Alternatif Yem Kaynağı Olarak Selvi Sirken Bitkisinde Farklı Ekim ve Hasat Dönemlerinin Ot Verim ve Bazı Verim Bileşenlerine Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 92 - 107, 15.04.2022

Süleyman Temel , Bilal Keskin

https://doi.org/10.24180/ijaws.1059666

Cited By: 8

Öz

Bölgelere göre bitkilerin uygun ekim ve hasat dönemlerinin belirlenmesi kârlı ve yüksek verimli bir kaba yem üretimi için büyük önem arz etmektedir. Ancak alternatif yem kaynağı olarak değerlendirilen Selvi sirken (Atriplex nitens Schkuhr)’de tarla koşullarında farklı ekim zamanı ve gelişme dönemlerinin baz alındığı bir çalışma bulunmamaktadır. Mevcut çalışmayla ot verim ve bileşenleri üzerine farklı ekim (Nisan ortası, Nisan sonu, Mayıs başı, Mayıs ortası) ve hasat dönemlerinin (vejetatif dönem sonu, çiçeklenme başlangıcı, tam çiçeklenme) etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla 2019 ve 2020 yıllarında, Iğdır sulu koşullarında tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekerrürlü bir çalışma planlanmıştır. Sonuçlar incelenen parametreler üzerine yılların (bitki boyu, dal sayısı ve ham protein verimi hariç), ekim zamanların ve hasat dönemlerinin (ham protein verimi hariç) önemli etkisinin olduğunu göstermiştir. Çalışma sonucunda incelenen parametrelerin hasat dönemi geciktikçe arttığı, ekim zamanı geciktikçe (yaprak oranı hariç) ise azaldığı belirlenmiştir. Ayrıca korelasyon analizinde; kuru ot verimi ile incelenen tüm değişkenler arasında (yaprak oranı hariç) çok önemli ve pozitif bir ilişkinin olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak yüksek yaş ot (14503.0-16947.2 kg da-1), kuru ot (4489.1-4906.9 kg da-1) ve ham protein verimleri (386.1-469.3 kg da-1) için ekimlerin ilk fırsatta (Mart ortası), hasatların ise tam çiçeklenme döneminde yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Atriplex nitens, Ekim zamanları, Gelişme dönemleri, Ot verimi

The Effect of Different Sowing and Harvest Periods on Herbage Yield and Some Yield Components in Mountain Spinach as Alternative Forage Resource

Öz

Determining of the suitable sowing and harvest periods of the plants according to regions is of great importance for a profitable and high yielding roughage production. However, there is no study on the Mountain spinach (Atriplex nitens Schkuhr) considered as alternative forage resource based on different sowing and growth periods in field conditions. With the present study, the effect of different sowing (mid-April, late-April, early-May, mid-May) and harvesting periods (end of vegetative period, beginning of flowering, full flowering period) on herbage yield and components was tried to be determined. For this purpose, a study was planned according to randomized complete block in split plots with three replications in Iğdır irrigated conditions in 2019 and 2020. The results showed that the years (except plant height, number of branches and crude protein yield), sowing times and harvest periods (except crude protein yield) had a significant effect on the parameters studied. As a result of the study, it was determined that the examined parameters increased as the harvest period was delayed and decreased as the sowing time was delayed (except leaf ratio). In addition, in the correlation analysis; It was determined that there was a very significant and positive relationship between all the examined variables (except leaf ratio) and dry herbage yield. As a result, it was concluded that sowing should be done at the first opportunity (mid-March) and harvesting should be done at the full flowering period for high fresh herbage (14503.0-16947.2 kg da-1), dry herbage (4489.1-4906.9 kg da-1) and crude protein yields (386.1-469.3 kg da-1).

