Hemşirelerde Öz-Yeterliliğin Girişimci Davranışa Etkisi ve Demografik Özellikler Açısından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 11, 86 - 107, 02.01.2020

Aysun Türe İrfan Akkoç

Öz

Son yıllarda çalışanların öz yeterlilik algıları ve girişimci davranışları, örgüt ve çalışanların başarısına pozitif yönde katkı sağlayan değişkenler olması nedeniyle araştırmacıların ve profesyonellerin dikkatini çekmektedir. Sağlık sektörü, insan yaşamı ile ilgili olması nedeniyle çalışan ve örgütsel etkinlik ve verimliliğinin sağlanması gereken sektörlerin başında yer almaktadır. Bu nedenle sağlık örgütlerinin başarısında kritik bir role sahip hemşirelerin öz yeterlilik ve girişimci davranışları bu çalışmada ele alınmıştır. Bu araştırmanın amacı; hemşirelerde öz yeterliliğin girişimci davranışa etkisi ve demografik değişkenlerin rolünün araştırılmasıdır. Araştırmanın değişkenleri arasındaki ilişki; t testi, ANOVA testi, korelasyon analizi, regresyon analizi gibi istatistiksel yöntemler ile analiz edilmiştir. Çalışmada Eskişehir ilinde faaliyet gösteren bir üniversite hastanesinde (n=550) çalışan hemşireler örneklem olarak alınmıştır. Bu konuda hazırlanan anket formu ile 396 çalışandan toplanan veriler kullanılarak çalışmada yer alan değişkenler arasındaki ilişkiler belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma sonucunda, öz yeterliliğin girişimci davranışı pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öz Yeterlilik1, Girişimci Davranış2

