Diyarbakır (Silvan, Kulp, Hazro) Yöresindeki Bazı Mahalli Armut (Pyrus communis L) Gen Kaynaklarının Belirlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 61 - 67, 20.12.2017

İmamedin Oturmak Koray Özrenk Şeyda Çavuşoğlu

https://doi.org/10.24180/ijaws.353966

Cited By: 7

Öz

Bu araştırma 2016 yılında
Diyarbakır’ın Silvan, Kulp, Hazro ilçeleri ve bağlı köylerde yetiştirilen
meyvesi kalitesi ve pazar değeri yüksek, halkın tercih ettiği mahalli armut
çeşitlerinden 32 genotip üzerinde yürütülmüştür. Seçilen armut genotiplerinde fenolojik
gözlemler yapılmış ve toplanan meyve örneklerinde pomolojik özellikler
incelenmiştir. Fenolojik özellikler olarak tomurcuk patlaması, çiçeklenme
başlangıcı, tam çiçeklenme, çiçeklenme sonu tarihi, çiçeklenme süresi ve tam
çiçeklenmeden hasada kadar geçen gün sayısı (TÇHGS) ve hasat tarihi
belirlenmiştir. Pomolojik özellikler yönünden incelenen çeşitlerin meyve
ağırlığı 39.52-263.12 g, meyve boyu 38.03-88.77 mm, meyve eni 40.85-76.97 mm,
meyve sapı uzunluğu 19.87-50.10 mm, meyve sapı kalınlığı 2.45-7.98 mm, çekirdek
eni 2.20-6.14 mm, çekirdek boyu 7.20-12.26 mm, meyvelerin suda çözünebilir kuru
madde miktarı (SÇKM) %10.00-24.90; titre edilebilir asitliği (TA) %0.04-0.60;
meyve suyu pH’sı 4.07-5.26 arasında değişim göstermiştir. Bunun yanında mahalli
armutlarda meyve kabuğu rengi, meyve eti rengi meyvelerde kumluluk ve tat
durumları da belirlenmiştir. Tüm bu değerlendirmeler neticesinde tartılı
derecelendirme yöntemine göre yüksek puan alan 21 HZR 01, 21 SLV 01, 21 SLV 11,
21 SLV 23, 21 SLV 13 ve 21 SLV 14 genotiplerinin diğer genotiplere göre daha
üstün olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Pyrus communis L., Armut, pomoloji, genotip, Diyarbakır

Determination of Some Local Pears (Pyrus communis L) Genetic Sources of Diyarbakır (Silvan, Kulp, Hazro) Region

Öz

This
research was carried out in 2016 on 32 genotypes with high fruit quality and
high market value, preferred by the people grown in Diyarbakir’s Silvan, Kulp,
Hazro districts and affiliated villages. Phenological observations were made in
selected pear genotypes and pomological characteristics were examined in
collected fruit samples. The bud burst, the beginning of flowering, the full
flowering, the blooming end date, the flowering time and days from full
flowering to maturity (DFFM), the harvest date were determined as phenological
characteristics. Pomological characteristics of fruit varieties were fruit
weight 39.52-263.12 g, fruit lenght 38.03-88.77 mm, fruit width 40.85-76.97 mm,
fruit stalk length 19.87-50.10 mm, fruit stalk thickness 2.45-7.98 mm, seed
width 2.20-6.14 mm, seed lenght 7.20-12.26 mm, soluble solid content (SSC) in
fruits 10.00-24.90%; titratable acidity (TA) 0.04-0.60%;  fruit juice pH 4.07-5.26. In addition to this, fruit shell color, pulp color,
sandiness and flavor conditions are also determined in local pear. All of these
evaluations showed that the genotypes 21 HZR 01, 21 SLV 01, 21 SLV 11, 21 SLV
23, 21 SLV 13 and 21 SLV 14 were higher than the other genotypes
according to the weighed rating method.