Anahtar Kelimeler

Atriplex nitens, Sowing times, Growth periods, Herbage yield

Kaynakça

• Acar, R. (2012). Yaprakları sebze olarak tüketilen Atriplex nitens Schkuhr.’in farklı hasat zamanlarındaki verimi. [Sözlü bildiri]. 9. Ulusal Sebze Tarımı Sempozyumu, Türkiye.
• Acar, R., & Güncan, A. (2002). Kaba yem olarak değerlendirilebilecek bazı yabancı ot karakterindeki bitkilerin morfolojik özellikleri ve ham protein oranlarının belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(29), 79-83.
• Acar, R., Kayak, N., Dal, Y., Kal, Ü., Seymen, M., Koç, N., & Türkmen, Ö. (2019a). Farklı ekim zamanlarının dağ ıspanağının (Atriplex hortensis = Atriplex nitens) bitkisel özellikleri üzerine etkisi. Manas Journal of Agriculture Veterinary and Life Sciences, 9(2), 81-84.
• Acar, R., Özköse, A., Kahraman, O., Özbilgin, A., Özcan, M. M., & Özcan, M. M. (2019b). Determination of some plant characteristics and feed value of drought-resistant Mountain Swan (Atriplex nitens). Zeitschrift für Arznei & Gewürzpflanzen, 24(2), 94-96.
• Acar, R., Özköse, A., & Koç, N. (2017). Selvi sirkenin (Atriplex nitens Schkuhr.) alternatif kullanım potansiyelinin araştırılması. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 6(2), 18-22.
• Açıkgöz, E. (2001). Yem Bitkileri. Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayınları.
• Alper, M. (2017). Kazova-Tokat koşullarda farklı ekim zamanlarında kinoa (Chenopodium quinoa Willd.) bitkisinde bazı verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Arslan, Ö. (2021). Farklı ekim zamanlar ve hasat dönemlerinin Bursa ekolojik koşularında yetiştirilen Karabuğdayın (Fagopyrum esculentum Moench.) ot verimi ile kalite üzerine etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Ayan, İ., Aşcı, Ö. Ö., Başaran, U., & Mut, H. (2006). Bazı yem şalgamı (Brassica rapa L.) çeşitlerinin verim özellikleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(3), 310-313.
• Bajji, M., Kinet, J. M., & Lutts, S. (1998). Salt stress effects on roots and leaves of Atriplex halimus L. and their corresponding callus cultures. Plant. Science, 137(2), 131-42. https://doi.org/10.1016/S0168-9452(98)00116-2
• Cebeci, G., Gökkuş, A., & Alatürk, F. (2016). Farklı ekim sıklığının sakız fasulyesinde (Cyamopsis tetragonobla (L.) Taub.) ot verimi ve bazı verim özelliklerine etkisi. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 30(1), 53-59.
• Demiroğlu Topcu, G., & Özkan, Ş. S. (2019). Akdeniz ekolojik koşulları için alternatif bir bitki: Crotalaria juncea L. (Krotalarya). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 22(2), 339-345. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.485713.
• Doudova, J., Douda, J., & Mandak, B. (2017). The complexity underlying invasiveness precludes the identification of invasive traits: A comparative study of invasive and non-invasive heterocarpic Atriplex congeners. PLoS ONE, 12(4), e0176455. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0176455
• Dursun, Ş., & Acar, R. (2015). Effect of different lead (Pb(NO3)2) dose applied on Atriplex nitens Schkuhr. seedling growth. International Journal of Ecosystems and Ecology Sciences, 5(4), 491-494.
• Erol, S. (2019). Bursa İli'nden toplanan yonca (Medicago sativa L.) genotiplerinde verim ve verim komponentleri arasındaki ilişkilerin korelasyon ve path analizi ile belirlenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Gallardo, M., Thompson, R. B., Valdez, L. C., & Pêrez, C. (2004). Response of stem diameter to water stress in greenhouse grown vegetable crops. Acta Horticulturae, 664(30), 253-260. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2004.664.30
