Local Government Perspectives of The Turkic Republics Separated from the USSR (Soviet Union)

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 11, 51 - 60, 31.01.2021

Alper Özmen

Öz

Public administration is organized according to the principle of central administration and decentralization, although the balance of power changes “no matter how the states govern”. The unitary states provide local governments with administrative and financial autonomy to perform public services and establish democratic participation as set out in the relevant law, while the federal states perform with the political autonomy they delegate to local governments. Unquestionably, there is no common implementation in federal states in the world. In particular, contrary to the philosophy of federalism, the republics within the borders of the past USSR period were not given “political autonomy” and local governments were subjected to strict control of the center. Since the Turkic Republics constitute some parts of the republics under the geography and the sovereignty of the USSR, whether the local government system they apply today is formulated with a Western or Soviet-centered approach is the subject of discussion. Azerbaijan, Kyrgyzstan, Turkmenistan, Kazakhstan, and Uzbekistan are the Turkic republics that have existed in the aforementioned geography and gained their independence with the dissolution of the USSR in 1991. In this study, the local government structures of the independent Turkish Republics and their relations with the central government will be explained by literature searching, which is a qualitative method. In this context, it will be discussed whether the administrative culture of the Soviet period has maintained in the context of local governments.

Anahtar Kelimeler

Public Administration, Local Governments, Turkish World, Turkish Republics, Management Culture

SSCB’den Ayrılan Türk Cumhuriyetlerinin Yerel Yönetim Perspektifleri

Öz

Kamu yönetimi, “devletlerin yönetim biçimi nasıl olursa olsun” güç dengesi değişmekle birlikte merkezden yönetim ve yerinden yönetim ilkesine göre örgütlenir. Üniter devletler, yerel yönetimlere ilgili kanunda belirtilen kamusal hizmetlerin yerine getirilmesini ve demokratik katılımın tesisini idari ve mali özerklik vererek sağlarken, federal devletler yerel yönetimlere devrettikleri siyasi özerklikle gerçekleştirmektedirler. Şüphesiz dünyada mevcut federal devletlerde uygulama birliği bulunmamaktadır. Özellikle federalizmin felsefesine aykırı bir şekilde geçmiş SSCB döneminde ülke sınırları içinde olan cumhuriyetlere “siyasi özerklik” verilmediği, yerel yönetimlere merkezin katı bir denetim uyguladığı görülür. SSCB coğrafyasında ve egemenliğinde olan cumhuriyetlerin belli bir kısmını Türk Cumhuriyetleri oluşturduğundan bunların günümüzde uyguladıkları yerel yönetim sisteminin Batılı veya Sovyet merkezli bir anlayışla formüle edilip edilmedikleri tartışma konusudur. Azerbaycan, Kırgızistan, Türkmenistan, Kazakistan, Özbekistan söz konusu coğrafyada varlık göstermiş ve SSCB’nin 1991 yılında dağılmasıyla birlikte bağımsızlığına kavuşmuş Türk Cumhuriyetleridir.
Bu çalışmada, nitel bir yöntem olan literatür taraması yapılarak bağımsız Türk Cumhuriyetlerinin yerel yönetim yapıları ve merkezi yönetimle ilişkileri açıklanmaya çalışılacaktır. Bu çerçevede Sovyet döneminin yönetim kültürünün yerel yönetimler bağlamında sürdürülüp sürdürülmediği tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kamu Yönetimi, Yerel Yönetimler, Türk Dünyası, Yönetim Kültürü

