The Phenomenon of Divorce that Continues to be a Stigmatization and Social Exclusion in Working Life in the 21st Century: A Qualitative Analysis on Working Women

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 3, 511 - 530, 30.09.2020

Ümit Deniz İlhan

https://doi.org/10.24988/ije.202035306

Cited By: 5

Öz

In this study, it is aimed to obtain the opinions of divorced women regarding the stigmatization and social exclusion factors they encounter in working life. In the study, in which a phenomenological approach was adopted within the scope of qualitative research methodology, the data was collected from 21 (N=21) divorced working women in three large enterprises operating in different cities in the Aegean, Central Anatolia, and Southeast Anatolia Region of Turkey. In line with the analysis of the data obtained, the opinions of the participants regarding the stigmatizing were listed under the main themes of i) wide limits of freedom, ii) failed human relationships. The opinions of the participants regarding social exclusion were listed under the main themes of i) weakening social relationships, ii) decreasing organizational support. Considering these findings, suggestions were made to minimize the exposure of women to stigmatization and social exclusion due to their divorce and to maintain an organizational peace environment.

21. Yüzyılda Çalışma Hayatında Bir Damgalama ve Sosyal Dışlanma Unsuru Olmaya Devam Eden Boşanma Olgusu: Kadın Çalışanlar Üzerine Nitel Bir Analiz

Öz

Bu çalışmada, boşanmış kadınların çalışma hayatında kendilerine yönelik damgalama ve sosyal dışlanma unsurlarına dair görüşlerinin elde edilmesi amaçlanmaktadır. Nitel araştırma yöntemi kapsamında fenomenolojik yaklaşımın benimsenmiş olduğu çalışmada, Türkiye’de Ege, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde olmak üzere farklı şehirlerde faaliyet gösteren üç büyük işletmedeki 21 (S=21) boşanmış kadın çalışandan veri toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizi doğrultusunda, katılımcıların damgalamaya ait görüşleri i) geniş özgürlük sınırı, ii) başarısız ikili ilişkiler; sosyal dışlanmaya ait görüşleri i) zayıflayan sosyal ilişkiler, ii) azalan kurumsal destek ana temaları altında gruplanmıştır. Bu bulgular göz önünde bulundurularak, kadınların boşanmış olmaları nedeniyle çalışma hayatında damgalama ve sosyal dışlanmaya maruz kalmalarını en aza indirgemek ve örgütsel barış ortamını devam ettirmek için öneriler ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kadın Çalışan, Boşanma, Damgalama, Sosyal Dışlanma