• Gençtan, T. (2012). Tarımsal Ekoloji. Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Genel Yayınları. Geren, H., & Alan, O. (2012). Effects of different sowing dates on the herbage yield and some other yield characteristics of two pea (Pisum sativum L.) cultivars. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22(2), 37-47.
• Geren, H., Kavut, Y.T., Topcu, G.D., Ekren S. & Istipliler D. (2014). Effects of different sowing dates on the grain yield and some yield components of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) grown under Mediterranean climatic conditions. Eğe Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 51(3), 297-305. https://doi.org/10.20289/euzfd.46525
• Gülsen, N., Coskun, B., Umucalılar, H. D., & Dural, H. (2004). Prediction of nutritive value of a native forage, prangos uechritzii, using of in situ and in vitro measurements. Journal of Arid Environmental, 56(1), 167-179. https://doi.org/10.1016/S0140-1963(03)00004-1.
• Gürsoy, E., & Macit, M. (2020). Hasat zamanının kaba yemin kimyasal kompozisyonu ve kalitesi üzerine etkisi. Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences International Indexed & Refereed, 7(9), 168-177.
• Hirich, A., Choukr-Allah, R., & Jacobsen, S. E. (2014). Quinoa in Morocco. Effect of sowing dates on development and yield. Journal of Agronmy Crop Science, 200(2014), 371-377. https://doi.org/10.1111/jac.12071.
• Hopkins, D. L., & Nicholson, A. (1999). Meat quality of Squires, V. R. and A. L. Ayoub, 1992. Halophytes as a wether lambs grazed on saltbush (A. nummularia) plus supplements or Lucerne (Medicago sativa). Meat Science, 51(1), 91-95. https://doi.org/10.1016/s0309-1740(98)00105-3
• Kacar, B. (2012). Toprak Analizleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kadıoğlu, S., Kadıoğlu, B., & Karagöz Sezer, K. (2021). Ethnobotanical properties of natural plants in Kop Mountain Pass (Bayburt /Turkey). Biological Diversity and Conservation, 14(2), 264-276. https://doi.org/10.46309/biodicon.2021.925769
• Kalaycı, M. (2005). Örneklerle jump kullanımı ve tarımsal araştırma için varyans analiz modelleri. Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları.
• Kara, N., & Yüksel, O. (2014). Karabuğdayı hayvan yemi olarak kullanabilir miyiz? Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(3), 295-300.
• Karadağ, Y., Dündar, Z., & Özkurt, M. (2014). Tokat-Kazova ekolojik koşullarında bazı yemlik pancar (Beta vulgaris L. var. rapacea Koch.) çeşitlerinin verim ve verim özellikleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31(2), 1-6. https://doi.org/10.13002/jafag679
• Karakurt, E. (2014). Bazı fiğ türlerinde verim ve verim unsurları arasındaki ilişkilerin path analizi ile değerlendirilmesi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(1), 10-16.
• Keskin, B., Temel, S., Çakmakçı, S., & Tosun, R. (2021). Bazı Horozibiği (Amaranthus spp.) çeşitlerinin kurak ve sulu şartlardaki tohum verimleri ve verim unsurları üzerine araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 52(1), 11-19. https://doi.org/10.17097/ataunizfd.715545
• Kuşvuran, A., Uysal Can, Ü., & Boğa, M. (2019). Farklı gelişme dönemlerinde biçilen guar (Cyamopsis tetragonoloba (L.) Taub.)’ın yem verimi ve kalitesi. Türk Doğa ve Fen Dergisi, 8(1), 1-7.
• Le Houérou, H. N. (2000). Utilization of fodder trees and shrubs in the arid and semiarid zones of west Asia and north Africa. Arid Soil Research and Rehabilitation, 14(2), 101-135. https://doi.org/10.1080/089030600263058.
• Liu, F., & Stutzel, H. (2004). Biomass partitioning, specific leaf area and water use efficiency of vegetable amaranth (Amaranthus spp.) in response to drought stress. Scientia Horticulturae, 102(1), 15-27. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2003.11.014
• MGM. (2021). Başbakanlık DMİ Genel Müdürlüğü. Meteroloji Bültenleri.
