Okul Yöneticilerinin Yeterliliklerine İlişkin Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşleri: Kız Meslek Lisesi Örneği

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 14 - 51, 30.06.2021

Sanem Duman

Öz

Yönetici, yönetme gücünü elinde bulunduran kişi olup okul yöneticileri ise, okuldaki sorunlara yoğunlaşan ve bu sorunları çözen, sahip olduğu insan ve maddi kaynakları verimli ve etkili şekilde kullanmakla görevlendirilmiş ve yetkilendirilmiş kişilerdir. Okul yöneticilerinin rollerini ve görevlerini hedeflere uygun şekilde yerine getirebilmek için sahip olmaları gereken bilgi, beceri ve tutum düzeylerinin, belirli seviyede olması gerekmektedir. Bu yeterlilikleri araştırmak amacıyla bu çalışmada, kız meslek lisesinde görev yapan okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin okul yöneticilerinin yeterliliklerine ilişkin görüşleri nitel araştırma yöntemlerinden tekli durum deseniyle incelenmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formu ile 12 katılımcıdan elde edilen veriler içerik analizi ve betimsel analiz yoluyla çözümlenmiş ve temalar oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda katılımcılar okul müdüründe olması gereken yeterliliklerde en çok mesleki bilgi ve mevzuata hâkimlik gibi teknik yeterliliklere vurgu yapmışlardır. İnsani yeterliliklerden ise adil olma, işbirliği yapma, eşitlik, saygılı olma gibi çeşitli insani özelliklerin varlığı, çalışanlar için önemli konular olarak ön plana çıkmış ve birden fazla tema içerisinde bahsedilen konular olmuştur. Araştırmada her temada öne çıkan konular belirtilerek okulun paydaşları tarafından okul yöneticilerinde bulunması gerektiği düşünülen yeterlilikler, meslek lisesi örneğiyle aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul Yöneticisi, Yeterlilik, Meslek Lisesi, Öğretmenlik, Okul Müdürü

Opinions of School Managers and Teachers about the Competency of School Managers: Female Vocational High School Example

Öz

The manager is the person who has the power to manage and school administrators are the people who focus on the problems in the school and solve these problems and are assigned and empowered to use the human and financial resources they have efficiently and effectively. School administrators need to have a certain level of knowledge, skills, and attitudes that they need to have to fulfill their roles and duties in line with the goals. In this study, to investigate these competencies, the opinions of school administrators and teachers working in female vocational high school about the competencies of school administrators were examined with a single case design, one of the qualitative research methods. With the semi-structured interview form, the data obtained from 12 participants were analyzed through content analysis and descriptive analysis, and themes were formed. As a result of the research, the participants emphasized mostly technical competencies such as professional knowledge and competence in legislation in the competencies that the school principal should have. Among the humanitarian competencies, the existence of various human qualities such as fairness, cooperation, equality, and respect came to the fore as important issues for employees and were the issues mentioned in more than one theme. In the research, the prominent subjects in each theme were specified and the competencies thought to be required by the school administrators by the stakeholders of the school were conveyed with the example of a vocational high school.