Kaynakça

• ABEYASEKERA, A. L. (2013). The Choosing Person: Marriage, Middle-Class Identities, and Modernity in Contemporary Sri Lanka. (Doktora Tezi). Bath: Bath Üniversitesi.
• ADİKARAM, A. (2019). At Their Wits’ End? How Divorced Women Cope with Workplace Harassment in Sri Lanka. Gender in Management: An International Journal. 34(6). 489-509
• ALLPORT, G. W. (1954). The Nature of Prejudice. New York: Addison-Wesley.
• ALTUNIŞIK, R., COŞKUN, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• AMATO, P. R. (2000). The Consequences of Divorce for Adults and Children. Journal of Marriage and the Family, 62(4), 1269-1287.
• ANDREYEVA, T., PUHL, R. M. BROWNELL, K. D. (2008). Changes in Perceived Weight Discrimination among Americans: 1995-1996 through 2004-2006. Obesity, 16(5), 1129-1134.
• ARIKAN, Ç. (1992). Yoksulluk, Evlilikte Geçimsizlik ve Boşanma. Ankara: Şafak Matbaası.
• ARIKAN, Ç. (1996). Halkın Boşanmaya İlişkin Tutumları Araştırması. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Araştırma ve Sosyal Politika Serisi, 19, Ankara.
• ASELTINE, R. H. KESSLER, R. C. (1993). Marital Disruption and Depression in a Community Sample. Journal of Health and Social Behaviour. 34, 237-251.
• AYDIN, O. BARAN, G. (2010). Toplumsal Değişme Sürecinde Evlenme ve Boşanma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(2), 117-126.
• AYDINALP, E. (1981). Boşanmalar ve Boşanmaların Ortaya Çıkardığı Bireysel Sorunların Aile Sağlığı Açısından Değerlendirilmesi. (Bilim Uzmanlığı Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• BAUMEISTER, R. F., Twenge, J. M. ve Nuss, C. K. (2002). Effects of Social Exclusion on Cognitive Processes: Anticipated Aloneness Reduces Intelligent Thought. Journal of Personality and Social Psychology, 83, 817-827.
• BECKER, S. H. (2013). Hariciler (Outsiders), Bir Sapkınlık Sosyolojisi Çalışması (Çev. L. Ünsaldı ve Ş. Geniş). İstanbul: Heretik Yayınları.
• BOS, A. E. R., PRYOR, J. B., REEDER, G. D. STUTTERHEİM, S. E. (2013). Stigma: Advances in Theory and Research. Basic and Applied Social Psychology, 35(1), 1-9.
• BOUTEİLLEC, N. L., BERSBO, Z. FESTY, P. (2011). Freedom to Divorce or Protection of Marriage? The Divorce Laws in Denmark, Norway, and Sweden in the Early Twentieth Century. Journal of Family History, 36(2), 191-209
• CAN, Y. AKSU, N. B. (2016). Boşanma Sürecinde ve Sonrasında Kadın. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(58), 888-902.
• CORRİGAN, P. (2005). On the Stigma of Mental Illness. Washington: American Psychological Association.
• CROCKER, J. (1999). Social Stigma and Self-Esteem: Situational Construction of Self-Worth. Journal of Experimental Social Psychology, 35(1), 89-107.
• CROCKER, J., MAJOR, B. STEELE, C. (1998). Social Stigma. D. T. Gilbert, S. T. Fiske, G. Lindzey (Der.), The Handbook of Social Psychology içinde (ss. 504-553). Boston, MA: McGraw-Hill.
• ÇAKIR, Ö. (2002). Sosyal Dışlanma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), 83-104.
• ÇAKIR, Ö. (2008). Türkiye’de Kadının Çalışma Yaşamından Dışlanması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31, 25-47.
• ÇİL, G. (2019). Türkiye’de Boşanamayan ve Boşanan Kadınların Yapabilirliklerinin Boşanma Eylemine Geçiş veya Geçemeyişleri Üzerine Olan Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• ÇİFTÇİ, B. (2016). Türkiye’de Toplumsal Kültürün İş Güvenliği Kültürüne Etkisi. Çalışma İlişkileri Dergisi, 7(2), 13-40.
• ÇİÇEK, Z. (2014). Boşanmanın Sosyolojik Analizi: Denizli Kenti Örneği. (Doktora Tezi). Denizli: Pamukkale Üniversitesi.