• Munra, D. B., & Small, E. (1997). Atriplex (Garden orach). Vegetables of Canada. NRC Research Press.
• Okçu, M. (2020). Türkiye ve Doğu Anadolu Bölgesi çayır-mer’a alanları, hayvan varlığı ve yem bitkileri tarımının mevcut durumu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 51(3), 321-330. https://doi.org/10.17097/ataunizfd.708884
• Oktay, G., & Temel, S. (2015). Ebu cehil (Calligonum polygonoides L ssp comosum L’Her) çalısının yıllık yem değerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(1), 30-36.
• Ortiz-Dorda, J., Martinez-Mora, C., Correal, E., Simon, B., & Cenis, J. L. (2005). Genetic structure of Atriplex halimus populations in the mediterranean basin. Annals of Botany, 95(5), 827-834. https://doi.org/10.1093/aob/mci086
• Osman, A. E., & Ghassaeli, F. (1997). Effects of Storage conditions and presence of fruiting bracts on the germination of Atriplex halimus and Salsola vermiculata. Experimental Agriculture, 33(2), 149-155. https://doi.org/10.1017/S0014479797000021
• Osmond, C. B., Bjorkman, O., & Anderson, D. J. (1980). Physiological Processes in Plant Ecology. Toward a synthesis with Atriplex. New York, Springer-Verlag.
• Önal Aşcı, Ö., & Acar, Z. (2018). Kaba Yemlerde Kalite. Pozitif Matbaacılık ve Ambalaj Sanayi Ticaret Limited Şirketi.
• Rabbimov, A., Bekchanov, B., & Mukimov, T. (2011). Chemical composition and palatability of some species of halophytes. Arid Ecosystems, 1(2), 104–109.
• Ramesah, K. (2016). Evaluation of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) at different dates of sowing and varied crop geometry in semi-arid regions of Telangana. [Master Thesis]. Professor Jayashankar Telangana State Agricultural University. Master of Science in Agriculture, Telangana.
• Redzic, S. J. (2006). Wild ediple plants and their traditional use in the human nutrition in Bosnia-Herzegovia. Ecology of Foodand Nutrition, 45(6), 189-232. https://doi.org/10.1080/03670240600648963
• Sağlam, A. (2004). Ağır kuraklık stresi geçirmiş Ctenanthe setosa bitkisinin yeni kuraklık koşullarına adaptasyon yeteneğinin araştırılması. [Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Sarıkaya, M. F. (2019). Eskişehir ovasında ekim zamanı ve bitki sıklığının yem bezelyesinin ot verimi üzerine bir araştırma. [Yüksek Lisans Tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Şurgun, N. (2019). Iğdır şartlarında yetiştirilen kinoa (Chenopodium quinoa Willd.)'da farklı azot ve fosfor dozlarının ot verim ve kalite unsurlarına etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Iğdır Üniversitesi, Iğdır.
• Taiz, L., & Zeiger, E. (2008). Bitki Fizyolojisi. (Çev. İ. Türkan). Palme Yayıncılık.
• Tan, M. (2018). Baklagil ve Buğdaygil Yem Bitkileri. Erzurum Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları.
• Tan, M., & Temel, S. (2012). Alternatif Yem Bitkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları.
• Tan, M., & Temel, S. (2020). Doğu Anadolu’nun kuru şartlarında farklı kinoa (Chenopodium quinoa Willd.) çeşitlerinin kaba yem üretimlerinin belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 6(3), 554-561. https://doi.org/10.24180/ijaws.741652
• Tanzin, T. (2018). Assessment of growth and yield potential of different vegetable amaranth type In Kleve, Germany. [Master Thesis]. The Faculty of Life Sciences, Hochschule Rhein-Waal University of Applied Sciences, Kleve, Germany.
• Temel, S. (2018). Tuzlu-alkali meralarda yaygın olarak yetişen çorak çimi (Puccinellia distans) ve sahil ayrığı (Aeluropus littoralis) bitkilerinin farklı gelişme dönemlerindeki besin içeriklerinin belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 4(2), 237-246. https://doi.org/10.24180/ijaws.440309