Anahtar Kelimeler

School Manager, Qualification, Vocational High School, Teaching, School Director

Kaynakça

• Açıkgöz, K. (1994). Eğitimde Etkili Yönetici Davranışları (M. Aydın Ed.). Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
• Ağaoğlu, E., Altınkurt, Y., Yılmaz, K., & Karaöse, T. (2012). Okul yöneticilerinin yeterliklerine ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri (Kütahya ili). Eğitim ve Bilim, 37(164).
• Ağıroğlu Bakır, A. (2007). Sergiledikleri demokratik tutum ve davranışlar açısından ilköğretim okulu yöneticilerinin değerlendirilmesi (Malatya ili örneği). (Master). İnönü University, Retrieved from http://abakus.inonu.edu.tr/xmlui/handle/11616/10899
• Akan, D., & Yalçın, S. (2015). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 6(11), 123-150.
• Altınok, V. (2015). Eğitim Kurumu Yöneticilerinin Toplantı Yönetme Yeterliliği. Electronic International Journal of Education, Arts and Science, 1(2), 140-163.
• Argon, T., & Özçelik, N. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin değişimi yönetme yeterlikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(16), 70-89.
• Aypay, A. (2016). Türkiye’de eğitim yöneticiliği ve maarif müfettişliği: seçme, atama ve yetiştirme. Pegem Atıf İndeksi, 001-462.
• Aypay, A., & Dönmez, A. (2016). Okul müdürlerinin yeterlikleri ve değerlendirilmesi. In Pegem Atıf İndeksi (pp. 63-85).
• Babaoğlan Çelik, E., & Litchka, P. R. (2010). An examination of leadership competencies of school principals in Turkey and the United States. Eğitim ve Bilim, 35(158), 58-74.
• Bakanlığı, M. E. (2018). Millî Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumlarına Yönetici Görevlendirme Yönetmeliği. Mevzuat Bilgi Sistemi. Retrieved from https://www.mevzuat.gov.tr/
• Bakanlığı, M. E. (2019). 2023 Eğitim Vizyonu. Retrieved from http://2023vizyonu.meb.gov.tr/
• Bakanlığı, M. E. (2020). Milli Eğitim İstatistikleri - Örgün Eğitim. Retrieved from Ankara: http://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=396
• Balcı, A. (2007). Etkili okul ve okul geliştirme: Kuram uygulama ve araştırma: Pegem A Yayıncılık.
• Banoğlu, K. (2011). Okul müdürlerinin teknoloji liderliği yeterlikleri ve teknoloji koordinatörlüğü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 199-213.
• Başar, G. (2008). İlköğretim Okullarındaki Okul Yöneticilerinin Takım Çalışması Yeterliliklerinin Sınıf Öğretmenlerinin Algılarına Göre Değerlendirilmesi (Sultanbeyli İlçesi Örneği). (Master). Yeditepe Üniversitesi,
• Başar, H. (1995). Eğitim denetçisi (Vol. 19). Ankara: Pegem
• Bellamy, G. T., Fulmer, C. L., Murphy, M. J., & Muth, R. (2007). Principal accomplishments: How school leaders succeed: Teachers College Press New York, NY.
• Bouchamma, Y., Basque, M., & Marcotte, C. (2014). School management competencies: Perceptions and self-efficacy beliefs of school principals. Creative education, 2014.
• Brown, G., & Irby, B. (1998). Seven policy considerations for principal appraisal. The School Administrator, 82(602), 18-25.
• Bursalioğlu, Z. (1976). EĞİTİM YÖNETİCİSİNİN YETERLİKLERİ İlköğretmen Okulu Müdürlerinin Yeterliklerine İlişkin Bir Araştırma Özeti. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi(9), 1. doi:https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000452
• CCSSO. (2015). Professional Standards for Educational Leaders. Retrieved from https://ccsso.org/sites/default/files/2017-10/ProfessionalStandardsforEducationalLeaders2015forNPBEAFINAL.pdf
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2017). Research methods in education: routledge.
• Cornell, D. G., & Sheras, P. L. (1998). Common errors in school crisis response: Learning from our mistakes. Psychology in the Schools, 35(3), 297-307.
• Çankaya, İ. H., & Aküzüm, C. (2010). İlköğretim Okullarında Öğretmenlerin İletişim Kurma Düzeyleri İle Yöneticilerin Destekleyici Liderlik Rolleri Arasındaki İlişki. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi(14), 49-57.
• Çelik, H. (2004). İlköğretim okul yöneticilerinin sosyal beceri yeterlikleri. (Master). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu. Çetin Yılmaz, S. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin bilgisayar teknolojisini kullanma yeterliklerinin değerlendirilmesi. (Master). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Erçetin, Ş. Ş., & Eriçok, B. (2016). Yayınlarda yer alan okul yöneticilerinin yeterliklerinin analizi (ULAKBİM 2004-2016). Electronic Turkish Studies, 11(14).
