FROM MASCULINE CITIZENSHIP TO EQUAL CITIZENSHIP: AN EVALUATION ON THE POLITICAL PARTICIPATION OF WOMEN IN AZERBAIJAN

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 10, 151 - 168, 30.06.2020

Esra Sipahi , Bahar Özsoy

Öz

Today, where gender inequality is felt clearly, discrimination against women has spread to all areas of private and public life. When the proportions of women who can take part in the public sphere in countries with patriarchal social structure are examined, it is seen that especially the masculine appearance of politics prevails. Despite that when the history of Azerbaijan is examined which is one of the countries with patriarchal social characteristics, it is perceived that women are at the forefront in the management and politics levels. While leading women such as Tomris, Sara Hatun and Taçlı Hatun played an active role in political life before Russian domination. It is also possible to see women in public sphere in the Soviet period. Today, women who consist of more than half of the population, have been increasingly taking part in all areas of social life, from education to employment since the declaration of independence in Azerbaijan. As it is known, Azerbaijan, which gained its independence in 1991, is inherited from the Azerbaijan Democratic Republic (1918-1920). In the geography in which it is located, women were given the right to vote and be elected in 1918, much earlier than many Western countries, during the People's Republic era. This situation imposes a special responsibility to Azerbaijan on “representation of women in politics”. With this study based on the question, “In Azerbaijan, where the patriarchal social structure continues, despite this process with 100-year history, how are women at the point of representation and participation?” women's visibility at the central level is evaluated. In this context, the situation of women in various indicators, politics and management in the country is analyzed in the light of official statistical data and international reports.  

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, political participation, women, local government, central government

ERİL YURTTAŞLIKTAN EŞİT YURTTAŞLIĞA: AZERBAYCAN’DA KADINLARIN SİYASAL KATILIMI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Cinsiyet eşitsizliğinin belirgin bir şekilde hissedildiği günümüzde kadınlara yönelik ayrımcılık özel ve kamusal yaşamın her alanına sirayet etmiş durumdadır. Ataerkil toplum yapısına sahip ülkelerde kamusal alanda yer alabilen kadınların oranları incelendiğinde özellikle siyasetde eril bir görünüm göze çarpmaktadır.
Buna karşın ataerkil toplum özelliğine sahip ülkelerden biri olarak Azerbaycan’ın tarihi incelendiğinde yönetim ve siyaset kademelerinde kadınların ön planda olduğu görülmektedir. Rus hakimiyeti öncesinde Tomris, Sara Hatun, Taçlı Hatun gibi öncü kadınlar siyasi yaşamda etkin rol alırken, Sovyet döneminde de önemli kademelerde kadınları görmek mümkündür. Günümüzde ise Azerbaycan’da nüfusun yarısından fazlasını kadınlar oluşturmakta ve bağımsızlıktan bu yana eğitimden istihdama toplumsal yaşamın her alanında kadın görünürlüğü artmaktadır.
Bilindiği gibi 1991 yılında bağımsızlığını kazanan Azerbaycan, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti (1918-1920)’nin varisidir. İçinde bulunduğu coğrafyada ilk olarak 1918 yılında, birçok Batılı ülkeden çok daha erken bir tarihte Azerbaycan’da kadınlara seçme-seçilme hakkı tanınmıştır. Bu durum Azerbaycan’a “siyasette kadın temsili” konusunda özel bir sorumluluk yüklemektedir. “Acaba, ataerkil toplum yapısının sürdüğü Azerbaycan’da, 100 yıllık bir geçmişi olan bu sürece rağmen kadınlar, temsil ve katılım noktasında ne durumdadır?” sorusundan yola çıkan bu çalışma ile Azerbaycan’da merkezi düzeyde kadın görünürlüğü değerlendirilmektedir. Bu bağlamda, ülkede çeşitli göstergelerde, siyasette ve yönetimde kadının durumu resmi istatistiksel veriler ve uluslararası raporlar ışığında analiz edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, siyasal katılım, kadın, yerel yönetim, merkezi yönetim