• DEREJE, W. (2014). The Causes and Psychosocial Impacts of Divorce on Women: The Case of Ethiopian Women Lawyer's Association (EWLA) Supported Women (Doktora Tezi). Etiyopya: Addis Ababa Üniversitesi.
• DEMİRCİ, N. (2000) The Effects of Divorce on Professional Women’s Status and Sex Role (Doktora Tezi). İzmir: Ege Üniversitesi.
• DEY, I. (1993). Qualitative Data Analysis: A User-Friendly Guide for Social Scientists. London: Routledge Publications.
• DOVİDİO, J. F., MAJOR, B. CROCKER, J. (2000). Stigma: Introduction and Overview. T. F. Heatherton, R. E. Kleck, M. R. Hebl, J. G. Hull (Der.), The Social Psychology of Stigma içinde (ss. 1-28). New York, NY: Guilford.
• DE HAAN, A. (2000). Social Exclusion: Enriching the Understanding of Deprivation. Studies in Social and Political Thought, 2(2), 22-40.
• DİKEÇ, G., UZUNOĞLU, G. GÜMÜŞ, F. (2019). stigmatization Experiences of Turkish Parents of Patients Hospitalized in Child and Adolescent Psychiatric Clinics. Perspectives in Psychiatric Care, 55, 336-343.
• ERİKSON, E. (1956). The Problem of Ego-identity. Journal of the American Psychoanalytic Association, 4, 56-121.
• ERYAVUZ, A. K. ve Birecikli, Ş. Ü. (2018). Türkiye’de Kadının Boşanması: Yaşam Analizi Modelleri. Çalışma ve Toplum, 3, 1227-1252.
• GERSTEL, N. (1987). Divorce and Stigma. Social Problems, 34(2), 172-186.
• GİDDENS, A. (2000). Sosyoloji. Ankara: Ayraç Yayınevi.
• GOFFMAN, I. (1963). Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• GRELLA, C. (1990) Irreconcilable Differences: Women Defining Class after Divorce and Downward Mobility. Gender and Society, 4(1), 41-55.
• HALEM, L. C. (1982). Separated and Divorced Women. Westport, Connecticut: Greenwood Press.
• HAWKLEY, L. C., Williams, K. D. and Cacioppo, J. T. (2011). Responses to Ostracism Across Adulthood. Social Cognitive & Affective Neuroscience, 6, 234-243.
• HART, N. (1976). When Marriage Ends: A Study in Status Passage. New York: Tavistock Publication.
• HEBL, M. R. DOVİDİO, J. F. (2005). Promoting the “Social” in the Examination of Social Stigmas. Personality and Social Psychology Review, 9, 156-182.
• HEBL, M. R., Tickle, J. ve Heatherton, T. F. (2000). Awkward Moments in Interactions Between Nonstigmatized and Stigmatized INDİVİDUALS. T. F. HEATHERTON, R. E. KLECK, M. R. HEBL, J. G. HULL (Der.), The Social Psychology of Stigma içinde (ss. 275-306). New York, NY: Guilford.
• HEREK, G. M. (1999). AIDS and Stigma. American Behavioral Scientist, 42, 1106-1116.
• HUDDLCSTON, R. J., HAWKİNGS, L. (1993). The Reaction of Friends and Family to Divorce. Journal of Divorce and Remarriage, 19(1/2), 195-207.
• İLHAN, Ü. D. (2019). Kuşaklar Açısından Çalışma Değerleri ve Örgütsel Bağlılık. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• KALMİJN, M., GRAAF, P. POORTMAN, A. R. (2004). Interactions Between Cultural and Economic Determinants of Divorce in the Netherlands. Journal of Marriage and Family, 66(1): 75-89.
• KALMİJN, M., UUNK, W. (2007). Regional Value Differences in Europe and the Social Consequences of Divorce: A Test of the Stigmatization Hypothesis. Social Science Research, 36, 447-468.
• KALAYCI, A. R. (2011). Tek Ebeveynli Aileler. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• KAVAS, S. (2010). Post Divorce Experience of Higly Educated and Professional Women. (Doktora Tezi). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• KİTSON, G. C., BABRİ, K. B., ROACH, M. J. PLACİDİ, K. P. (1992). Adjustment to Widowhood and Divorce. Journal of Family Issues, 10(1), 5-32.
• KİTSON, G. C. HOLMES, W. M. (1992). Portrait of Divorce. New York: The Guilford Press.
