LİMAN İŞLETMELERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI, İŞ PERFORMANSI VE ÖRGÜTSEL GÜVEN İLİŞKİSİ: KOCAELİ LİMANLARI ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 15, 48 - 60, 31.01.2023

Murat Yorulmaz

Öz

Deniz ulaştırma sisteminin bağlantı noktalarını oluşturan ve dolayısıyla sistemin düzenli bir şekilde işlemesinde rolü büyük olan limanlarda gerçekleşen iş kazalarındaki ölüm oranlarının yüksek olması, limanları çok tehlikeli tesisler sınıfına sokmakta ve liman işletmelerinde uygulanan iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarını önemli hale getirmektedir. Bu doğrultuda, çalışmanın amacı liman işletmelerinde iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları ile çalışanların iş performansı ve örgütsel güven algısı arasındaki nedensel ilişkileri incelemektir. Bu amaca yönelik olarak Kocaeli Liman Bölgesinde faaliyet gösteren liman işletmelerinin 334 çalışanından anket tekniği veriler toplanmış ve elde edilen veriler AMOS 22 ve SPSS 22 (Hayes Process makro v3.4) istatistik paket programlarında Bootstrap 5000 yeniden örneklem tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma bulguları, limanlarda iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının, çalışanların iş performansını hem doğrudan hem de örgütsel güven algısı vasıtasıyla dolaylı olarak pozitif yönde etkilediği ve ayrıca iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının örgütsel güven algısı üzerinde, örgütsel güven algısının da iş performansı üzerinde pozitif bir eksisinin olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Liman işletmeleri, Liman çalışanları, Kocaeli limanları, İş Sağılığı ve güvenliği uygulamaları