Kaynakça

• ACAR, H. (2019). “Türk Kültür ve Devlet Geleneğinde Kadın”, İnsan&İnsan, 6(21): 395-411
• ADB (2019). Azerbaijan Country Gender Assessment, Asian Development Bank, Philippines.
• AGHAYEVA, M. (2019). Azerbaycan’da Kadınların Siyasal Hayatta Temsili, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• AĞAYEEVA, K. (2014). Azərbaycanda Gender Məsələləri, Dərs Vəsaiti, Qərb Universiteti, Bakı.
• AYDIN YILMAZ, S. (2015). Cinsiyet Eşitliği ve Adalet Perspektifinden Türkiye’de Kadının Siyasal Alana Katılımı, http://kadinarastirmalari.kadem.org.tr/cinsiyet-esitligi-ve-adalet-perspektifinden-turkiyede-kadinin-siyasal-alana-katilimi/ (Erişim Tarihi: 18.02.2020)
• Azerbaijan Human Development Report (2007). Gender Attitudes in Azerbaijan: Trends and Challenges, UNDP Azerbaijan 2007.
• BERKTAY, F. (2004a). Kadınların İnsan Haklarının Gelişimi ve Türkiye, Sivil Toplum ve Demokrasi Konferens Yazıları no 7.
• BERKTAY, F. (2004). Giriş: Karşılıklı Anlayış ve İşbirliği İçin Köprüler Kurmak, Türkiye’de ve Avrupa Birliği’nde Kadının Konumu: Kazanımlar, Sorunlar, Umutlar, Derleyen: Fatmagül Berktay, İstanbul: KA-DER Yayınları.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (2007). http://www.unhcr.org.tr, (Erişim Tarihi: 01.03.2020)
• BUCKLEY, M. (1987). Female Workers By Hand and Male Workers By Brain: The Occupational Composition of The 1985 Azerbaidzhan Supreme Soviet, Soviet Union, 14, No:2: 229-237
• CEMR (2019). Women in Politics Facts and Numbers, https://www.ccre.org, (Erişim Tarihi: 01.03.2020)
• Dövlət Statistika Komitəsi (2019). Azәrbaycanda Qadınlar vә Kişilәr, Bakı. https://www.stat.gov.az/source/gender/
• HABİBOV, N., Betty Jo Barret and CHERNYAK, E. (2017). Understanding women's empowerment and its determinants in post-communist countries: Results of Azerbaijan national survey, Women's Studies International Forum 62: 125–135
• HAQVERDİYEVA, K. (2009). Azərbaycanda gender bərabərliyinin təmin edilməsi və qadın harəkatı, Tarix və Onun Problemləri, 4: 196-206
• HƏSƏNOV, R. (2016). Müharibə dövründə qadınlar və zorakılıq, Qərb Universiteti Elmi Xəbərlər, 1: 58-62.
• HEYAT, F. (2002). Azeri Women in Transition, Women in Soviet and Post Soviet Azerbaijan, Central Asia Research Forum, School of Oriental and African Studies, University of London, New York.
• HÜSEYNOVA, H. (2018). Dövlət Qadın Siyasəti, Qadın Hüquqlarının Müdafiəsi Beynəlxalq və Milli Aspektlər, Dərs Vəsaiti, Bakı, 13-24.
• NƏSİROVA, T. (2019). Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qadın siyasəti, Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin Jurnalı, 1 (60).
• NURIYEVA, İ. (2019). Azərbaycan Tarixi, Elm və Təhsil, Bakı.
• ÖMƏROV, V. (2018). “Ulu Öndər Heydər əliyevin və Dövlət Başçısı İlham əliyevin uğurlu gender siyasəti”, 19 oktyabr, http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=vtls000611280
• ÖZTÜRK, Z.A. (2012). Uluslararası Siyasette ve Karar Alma Mekanizmalarında Kadın, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 3(1): 1-33.
• Report Informasiya Agentliyi (2020). “Parlament seçkilərində kişi və qadın namizədlərin sayı açıqlandı”, 10 fevral, https://report.az/siyasi-xeberler/daxili-siyaset/parlament-seckilerinde-qadin-ve-kisi-namizedlerin-sayi-aciqlandi/
• Republic of Azerbaijan State Statistical Committee (2017). Women and Men in Azerbaijan. Baku
• SANCAR, S. (2018). Siyasal Kararlara Katılımda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması, CEİD Yayınları, Ankara.