• KONSTAM, V., KARWİN, S., CURRAN, T., LYONS, M. CELEN-DEMİRTAŞ, S. (2016). Stigma and Divorce: A Relevant Lens for Emerging and Young Adult Women? Journal of Divorce & Remarriage, 57(3), 173-194.
• KUNG, W. W., HUNG, S. L. CHAN, C. L. (2004). How the Socio-Cultural Context Shapes Women’s Divorce Experience in Hong Kong. Journal of Family Social Work, 35(1), 33-50.
• LEECH, N. L. ONWUEGBUZİE, A. J. (2007). An Array of Qualitative Data Analysis Tools: A Call for Data Analysis Triangulation. School Psychology Quarterly, 22, 557-584.
• LEOPOLD, T. (2016). Gender Differences in the Consequences of Divorce: A Multiple-Outcome Comparison of Former Spouses. Demography, 55(3), 769-797.
• MACDONALD, G. LEARY, M. R. (2005). Why Does Social Exclusion Hurt? The Relationship Between Social and Physical Pain. Psychological Bulletin, 131, 202-223.
• MAXWELL, J. A. (1996). Qualitative Research Design: An Interactive Approach. California: SAGE Publications.
• MC. LANAHAN, S. S., WEDEMEYER, N. V. ADELBERG, T. (1981). Network Structure, Social Support and Psychological Well Being in the Single-Parent Family. Journal of Marriage and the Family. 43(3), 601-612.
• MOOR, B. G., GÜROĞLU, B., OP DE MACKS, Z. A., ROMBOUTS, S. A. R. B., VAN DER MOLEN, M. W. CRONE, E. A. (2012). Social Exclusion and Punishment of Excluders: Neural Correlates and Developmental Trajectories. NeuroImage, 59, 708-717.
• MOOREFİELD, B. V. E., PASLEY, K., Dolan, E. ve Engel, M. (2007). From Divorce to Remarriage: Financial Management and Security Among Remarried Women. Journal of Divorce and Remarriage, 47(3/4), 21-42.
• MORGAN, C. T. (1981). Psikolojiye Giriş Ders Kitabı. Arıcı, H. (Çev.), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Yayınları.
• OKUMUŞOĞLU, S. (2019). Damgalasak mı Yoksa Damgalamasak mı? Toplum Temelli Önleyici Müdahalelerde Obezitenin Damgalanmasının Sağlık Yararları Getireceği Miti. İnsan ve Toplum Dergisi, 1-31.
• PARKER, L., RİYANİ, I. NOLAN, B. (2016). The Stigmatisation of Widows and Divorcees in Indonesia, and the Possibilities for Agency. Indonesia and the Malay World, 44(128), 27-46.
• PARVEZ, K. (2011). Social Changes and Women-Initiated Divorce in Dhaka Bangladesh: Gaining or Loosing Power? (Doktora Tezi), Norway: Bergen Üniversitesi
• PATTON, M. Q. (2001). Qualitative Research and Evaluation Methods. Beverly Hills, CA: Sage.
• PEACE, R. (2001) Social Exclusion: A Concept in Need of Defınition. Social Policy Journal of New Zealand, 16, 17-36.
• RATHİ, P. PACHAURİ, J. P. (2017). Problems Faced by Divorced Women in their Pre and Post-Divorce Period: A Sociological Study with Reference to District Meerut. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 7(1), 207-212.
• ROOM, G. J. (1999). Social Exclusion, Solidarity and the Challenge of Globalization. International Journal of Social Welfare, 8(3), 166-179.
• SARPKAYA, O. A. (2013). Boşanmış Kadınlarda Toplumsal Baskıya Direnme Stratejileri: Van Örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(26), 29-50.
• SAPANCALI, F. (2005). Avrupa Birliği’nde Sosyal Dışlanma Sorunu Ve Mücadele Yöntemleri. Çalışma ve Toplum, 3, 51-106.
• SCHLESİNGER, B. SCHLESİNGER, R. A. (1994). One Parent Families in Europe. International Journal of Sociology of the Family, 23(2), 15-24.
• SCHMADER, T., Johns, M. ve Forbes, C. (2008). An Integrated Process Model of Stereotype Threat Effects on Performance. Psychological Review, 115, 336-356.
• SİLVER, H. (1994). Social Exclusion and Social Solidarity: Three Paradigms. International Labour Review, 133(5-6), 531-578.
• SİLVER, H., MİLLER, S. M. (2003). Social Exclusion, the European Approach to Social Disadvantage. Poverty & Race, 2(2), 1-24.