Kaynakça

• AKÇA, M., & YURTÇU G. (2017). “Çalışma Ortamı Özelliklerinin Hekimlerin Görev ve Bağlamsal Performansına Etkileri”, International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), 3(15), 197-207.
• AKILLI, H., & CİNGÖZ, A. (2015). “The Relationship Between Organizational Trust and Job Performance: The Mediating Effect of Public Service”, 2015 EGPA Annual Conferance. 26/28-08-2015, Toulouse, France.
• AKTUĞ, M. (2016). Örgütsel Adalet ve Örgütsel Güvenin Çalışan Performansı Üzerine Etkisi, (Unpublished Master’s Thesis). İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• ANTÃO, P., CALDERÓN, M., PUİG, M., MİCHAİL, A., WOOLDRİDGE, C., & DARBRA, R. M. (2016). “Identification of Occupational Health, Safety, Security (OHSS) and Environmental Performance İndicators in Port Areas”, Safety Science, 85, 266-275.
• ALTAŞ, S., & KUZU, A. (2013). “Örgütsel Etik, Örgütsel Güven ve Bireysel İş Performansı Arasındaki İlişki: Okul Öncesi Öğretmenleri Üzerinde Bir Araştırrma”, Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi, 1(2), 29-41.
• BALOĞLU, S., AKPINAR, T., BATUR, N., & ÇAKMAKKAYA, B. (2018). “Bireylerin Çalışma Performanslarının İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) ve Toplam Kalite Yönetimi (TKY) Uygulamaları İle Artırılması”, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(3), 37-52.
• BAYRAKTUTAN, Y., & ÖZBİLGİN, M. (2013). “Limanların Uluslararası Ticarete Etkisi ve Kocaeli Limanlarının Ülke Ekonomisindeki Yeri”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (26), 11-41.
• BENTLER, P.M., & BONNET, D.C. (1980). “Significance Tests and Goodness of Fit in the Analysis of Covariance Structures”, Psychological Bulletin, 88 (3), 588-606.
• BÜKÜLMEZ, K. (2013). Çalışma Hayatında İş Performansını Etkileyen Faktörler: Altınova Tersaneler Bölgesi Örneği. (Unpublished Master’s Thesis). Yalova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BÜTE, M. (2011). “Etil İklim, Örgütsel Güven ve Bireysel Performans Arasındaki İlişki”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 171-192.
• CHLOMOUDİS, C., KARALİS, A. VE PALLİS, A. (2003). “Port Reorganisation and the Worlds of Production Theory”, European Journal of Transport and Infrastructure Research, 3(1), 77-94.
• DARBRA, R. M., & CASAL, J. (2004). “Historical Analysis of Accidents in Seaports”, Safety Science, 42(2), 85-98.
• ERYILMAZ, A. (2014). İşletmelerde Uygulanan güvenlik ve sağlık tedbirlerinin iş performansı üzerindeki etkileri. (Unpublished Master’s Thesis). Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• EUROSTAT (2019). Maritime freight and vessels statistics explained/index.php?title=file:Top_20_ports_handling_freight,_2009,_2018_and_2019_(million_tonnes).png/(28.12.2020).
• ESMER, S. (2019). Liman ve Terminal Yönetimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• ESMER, S., & DURU, O. (2017). ‘‘Port governance in Turkey: The Age of the Global Terminal Operators’’, Research in Transportation Business & Management, 22, 214-223.
• HAİR, J. F., W. C. BLACK, B. J. BABİN, & ANDERSON R. E. (2014). Multivariate Data Analysis. 7th ed. Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall.
• HAYTA, A. B. (2007). “Çalışma Ortamı Koşullarının İşletme Verimliliği Üzerine Etkisi”, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 21-41.
• HAYES, A. F. (2019). Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis: A Regression-based Approach. 2nd. ed. New York: Guilford Publications.
• HU, L. T., & BENTLER, P. M. (1999). “Cut off Criteria for Fit İndexes in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives”, Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• İLBASAN, D. (2019). The Relationship Between Organizational Trust Social Capital and Job Performance: A Field Study in the Sector. (Unpublished Master’s Thesis). Marmara University Institute of Social Sciences. İstanbul.
• JUDEH, M. (2016). “The Influence of Organizational Trust on Job Performance: Mediating Role of Employee Engagement”, International Journal of Business Research, 16(5), 53-66.
• KARAMIK, S., & ŞEKER, U. (2015). “İşletmelerde İş Güvenliğinin Verimlilik Üzerine”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3(4), 575-584.
• KAVGACI, Y., & ÇİÇEK, H. (2019). “Kamu Hastanelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının Çalışanların İş Performansına Etkisi: Burdur İli Örneği”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 306-331.
• KAYNAK , R., TUYGUN TOKLU, A., ELÇİ, M., & TOKLU, İ. (2016). “Effects of Occupational Health and Safety Practices on Organizational”, International Journal of Business and Management, 11(5), 146-166.
• KOCAELİ LİMAN BAŞKANLIĞI (2021). Liman tesisleri-tersaneler-balıkçı barınakları, https://kocaeliliman.uab.gov.tr/liman-tesisleri-tersaneler-balikci-barinaklari/ (14.01.2021).
• KLİNE, R. B. (2016). Principles and practice of structural equation modeling. 4th. ed. London: The Guilford Publications.
• MADUSHANİ, B.K.L., & NİLWALA, W.M. (2020). “The Impact of Occupational Health and Safety on Job Performance: With Special Reference to the Smart Shirts (Lanka) LTD haragama Sri Lanka”, Proceeding of the Open University Research Sessions.
• MACKİNNON, D. P., LOCKWOOD, C. M., & WİLLİAMS, J. (2004). “Confidence Limits for the Indirect Effect: Distribution of the Product and Resampling Methods”, Multivariate Behavioral Research, 39 (1): 99-128.
• ORAL, T. (2018). Limanlarda Yük Elleçlemesi Esnasında Karşılaşılan Risklerin Çevre, İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından İrdelenmesi. (Unpublished Master’s Thesis). İstanbul Esenyurt Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• ÖZDEMİR, R. (2019). Örgütsel Güven ve Örgütsel Adalet Algısının İşgören Performansı Üzerinde Etkisi. (Unpublished Master’s Thesis). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ÖZDEMİR, Ü. (2016). “Bulanık DEMATEL ve Bulanık TOPSIS Yöntemleri Kullanılarak Limanlarda Yaşanan İş Kazalarının İncelenmesi”, Journal of ETA Maritime Science (JEMS). 4(3): 235-247.
• PELİT, E., & GÜLEN, M. (2018). “İş-çalışan Sağlığı ve Güvenliği Kapsamındaki Uygulamaların İşgörenlerin Kuruma Güvenlerine Etkisi Üzerine Bir Araştırma: Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Örneği”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(3), 767-787.
• PERERA, D. (2014). “Impact of Employee-organization Congruence on Job Satisfaction and Job”, Proceedings of the HR Conference, 1(1), 7-19.
• PUTRİ, D., TRİATMANTO, B., & SETİYADİ, S. (2018). “The Effect of Occupational Health and Safety, Work Environment”, International Conference on Industrial and System Engineering, 337(1), 1-5.
• SADULLAH, Ö., UYARGİL, C., ACAR, A. C., ÖZÇELİK, A. O., DÜNDAR, G., ATAAY, İ. D., ADAL, Z., & TÜZÜNER, L. (2013). İnsan Kaynakları Yönetimi. 6. Ed., İstanbul: Beta.
• TAİT, R., & WALKER, D. (2000). “Motivating the Workforce: The Value of External Health and Safety Awards”, Journal of Safety Research, 31(4), 243-251.
• TOKLU, A.T. (2016). Çalışanlarda İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının Örgütsel Bağlılık, İşe Yabancılaşma ve İş Performansına Olan Etkisinin İncelenmesi. (Unpublished Doctoral Thesis). Gebze Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• TURHAN, M., KÖPRÜLÜ, O., & HELVACI, İ. (2018). “Örgütsel Güven İle Bireysel İş Performansı Arasındaki İlişki”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(5), 47-55.
• SIGLER, T. H., & PEARSON, C. M. (2000). “Creating an Empowering Culture: Examining the Relationship Between Organizational Culture and Perceptions of Empowerment”, Journal of Quality Management, 5(1), 27-52.
• USLU, O., & ŞİMŞEK, A. (2020). “Çalışma Arkadaşlarına Güven ve Psikolojik İyi Oluşun Çalışanların İş Performansına Etkileri”, Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 2(1), 6-12.
• UAB (2020). Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, gemi ve yük istatistikleri. https://denizcilikistatistikleri.uab.gov.tr/ (27.12.2020).
• ÜNGÜREN, E., & KOÇ, T. S. (2016). “Konaklama İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının Örgütsel Güven Üzerindeki Etkisi”, İş, Güç: The Journal of Industrial Relations & Human Resources, 18(2), 123-156.
• YORULMAZ, M., & KARABACAK, A. (2020). “Liman Çalışanlarında Örgütsel Güven İle İş Performansı Arasındaki İlişki: İş Ttatmini ve Örgütsel Bağlılığın Rolü”, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 121-130.
• YUSUF, R.M., ELİYANA, A., & SARİ, O.N. (2012). “The Influence of Occupational Safety and Health on Performance with Job Satisfaction as Intervening Variables (Study on the production emlployees in pt. mahakarya rotanindo, gresik)”, American Journal of Economics, Special Issue, 136-140.