• Erdoğan, İ. (2000). Okul yönetimi ve öğretim liderliği: Sistem yayıncılık.
• Eroğlu, İ., & Eroğlu, İ. (2019). Yeni Dünya Düzeninde Öğrenen Örgütler, Değişim ve İnovasyon Yönetimi. Journal of Information Systems and Management Research, 1(1), 51-58.
• Fullan, M. (2002). The change. Educational leadership, 59(8), 16-20.
• Gökçe, F. (2004). Okulda değişmenin yönetimi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 211-226.
• Göksoy, S., Sağır, M., & Yenipınar, Ş. (2013). İlkokul ve ortaokul yöneticilerinin yönetsel etkililik düzeyi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 18-31.
• Görgülü, D., Küçükali, R., & Ada, Ş. (2013). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik öz yeterlilikleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 3(2), 53-71.
• Güler, O., & Savaş, S. (2018). Etkileşimli tahtalara yönelik stereoskopik 3 boyutlu eğitim materyali tasarımı ve kullanılabilirliğinin analizi. Paper presented at the Uluslararası FATİH Projesi Eğitim Teknolojileri Zirvesi, Ankara. https://www.researchgate.net/publication/331160596_Etkilesimli_Tahtalara_Yonelik_Stereoskopik_3_Boyutlu_Egitim_Materyali_Tasarimi_ve_Kullanilabilirliginin_Analizi
• Hafızoğlu, Ö., Karadeniz, Ş., & Galgıç, G. (2010). Eğitim yöneticileri teknoloji liderliği standartlarına ilişkin öğretmen, yönetici ve denetmenlerin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(4), 537-577. Hall, G. (1984). Effects of three principal styles on school improvement. Educational leadership, 41(5), 22-29.
• Hallinger, P., & Murphy, J. F. (1987). Assessing and developing principal instructional leadership. Educational leadership, 45(1), 54-61.
• Hanson, E. M. (1979). School management and contingency theory: An emerging perspective. Educational Administration Quarterly, 15(2), 98-116.
• Kahn, R. L. (1983). The Dynamics of Interviewing. Florida: Robert E. Krieger Publishing Company.
• Karataş, S., & Savas, S. (2019). Çatışma Yönetim Stratejilerinin İncelenmesi. Paper presented at the 10. Uluslararası Eğitim Yönetimi Forumu, Antalya.
• Karip, E., & Köksal, K. (1999). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(18), 193-207.
• King, D. (2002). The changing shape of leadership. Educational leadership, 59(8), 61-63.
• Kış, A., & Konan, N. (2014). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin sınıf ve branş öğretmenlerinin görüşleri: Bir meta-analiz. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 359-374.
• Korumaz, M., & Kocabaş, İ. (2014). Farklı kariyer evresindeki öğretmenlerin görüşlerine göre okul yöneticisinin yeterlikleri. International Journal of Social Science, 28, 495-512.
• Lashway, L. (2003). Role of the School Leader. Trends and Issues. Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=ED479933
• Memişoğlu, S. P., & Özsarıkamış, S. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin bilgi yönetimi yeterlikleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2).
• Mulford, B. (2003). School leaders: Changing roles and impact on teacher and school effectiveness: Citeseer.
• Murphy, J., & Shipman, N. (1999). The Interstate School Leaders Licensure Consortium: A standards-based approach to strengthening educational leadership. Journal of Personnel Evaluation in Education, 13(3), 205-224.
• Oklay, E. (2016). Okul yöneticilerinin liderlik becerileri ve yeterlik alanları. In A. Aypay (Ed.), Türkiye’de eğitim yöneticiliği ve maarif müfettişliği: seçme, atama ve yetiştirme (pp. 87-111). Ankara: Pegem Akademi.
• Öncel, Y. (2006). İlköğretim okulu müdürlerinin denetimdeki rol ve yeterlikleri. (Master). Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
• Özdemir, S., Köse, M. F., & Kavgacı, H. (2014). Türkiye'de eğitim yönetimi alanındaki yüksek lisans programlarının okul liderliği standartları çerçevesinde değerlendirilmesi. Mukaddime, 5(1), 1-26.
• Özgür, A. S., & Tarhan, Ç. (2020). Eğitim Kurumlarının Web Sayfaları Kullanım Oranları Mobil Uygulama ile Arttırılabilir mi? Journal of Information Systems and Management Research, 2(2), 1-9.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods: SAGE Publications, inc.