• SARIKAYA, E. (2019). Kadının Siyası Hakları Tarihçesi, 2019/4,TAÇESE Yayınları, Ankara.
• GÖYÜŞQIZI, S. (2019). “Qadınların ictimai-siyasi proseslərdə aktivliyi”, http://ganjanews.az/2019/10/14/c%C9%99-miyy%C9%99t/qad%C4%B1nlar%C4%B1n-ictimai-siyasi-prosesl%C9%99rd%C9%99-aktivliyi.html, (Erişim Tarihi: 25.02.2020)
• SHAFFER, B. (2002). Azeri Türkleri, Türkler (Edt.: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt 20, Türk Dünyası, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara: 1085-1095
• SIPAHI, E. B. ve ÖZSOY, B. (2015). Kadın Dostu Kent İmgesi Sorunları ve Beklentileri Bağlamında Gaziantepli Kadınlar Üzerine Bir Araştırma, Aktaş Ofset Matbaacılık, Ankara
• SUMBAS, A. (2015). Kadının Politik Temsil Meselesi Üzerine Bir Tartışma, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakülteler Dergisi, 53: 103-121.
• TOHIDI, N. (1996). Soviet in Public, Azeri in Private, Gender, Islam and Nationality in Soviet and Post-Soviet Azerbaijan, Women's Studies International Forum, Vol: 19, No:1/2: 111-123.
• UN (2013). Post 2015 Development Agenda, ‘The Future We Want’ National Consultations in Azerbaijan Final Report, Baku.
• UN (2015). The World’s Women 2015 Trends and Statistics, Department of Economic and Social Affairs, New York.
• UN General Assembly (2019). Why addressing women’s income and time poverty matters for sustainable development, World Survey on the Role of Women in Development Report of the Secretary-General, 17 june 2019
• UNDP (2019). Human Development Report 2019, Beyond income, beyond averages, beyond today: Inequalities in human development in the 21st century, New York.
• UNFPA (2015). UNFPA Country Programme Evaluation Azerbaijan Third country programme 2011-2015.
• UNFPA/SCFWCA (2018). Gender equality and gender relations in Azerbaijan: current trends and opportunities. Findings from the Men and Gender Equality Survey (IMAGES), Baku, Azerbaijan.
• World Bank Group (2018). Poverty and Equity Global Practice & Gender Global Theme, Policy Research Working Paper 8360
• World Economic Forum (2019). Global Gender Gap Report 2020, Geneva.
• World Health Organization (2009). “10 Facts on Women’s Health”, https://www.who.int/features/factfiles/women/en/, (Erişim Tarihi: 01.03.2020)
• World Health Organization (2019). World health statistics overview 2019: monitoring health for the SDGs, sustainable development goals, Geneva.
• YEŞILOT, O. Çarlık Yönetimi’nde Azerbaycan, https://www.tarihtarih.com/?Syf=-26&Syz=356229&/%C3-%87arl%C4%B1k-Y%C3%B6netiminde-Azerbaycan-/-Okan-Ye%C5%9Filot (Erişim Tarihi: 04.03.2020)
• ZENGIN, E.; EYNALOV, H.; BÖLEK, B. ve BÖLEK, U.A.(2006). Azerbaycan’da Kadın ve İş Hayatı, Sosyoloji Konferansları Dergisi, 34: 29-64.
• “Qadınlarımız ictimai-siyasi fəaliyyətdə fəal olmalıdırlar”, 18 May 2015, http://belediyye.info/new/-details-/qadinlarimiz-ictimai-siyasi-fealiyyetde-feal-olmalidirlar--38.htm (Erişim Tarihi: 03.02.2020).
• Azerbaijan 2020: Outlook for the Future, https://president.az/files/future_en.pdf (Erişim Tarihi: 02.03.2020).
• Inter-Parliamentary Union, http://archive.ipu.org/wmn-e/classif.htm
• Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyası, http://www.msk.gov.az/az/elections/
• "Seçki-2020" Müstəqil Media Mərkəzi (2020). Parlament seçkilərinə qatılan namizəd qadınların sayında artım müşahidə olunub, 18.01.2020, http://secki-2020.az/az/news/view/2693/parlament-seckilerine-qatilan-namized-qadinlarin-sayinda-artim-muesahide-olunub (Erişim Tarihi: 03.03.2020).