• Temel, S. (2019a). Changes in seasonally mineral content of Calligonum polygonoides L. shrub and its capacity of meeting daily mineral requirements of grazing small ruminant. Turkish Journal of Field Crops, 24(2), 195-201. https://doi.org/10.17557/tjfc.643548
• Temel, S. (2019b). The determination of changes in monthly mineral contents of thorny saltworth (Noaea mucronata subsp. mucronata). Fresenius Environmental Bulletin, 28(4), 2421-2425.
• Temel, S. (2019c). Yem kaynağı olarak değerlendirilen Noaea mucronata’nın aktif gelişme süresince besin kompozisyonundaki değişimler. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 5(1), 117-123. https://doi.org/10.24180/ijaws.487284
• Temel, S., Keskin, B., Akbay Tohumcu, S., Tan, M., & Yılmaz, İ. H. (2017). Iğdır İli Çayır Mera Bitkileri Kılavuzu. Öncü Basım Yayım Tanıtım Limited Şirketi.
• Temel, S., & Keskin, B. (2019). Annual evaluation of nutritional values of Salsola ruthenica evaluated as a potential feed source in arid-pasture areas. Fresenius Environmental Bulletin, 28(10), 7137-7144.
• Temel, S., & Keskin, B. (2020). The effect of morphological components on the herbage yield and quality of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) grown in different dates. Turkish Journal of Agriculture Forestry, 44(5), 533-542. https://doi.org/10.3906/tar-1912-58
• Temel, S., Keskin, B., Çakmakçı, S., & Tosun, R. (2020). Sulu ve kuru koşullarda farklı amarant türlerine ait çeşitlerin ot verim performanslarının belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 6(3), 615-624. https://doi.org/10.24180/ijaws.788719
• Temel, S., Keskin, B., Tosun, R., & Çakmakçı, S. (2021). Yazlık olarak ekilen yem bezelyesi çeşitlerinde ot verim ve kalite performanslarının belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(2), 411-419. https://doi.org/10.30910/turkjans.873532
• Temel, S., Sürmen, M., & Tan, M. (2015). Effects of growth stages on the nutritive value of specific halophyte species in saline grasslands. The Journal of Animal and Plant Sciences, 25(5), 1419-1428.
• Temel, S., & Tan, M. (2002). Erzurum şartlarında Adi fiğ (Vicia sativa L.)’in ekim ve hasat zamanlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(4), 363-368.
• Temel, S., & Tan, M. (2020). Kuru koşullarda yetiştirilen farklı kinoa çeşitlerinin kaba yem kalite özellikleri açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 6(2), 347-354. https://doi.org/10.24180/ijaws.735557
• Temel, S. & Tufur Öztürk, A. (2020). Kinoada yüksek tohum üretimi için uygun ekim zamanı ve çeşitlerin belirlenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(4), 3095-3108. https://doi.org/10.21597/jist.794312
• Temel, S., & Yazıcı, E. (2021). Ağrı-Eleşkirt koşullarında yazlık olarak farklı zamanlarda ekilen yem bezelyesi çeşitlerinin bazı ot verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 7(2), 306-314. https://doi.org/10.24180/ijaws.927195
• Temel, S., & Yolcu, S. (2020). The effect of different sowing time and harvesting stages on the herbage yield and quality of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.). Turkish Journal of Field Crops, 25(1), 41-49. https://doi.org/10.17557/tjfc.737503
• Toderich, K., & Tsukatania, T. (2007). New Approaches for Biosaline Agriculture Development Management and Conservation of Central Asian Degraded Drylands. KIER Discussion Paper, Institute of Economic Research, Kyoto University, 638, 1-19.
• Üke, O. (2016). Kinoa ve teff bitkilerinde hasat zamanının ot verim ve kalitesi üzerine etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Yolcu, S. (2018). Iğdır yöresi sulu koşullarda kinoa (Chenopodium quinoa Willd.) bitkisinin ot verimi ve kalitesi üzerine ekim ve hasat zamanlarının belirlenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Iğdır Üniversitesi, Iğdır.