Kaynakça

• Akkoç, İ , Çalışkan, A , Turunç, Ö . (2019). Girişimci Davranış: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması. Çanakkale Üniversitesi Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 14 (1), 1-10.
• Akkoç, İ., Çalışkan, A. ve Turunç, Ö. (2012a). Gelişim ve Rasyonel Alt Kültürlerinin Girişimci Davranışa Etkisi: Algılanan Çevresel Belirsizliğin Aracılık Rolü, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(4): 65-84.
• Akkoç, İ, Çalışkan, A, ve Turunç, Ö. (2012b). Örgüt Kültürünün Girişimciliğe Etkisinde Öz yeterliliğin Düzenleyici Rolü. İş, GÜÇ Endüstri ve İnsan İlişkileri Dergisi, 14 (3), 19-42. doi: 10.4026/1303-2860.2012.0204.x
• Aksayan, S., ve Gözüm, S. (1998). Olumlu Sağlık Davranışlarının Başlatılması ve Sürdürülmesinde Öz-Etkililik (Kendini Etkileme) Algısının Önemi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2 (1), 35-42.
• Antoncic, B. and Hisrich, R.D. (2003). Clarifying The Intrapreneurship Concept. Journal Of Small Business And Enterprise Development, 10(1), 7-24. doi.org/10.1108/14626000310461187
• Auzoult L, Lheureux F, and Abdellaoui S. (2016). Are entrepreneurial intentions self-regulated? self-consciousness, core self-evaluations and entrepreneurial intentions of higher education students. The Spanish Journal of Psychology. 19:E38. doi: 10.1017/sjp.2016.42
• Bahar, Z., Beşer, A., Gördes, N., Ersin, F., ve Kısal, A. (2008). Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12 (1), 1-12.
• Bandura A. (1989). Human Agency in Social Cognitive Theory, American Psychologist, 44(9), 1175-1184. doi.org/10.1037/0003-066X.44.9.1175
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: the exercise of control. New York, Freeman.
• Bandura, A. (2000). Cultivate self-efficacy for personal and organizational effectiveness. In E. A. Locke (Ed.), The Blackwell handbook of principles of organizational behavior (pp.120-136). Oxford, UK, Blackwell.
• Başar, G., Akın, S. ve Durna, Z. (2015). Hemşirelerde ve hemşirelik öğrencilerinde problem çözme ve iletişim becerilerinin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 125-147.
• Baysal E. (2010). Hemşirelerde öz-yeterlilik inancı ve iş doyumu ilişkisi: bir üniversite hastanesinde saha çalışması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Benson, A., and Latter, S. (1998). Implementing Health Promoting Nusing: The Integration of Interpersonal Skills and Health Promotion. Journal of Advanced Nursing, 27(1), 100-107. doi: 10.1046/j.1365-2648.1998.00476.x
• Bridge, S. (1998). UnderstandingEnterprise, Entrepreneurship and Small Business, London, Macmillan Business.
• Caldwell, D.F. and O’reilly, A.C. (2003). The Determinats Of Teambased Innovation in Organizations: The Role of Social Influence Small Group Resarch, 34(4), 497-517. doi.org/10.1177/1046496403254395
• Campell, J., and Aday, R. H. (2001). Benefits of a Nurse-Managed Wellness Program: A Senior Center Model. Using Community-Based Sites for Older Adult Intervention and Self-Care Activities may Promote an Ability to Maintain an Independent Lifestyle. Journal of Gerontological Nursing, 27(3), 34-43. doi: 10.3928/0098-9134-20010301-07
• Çalışkan, A. ve Akkoç, İ. (2012). Girişimci Ve Yenilikçi Davranışın İş Performansına Etkisinde Çevresel Belirsizliğin Rolü, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 1-29.
• Çalışkan, A., Akkoç, İ., ve Turunç, Ö. (2011). Örgütsel Performansın Artırılmasında Motivasyonel Davranışların Rolü: Yenilikcilik ve Girişimciliğin Aracılık Rolü, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16 (3), 363-401.
• Çetin, F. (2011). Örgüt İçi Girişimcilikte Öz Yeterlilik Algısı ve Kontrol Odağının Rolü. Business and Economics Research Journal, 2(3), 69-85.
• Eminoğlu, A. (2016). Hemşirelik öğrencilerinin girişimcilik özellikleri ve eğilimleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Ergun-Özler, N.D., Giderler C. ve Baran, H. (2017) Öz Yeterlilik Ve Kontrol Odağının Bireylerin Girişimcilik Niyeti Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 736-747. doi.org/10.17130/ijmeb.2017ICMEB1735886
• Esin, M.N. (1997). Endüstriyel alanda çalışan işçilerin sağlık davranışlarının saptanması ve geliştirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Fiş, A.M., ve Çetindamar, D. (2009), Kurumsal Girişimcilik Ve Performans İlişkisi, 17. Ulusal Yönetim Ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı. 320-325.
• Freel, M.S. (2005). Perceived Enviromental Uncertainty And Innovation in Small Firms. Small Business Economics, 25(1), 49-64. doi: 10.1007/s11187-005-4257-9
• Gibb, A.A. (1987). Enterprise Culture- Its Meaning and Implications For Education and Traing. Journal Of European Industrial Traing, 11(2), 2-38. doi.org/10.1108/eb043365
• Hmieleski, K. M. and Corbett, A. C. (2008). The Contrasting Interaction Effects of Improvisational Behavior with Entrepreneurial Self-Efficacy on New Venture Performance and Entrepreneur Work Satisfaction. Journal of Business Venturing, 23(4), 482-496. doi:10.1016/j.jbusvent.2007.04.002
• Jahani, S., Abedi H., Elahi N., and Fallahi-Khoshknab, M. (2016). Iranian entrepreneur nurses’ perceived barriers to entrepreneurship: A qualitative study. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research. 21(1). 45-53. doi: 10.4103/1735-9066.174749