Anahtar Kelimeler

Pear, pomology, Pyrus communis L., genotype, Diyarbakır

Kaynakça

• Ayfer M and M Celik., 1979. A study on compatibility of Akça, Ankara and Williams pear cultivars with S.Ö. quince rootstock. TUBITAK VI. Scientific Congress, Horticulture, 84: 111-112.
• Bostan SZ ve Şen SM., 1991. Van ve çevresinde yetiştirilen mahalli armut çeşitlerinin morfolojik ve pomolojik özellikleri üzerinde araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1: 1-3.
• Bostan SZ ve Acar S., 2012. Ünye’de (Ordu) yetiştirilen yerel armut çeşitlerinin pomolojik özellikleri. Akademik Ziraat Dergisi, 1(2): 97-106.
• Büyükyılmaz M ve Bulagay AN., 1983. Marmara Bölgesi için ümitvar armut çeşitleri-II. Bahçe, 12(2): 5-14.
• Çiftçi DT., Sağır N., Bağcı MD ve Aygün A., 2011. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Yetiştirilen Yerel Armut (Pyrus Spp.) Çeşitlerinin Bazı Özelliklerinin Belirlenmesi. Türkiye Vl. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi, 4-8 Ekim 2011, Şanlıurfa.
• Demirsoy L., Öztürk A., Serdar Ü ve Duman E., 2007. Saklı Cennet Camili’de Yetiştirilen Yerel Armut Çeşitleri. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, 04-07 Eylül 2007, Erzurum.
• Edizer Y ve Güneş M.,1997. Tokat Yöresinde Yetiştirilen Yerel Elma ve Armut Çeşitlerinin Bazı Pomolojik Özellikleri Üzerine Bir Araştırma. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu, Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, 2-5 Eylül 1997, Yalova.
• FAO 2017. Production statistics. http://www.fao.org/ faostat/en/#data/QC. [Access: December 01, 2017].
• Güleryüz M., 1977. Erzincan’da Yetiştirilen Bazı Önemli Elma ve Armut Çeşitlerinin Pomolojileri ve Döllenme Biyolojileri Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Yayınevi, No:229, Erzurum.
• Karadeniz T ve Kalkışım Ö., 1996. Görele ve çevresinde yetiştirilen mahalli yazlık armut çeşitleri üzerinde pomolojik çalışmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 6(1): 81-86.
• Karlıdağ H ve Eşitken A., 2006. Yukarı Çoruh vadisinde yetiştirilen elma ve armut çeşitlerinin bazı pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 16(2): 93-96.
• Özbek S., 1978. Özel Meyvecilik. Çukurova Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 128, Adana.
• Özkaplan M ve Yarılgaç T., 2010. Ordu ve çevresinde yetişen yerel armut çeşitlerinin (Pyrus communis L.) fenolojik ve pomolojik özellikleri. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Özrenk K., 2002. Erzincan ovasında armutlarda sorun olan ateş yanıklığı hastalığı (Erwinia amylovora (Burill) Winslow et al.)'na dayanıklı genotiplerin belirlenmesi. Doktora Tezi (Basılmamış), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Öztürk A., 2010. Sinop ilindeki armut genotiplerinin morfolojik, pomolojik ve moleküler karakterizasyonu üzerine bir çalışma. Doktora Tezi (Basılmamış), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Öztürk A and Demirsoy L., 2013. Promising pear genotypes from North Anatolia, Turkey: 31 preliminary observations. Journal of the American Pomological Society, 67(4): 217-227.
• Polat M ve Bağbozan R., 2014. Eğirdir (Isparta) ekolojisinde yetiştirilen erkenci yerli armut (Pyrus communis L.) tiplerinin bazı meyve özelliklerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 21(1): 9-12.
• Şen SM., Cangi R., Bostan SZ., Balta F ve Karadeniz T., 1992. Van ve çevresinde yetiştirilen seçilmiş bazı Mellaki ve Ankara armut çeşitlerinin fenolojik, morfolojik ve pomolojik özellikleri üzerinde araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(2): 29-40.
• Uzun İT ve Karadeniz T., 2010. Akoluk ve Özdil beldelerinde (Trabzon) yetiştirilen mahalli armut çeşit ve tiplerinin pomolojik, fenolojik ve morfolojik özellikleri. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Ünal A., Saygılı H., Hepaksoy S., Can HZ ve Türküsay H., 1997. Ege Bölgesinde Armut Yetiştiriciliği ve Seçilen Bazı Armut Çeşitlerinin Pomolojik Özellikleri. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu, Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, 2-5 Eylül, Yalova.
• Yarılgaç T ve Yıldız K., 2001. Adilcevaz ilçesinde yetiştirilen mahalli armut çeşitlerinin bazı pomolojik özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(2): 9-12.