• Pehlivanoğlu, K. (1999). Özel Ortaöğretim Kurumlarındaki Yönetici ve Öğretmenlerin Örgüt Kültürü Oluşturmadaki Yeterlilik Derecesi. (Master). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Sarıoğlu Uğur, S., & Uğur, U. (2014). Yöneticilik ve liderlik ayrımında kişisel farklılıkların rolü. Organizasyon ve yönetim bilimleri dergisi, 6(1), 122-136.
• Savaş, S., Güler, O., Kaya, K., Çoban, G., & Güzel, M. S. (2019). Bilişim Teknolojileri Alanında Oyun ile Öğrenme Uygulaması. Paper presented at the 21. Akademik Bilişim Konferansı, Ordu, Türkiye.
• Savaş, S., & Karataş, S. (2019). Z Kuşağı Öğrencisini Tanımak. In Eğitim Araştırmaları-2019 (pp. 223-237). Ankara: Eğitim Yöneticileri ve Uzmanları Derneği Yayınları.
• Savaş, S., & Topaloğlu, N. (2015). Sosyal Medya Verileri Üzerinden Siber İstihbarat Faaliyetleri. Paper presented at the 8. Uluslararası Bilgi Güvenliği ve Kriptoloji Konferansı, Ankara. https://www.researchgate.net/publication/323178357_Sosyal_Medya_Verileri_Uzerinden_Siber_Istihbarat_Faaliyetleri
• Savaş, S., & Topaloğlu, N. (2019). Data analysis through social media according to the classified crime. Turkish Journal of Electrical Engineering & Computer Sciences, 27(1), 407-420. doi:10.3906/elk-1712-17
• Savaş, S., Topaloğlu, N., & Güler, O. (2015). Türkiye'deki Kullanıcıların Bazı Alan Adları Üzerine Tercihlerinin Belirlenmesi: Bir Anket Uygulaması. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 8(2), 51. doi:10.17671/btd.20505
• Sayracı, N. (2018). Okul yöneticilerinin değişimi yönetme yeterlilikleri ve teknolojik liderliği. YILDIZ Journal of Educational Research, 3(1), 27-61.
• Sproull, L. S. (1981). Managing education programs: A micro-behavioral analysis. Human Organization, 113-122.
• Summak, M. S., & Yazgan, H. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin yönetim süreçlerini kullanma etkinlikleri ile bazı duygusal sosyal ve ruhsal yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Kilis ili örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 261-290.
• Şahin, İ. (2013). İlköğretim okul müdürlerinin okul geliştirme stratejileri ve uygulamalarına ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 229-250.
• Şencan, D. (2008). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Toplantı Yönetimi Yeterliklerine İlişkin Öğretmen Algıları (İstanbul İli, Kâğıthane İlçesi Örneği). (Master). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Şimşek, Y., & Altınkurt, Y. (2009). Endüstri meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin okul müdürlerinin iletişim becerilerine ilişkin görüşleri. Akademik bakış, 17, 1-16.
• Şişman, M. (2002). Öğretim liderliği: Pegem A Yayıncılık Ankara.
• Şişman, M., Güleş, H., & Dönmez, A. (2010). Demokratik bir okul kültürü için yeterlilikler çerçevesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 167-182.
• Tekarslan, E., Kılınç, T., Şencan, H., & Baysal, A. C. (2000). Davranışın sosyal psikolojisi. İstanbul: Dönence Basım ve Yayın Hizmetleri.
• Tınaz, S. (2014). İlk ve ortaokullarda görev yapan yönetici ve öğretmenlerin yönetsel etkililik ve örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişki (Şanlıurfa örneği). Harran Üniversitesi,
• Toler, B. B. (2006). A comparative study of principal performance evaluation in the Commonwealth of Virginia. Virginia Tech,
• Topluer, A. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin iletişim yeterlikleri ile örgütsel çatışma düzeyi arasındaki ilişki (Malatya ili örneği). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• Toprakçı, E. (2001). Okul müdürlerinin örgütleme yeterliği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(3), 31-39.
• Tschannen-Moran, M., & Gareis, C. R. (2007). Cultivating principals’ self-efficacy: Supports that matter. Journal of School Leadership, 17(1), 89-114.
• Tümkaya, S., & Asar, Ç. (2017). İlkokul yöneticilerinin yeterliliklerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 243-258.
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel biraraştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(24), 543-559.
• Yildirim, A., & Simsek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel arastirma yontemleri. Ankara: Seckin Yayınları.
• Yıldız, K. (2012). Yöneticilerin değişimi yönetme yeterlikleri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 177-198.