• Jung, D. I., Ehrlich, S. B., De Noble, A. F., and Baik, K. B. (2001). Entrepreneurial self-efficacy and its relationship to entrepreneurial action: A comparative study between the US and Korea. Management International, 6(1), 41-53.
• Khandwalla, P. N. (1976). The design of organizations. New York, Harcourt Brace Jovanovich.
• Kickul, J., and D'Intino, R.S. (2005). Measure for measure: Modeling entrepreneurial selfefficacy onto instrumental tasks within the new venture creation process. New England Journal of Entrepreneurship, 8(2), 39-47.
• Kim, H., Lee, E.K. and Park, S.Y. (2015). Critical thinking disposition, self-efficacy, and stress of korean nursing students. Indian Journal of Science and Technology, 8(18), 1-5. doi: 10.17485/ijst/2015/v8i18/76710
• Konaklı, T. (2015). Effects of Self-efficacy on Social Entrepreneurship in Education: a Correlational Research. Research in Education, 94(1), 30-43. doi: 10.7227/RIE.0019
• Kuratko, D. F., Ireland, R. D., Covın, J. G. and Hornsby, J. S. (2005). A Model Of Middle-Level Managers’ Entrepreneurial Behaviour. Entrepreneurship Theory And Practice, 29(6), 699-716. doi.org/10.1111/j.1540-6520.2005.00104.x
• Lee, T.W. and Ko Y.K. (2010). Effects of self‐efficacy, affectivity and collective efficacy on nursing performance of hospital nurses. Journal of Advanced Nursing, 66(4), 839-848. doi: 10.1111/j.1365-2648.2009.05244.x.
• Luszczynska, A, Scholz U, and Schwarzer R. (2005). The General Self-Efficacy Scale: Multicultural Validation Studies. The Journal of Psychology, 139(5), 439-457. doi: 10.3200/JRLP.139.5.439-457
• Mair, J. (2002). Entrepreneurial Behaviour in A Large Traditional Firm. Research Paper No:466, University of Navarra.
• Meydan, D. (2011). İş Tatmini Ve Öz Yeterliliğin Örgüt içi Girişimciliğe Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 25-40. Meydan, C. H., ve Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara, Detay Yayıncılık.
• Nazari, R., Vanaki, Z., Kermanshahi, S.M., and Hajizadeh, E. (2018). The Meaning of Managerial Competency of ICU Head Nurses in Iran: A Phenomenological Study. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research, 23(5), 363-370. doi: 10.4103/ijnmr.IJNMR_132_17
• Pearce, J. A., Kramer, T. R. and Robbins, K. D. (1997). Effects of managers’ Entrepreneurial Behaviour On Subordinates. Journal of Business Venturing, 12(2), 147-160. doi.org/10.1016/S0883-9026(96)00066-3
• Peterson, T.O. and Arnn, R.B. (2005). Self-efficacy: The foundation of human performance. Performance Improvement Quarterly, 18(2), 5-18. doi.org/10.1111/j.1937-8327.2005.tb00330.x
• Poon, J. M. L., Ainuddin, R. A. and Junit, S. H. (2006). Effects of Self-concept Traits and Entrepreneurial Orientation on Firm Performance. International Small Business Journal, 24(1), 61-82. doi.org/10.1177/0266242606059779
• Scholz, U., Doña, B. G., Sud, S. and Schwarzer, R. (2002). Is general selfefficacy a universal construct? Psychometric findings from 25 countries. European journal of psychological assessment, 18(3), 242-251. doi.org/10.1027//1015-5759.18.3.242
• Sekaran, U. (1992). Research methods for business, Canada, John Wiley and Sons, Inc.
• Sergek, E., ve Sertbaş, G . (2006). SSK Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Sosyodemografik Özellikleri ve Öz-Etkililik, Yeterlilik Düzeyleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(1), 41-48.
• Turunç Ö., Türköz T., Akkoç İ., ve Çalışkan A. (2013). How do innovative and entrepreneurial behaviours affect the job performance The moderating role ofperson organisation fit. International Journal of Business Innovation and Research, 7(5), 590-618., doi:10.1504/IJBIR.2013.056180
• Uz, D. (2011). Bir hastanede çalışan hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve öz-etkililik-yeterlilik düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Waldman, D. A., Ramirez G. G., House F. R. and Puranam P. (2001). Does Leadership Matter? CEO Leadership Attributes and Profitability Under Conditions of Perceived Environmental Uncertainty. Acadumy of Management Journal, 44(1), 134-143. doi: 10.2307/3069341
• Wilson, F., Kickul, J., and Marlino, D. (2007). Gender, entrepreneurial self‐efficacy, and entrepreneurial career intentions: implications for entrepreneurship education. Entrepreneurship theory and practice, 31(3), 387-406. doi.org/10.1111/j.1540-6520.2007.00179.x
• Yılmaz-Koçak, M. (2017). Hemşirelerin öz-yeterlilik algıları ile problem çözme becerilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi,Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yiğitbaş, Ç. ve Yetkin, A. (2003). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin özetkililik-yeterlik düzeyinin değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 7(1), 6-13. Zampetakis, L. A. Beldekos, P. and Moustakis V. S. (2009). Day-To-Day’’ Entrepreneurship Within Organisations: The Role of Trait Emotional Intelligence and Perceived Organisational Support. European Management Journal, 27(3), 165-175. doi: 10.1016/j.emj.2008.08.003