• SİMON, R. W. MARCUSSEN, K. (1999). Marital Transitions, Marital Beliefs, and Mental Health. Journal of Health and Social Behavior, 40, 111-125.
• SMİTH, J. A. EATOUGH, V. (2007). Interpretative Phenomenological Analysis. E. Lyons ve A. Coyle (Der.), Analysing Qualtative Data in Psychology içinde (ss. 35-50). Los Angeles: SAGE Publications.
• SMİTH, A. WİLLİAMS, K. D. (2004). R U There? Ostracism by Cell Phone Text Messages. Group Dynamics: Theory, Research, and Practice, 8(4), 291-301.
• STOREY, L. (2007). Doing Interpretative Phenomenological Analysis. E. Lyons, A. Coyle (Der.), Analysing Qualitative Data in Psychology içinde (ss. 51-64). Los Angeles: SAGE Publications.
• TEACHMAN, J. D., PAASCH, K., CARVER, K. (1996). Social Capital and Dropping out of School Early. Journal of Marriage and the Family, 58, 773-783.
• TAVŞANCIL, E. ASLAN, E. (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller için İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon.
• THORNİCROFT, G. (2014). Toplumun Reddettiği: Ruhsal Hastalığı Olan İnsanlara Karşı Ayrımcılık. (N. Uluhan, T. Doğan, H. Soygür, Çev.), Ankara: İmaj Yayınevi.
• TRAVATO, F. (1986). The Relationship Between Marital Dissolution and Suicide: The Canadian Case. Journal of Marriage and the Family, 48(2), 341-348.
• TRENT, K. SOUTH, S. J. (1989). Structural Determinants of the Divorce Rate: A Cross- Societal Analysis. Journal of Marriage and the Family, 51, 391-404.
• TÜNERİR, E. (2019). Kronik Hastalıklarda Beklenen Stigma Ölçeği’nin Türkçe Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. (Tıpta Uzmanlık Tezi). İstanbul: Sağlık Bilimleri Üniversitesi.
• TWENGE, J. M., CAMPBELL, S. M., HOFFMAN, B. J. CHARLES, E. L. (2010). Generational Differences in Work Values: Leisure and Extrinsic Values Increasing, Social and Intrinsic Values Decreasing. Journal of Management, 36(5), 1117-1142.
• Twenge, J. M., Baumeister, R. F., Tice D. M. ve Stucke, T. S. (2001). If You Can’t Join Them, You Can’t Beat Them: Effects Of Social Exclusion on Aggressive Behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 81, 1058-1069.
• WADE, C. ve TAVRİS, C. (1990). Psychology. London: Harper and Row Publishing.
• WESSELMANN, E. D. Williams, K. D. (2017). Social Life and Social Death: Inclusion, Ostracism, and Rejection in Groups. Group Processes & Intergroup Relations, 20(5), 693-706.
• WİLLERS, M. D. (1993). Stigmatization of Divorced Persons: Effects of Multiple Divorce Stigmatization of Divorced Persons: Effects of Multiple Divorce and Gender. (Doktora Tezi). San Bernardino: California State Üniversitesi.
• WİLLİAMS, K. D., CHEUNG, C. K. T. CHOİ, W. (2000). Cyber Ostracism: Effects of Being Ignored over the Internet. Journal of Personality and Social Psychology, 79, 748-762.
• WİLLİAMS, K. DUNNE-BRYANT, A. (2006). Divorce and Adult Psychological Well- Being: Clarifying the Role of Gender and Child Age. Journal of Marrige and Family. 68, 1178-1196.
• YEPEZ DEL CASTİLLO, I. (1994), A Comparative Approach to Social Exclusion. International Labour Review, 133(5-6), 613-633.
• YAZICIOĞLU, Y. KAYHAN, Ü. (2007). Aile Yapısı ve İlişkileri. S. Ünlü (Der.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• YILDIRIM, A., ŞİMŞEK, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• ZAREİ, F., SOLHİ, M., MERGHATI-KHOEİ, E., TAGHDİSİ, M. H., DAVOUD SHOJAEİZADEH, D., NEDJAT, S. (2017). Development and Psychometric Properties of Social Exclusion Questionnaire for Iranian Divorced Women. Iran Journal of Public Health, 46(5), 640-649.
• ZORLU, M. ÇALIM, S. İ. (2014). İşyerinde Damgalama ve Ayrımcılık Faktörü Olarak HIV/AIDS. Çalışma ve Toplum, 4, 165-188