang, Y. & Lin, Z. (2010). The Role of International Financial Reporting Standards in Accounting Quality: Evidence from the European Union. Journal of International Financial Management and Accounting, 21(3), 1-57.
• Dalnial H., Kamaluddin, A. Sanusi, Z. M. & Khairuddin, K. S. (2014). Detecting Fraudulent Financial Reporting through Financial Statement Analysis. Journal of Advanced Management Science, 2(1), 17-22.
• Doğan, S. & Kayakıran, D. (2017). İşletmelerde Hile Denetiminin Önemi. Maliye Finans Yazıları, 108, 167-188.
• Demir, M. & Onocak, D. (2021). Muhasebe Bilgisinin Çevresi ve Muhasebe Bilgi Kalitesini Artıran ve Azaltan Faktörler. Journal of Academic Value Studies, 7(3), 210-230.
• Goel, S. (2010). Cooking the Book a Study on Financial Statement Fraud. USA: LAP Lambert Academic Publishing.
• Güredin, E. (2007). Denetim ve Güvence Hizmetleri. İstanbul: Arıkan Basın Yayım Dağıtım.
• İslamoğlu, A. H. & Alnıaçık, Ü (2013). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 3. Baskı. İstanbul: Beta.
• Kendirli, S. & Çıtak, F. (2022). Altman Modeli ile Finansal Başarısızlık Tahmini: BİST Orman, Kâğıt ve Basım Endeksinde Faaliyet Gösteren Şirketlerde Bir Uygulama. Econder International Academic Journal, 6(1), 86-97.
• Keskin Benli, Y. (2006). Mali Açıdan Başarılı ve Başarısız İşletmelerin Mali Oranları Arasındaki İlişkilerin Faktör Analizi ile İncelenmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış. 17, 53-71.
• Kirkos, E., Spathis, C. & Manolopoulos, Y. (2007). Data Mining Techniques for Detection of Fraudulent Financial Statement. Expert Systems with Application, 32(4), 995-1003.
• Küçüksözen, C. (2004). Finansal Bilgi Manipülasyonu: Nedenleri, Yöntemleri, Amaçları, Teknikleri, Sonuçları ve İMKB Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Ankara.
• Mollah, M. D. T & Sakib, I. A. (2020). Detection of Financial Statement Frauds Using Beneish Model: Empirical Evidence from Listed Pharmaceutical Companies in Bangladesh. International Journal of Management, Accounting and Economics, 7(9), 506-521.
• Özdemir, F. S. (2011). Finansal Raporlama Sistemlerinin Bilginin İhtiyaca Uygunluğu Açısından Değerlendirilmesi: İMKB Şirketlerinde Finansal Başarısızlık Tahminleri Yönüyle Bir Uygulama (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Ankara.
• Özdemir, F. S., Choi, F. D. S. & Bayazıtlı, E. (2012). Finansal Başarısızlık Tahminleri Yönüyle UFRS ve Bilginin İhtiyaca Uygunluğu, Mali Çözüm, 112(22), 17-52.
• Spathis, C. T. (2002). Detecting False Financial Statements Using Published Data: Some Evidence from Greece. Managerial Auditing Journal, 17(4), 179-191.
• Toplu, N., Calayoğlu, İ. & Azaltun, M. (2021). Finansal Bilgi Manipülasyonu Ortaya Çıkarmaya Yönelik Bir Araştırma (Beneish Modeli). Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 4(1), 16-25.
• Varıcı, İ. & Er, B. (2013). Muhasebe Manipülasyonu ve Firma Performansı ilişkisi: İMKB Uygulaması. Ege Akademik Bakış, 13(1), 43-52.
• Wells, J. T. (2007). Corporate Fraud Handbook Prevention and Detection. New Jersey: John Wiley & Sons.
• Yakıcı Ayan, T. & Değirmenci, N. (2018). Firma Finansal Başarısızlık Öngörüsü için Bir Lojistik Regresyon Modeli. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18, 77- 88.