Kaynakça

• Ağır, O. (2015). “Rus Tipi Federalizm”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19 (1) , 27-54.
• Alkan, H. (2006). “Türkmenistan’da Siyasal Rejimin Geleceği: Türkmenistan’da Siyasal Rejimin Geleceği: İç Ve Dış Dinamikler Açısından Bir Değerlendirme”, OAKA, 1(2), 1-26.
• Asanbekova, A. (2009). Yerel Yönetim Reformları: Türkiye Ve Kırgızistan’daki Reformlar Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma, İstanbul Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Coldoşov, A. (2017). “Kırgızistan İç Siyaseti, Kırgızistan: Tarih-Toplum-Ekonomi-Siyaset”, Buyar Cengiz (ed.), Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Orta Asya Araştırmaları Merkezi (ORASAM) Yay., Bişkek, 245-286.
• Çukurçayır, A. ve Eroğlu, T. (2013). “Kırgızistan’da Kamu Yönetimi Sistemi ve Yerel Yönetimler”, Türk Dünyasında Yerel Yönetimler: Yapısal İşlevsel Görünüm ve Dönüşüm Süreci, (Ed. M. Ökmen, F. Elma), Türk Dünyası Belediyeler Birliği Yayını, İstanbul, 119-138.
• Elma, F. (2013). “Azerbaycan’da Yerel Yönetim Yapılanması: Tarihi Deneyim Ve Mevcut Örgütlenme”, Türk Dünyasında Yerel Yönetimler: Yapısal İşlevsel Görünüm ve Dönüşüm Süreci, Ed. M. Ökmen ve F. Elma, Türk Dünyası Belediyeler Birliği Yayını, 61-80.
• Gürkan, Ü. (1964). “SSCB Siyasi Rejiminin Ana Hatları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 21 (1-4), 155-198.
• Hasanoğlu, M. (2008). “Azerbaycan Cumhuriyeti’nde Devletin Yeniden Yapılandırılması Ve Yerel Yönetimlerin Güçlendirilmesi Çabaları”, Sayıştay Dergisi, 69, 73-90.
• Hekimoğlu, M. M. (2013). “Mahalli İdarelerin Azerbaycan ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarındaki Düzenlenişine Karşılaştırmalı Bir Bakış”, Bilig, 67, 49-72.
• Hüseyn, R., Ünal, Ö. F. ve Akman E. (2013). “Azerbaycan’da Yerel Yönetimlerin Gelişimi: Merkezi Yönetim - Yerel Yönetim İlişkileri ve Bakü Kentinin Statüsü Hakkında Bir Değerlendirme”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5(1), 163-172.
• Ismayilov, K. J. (2018). “The Formation And Evolution of Local Self-Government in Azerbaijan and Modern Local Self-Government in the Post-Soviet Countries (Issues Of Legal Regulatıon)”, Journal of Legal, Ethical and Regulatory Issues, 21(3), 1-14.
• Karaarslan, M. (2007). Türkiye’de Yerel Yönetimler Reformu Bağlamında Yerel Yönetimlerin Özerkliği Ve Denetimi, Ankara Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Karabulut, F. (2009), “İktidar ve Meşrulaştırma Mücadelesinin Odağı Orta Asya: Sovyetlerin Dil ve Eğitim Politikaları”, Bilig, 50, 65-96.
• Kayıkçı, M. (1997). Bağımsızlık Sonrası Özbekistan’da Siyasal ve Anayasal Yapılanma, Kocaeli Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli.
• Mamedova, M., Hasanov, H., Bairamov, A., Huseinov, M. (eds)(2001). “Local Government İn Azerbaijan”, in Munteanu and Popa, 371-402. https://constitutionnet.org/sites/default/files/Azerbaijan%20Local%20Gov't%20Article.pdf, e.t.: 11.11.2020.
• Narmambetova, A. ve Akman, Ç. (2018). “Kırgızistan Cumhuriyetinde Yerel Yönetimler”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(13), 457 – 475.
• Özkulluk, K. ve Gılıç J. (2013). “Türkmenistan’da Yerel Yönetim Yapılanması”, Türk Dünyasında Yerel Yönetimler: Yapısal İşlevsel Görünüm ve Dönüşüm Süreci, (Ed. M. Ökmen, F. Elma), Türk Dünyası Belediyeler Birliği Yayını, İstanbul, 81-98.
• Özsoy, İ. (2006). “Sovyet Sisteminin Çöküşünden Tarihî ve Evrensel Dersler”, Bilig, 39, 163-194.
• Parlak, B. (2018). “Azerbaycan’da Kamu Yönetimi ve Yerel Yönetimler: Yapısal, İşlevsel ve Karşılaştırmalı Analiz”, TESAM III. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Ankara, 115-143.
• Roskin, M. G. (2009). Çağdaş Devlet Sistemleri: Siyaset, Coğrafya, Kültür, Adres Yayınları, Ankara.
• Şadıhanov, E. (2011). “Sovyetler Birliği'nin Dağılma Sürecinde Etkili Olan Bölge Sorunları ve Milliyetçilik Hareketleri”, Istanbul Journal of Sociological Studies, 33, 1-22.
• Tileuberdi, Y. (2014). Türkiye Ve Kazakistan Yerel Yönetim Reformlarının Karşılaştırmalı Analizi, Gazi Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Uçar, A. ve Uluç Ç. (2013). “Kazakistan’da Yerel Yönetimler”, Türk Dünyasında Yerel Yönetimler: Yapısal İşlevsel Görünüm ve Dönüşüm Süreci, (Ed. M. Ökmen, F. Elma), Türk Dünyası Belediyeler Birliği Yayını, İstanbul, 99-118.
• Urinboyev R. (2018). “Local Government in Uzbekistan”, In: Farazmand A. (eds) Global Encyclopedia of Public Administration, Public Policy, and Governance. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-31816-5_3665-1
• Yalçın, R . (2019). “The Role and Features of Uzbek Local Authorities within a System of Strong Central Government”, Ulisa: Uluslararası Çalışmalar Dergisi, 3 (1) , 49-60.
• https://www.anayasa.gen.tr/azerbaycan-aleskerli.htm#_ftn30, e.t.: 15.11.2020.
• https://hukukbook.com, e.t.: 16.11.2020.
• https://turk-pa.org/tr/content/documents/publications/792_trk_cumhuriyetleri_anayasalar_kitab_2bask, e.t.: 16.11.2020.