Süt Sığırcılığında Sürdürülebilirlik için Sıcak Koşullarda Alınacak Önlemler

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 68 - 87, 15.12.2021

Serap Goncu , Gökhan Gökçe

Öz

Hayvansal üretimde her koşulda verimli üretim yapabilmek gerekli koşulların teminine bağlıdır. Sürdürülebilir hayvansal üretim sadece hayvan başına üretim değil teknik yetiştiricilik uygulamaları ve sistemleri kullanımı ile mümkündür. Türkiye'nin coğrafî konumu ve yer şekilleri farklı özellikte çeşitli iklim tiplerini oluşturur. Genel olarak soğuktan ziyade sıcağa karşı önlem alınması gereken koşullar yaygındır. Dünyayı etkisine almış olan küresel ısınma ile durumun gelecekte daha da kötüleşeceği tahmin edilmektedir. Süt sığırlarında, sıcak stresinin performansı olumsuz yönde etkilediği bilinmektedir. Öncelikle süt sığırcılığında sıcağa dayanıklı ırk seçimi yapılmalıdır. Dünyada yaygın Siyah Alaca ırkı yüksek süt verimi ile öne çıkarken sıcağa hassasiyeti ile özel koşullara ihtiyaç duymaktadır. Sığıra uygun çevre koşulları temininde doğal havalandırmaya ek olarak mekanik havalandırma sistemleri, soğutma sistemleri de mevcuttur. Sürü yönetiminde de yemleme saatlerinin değiştirilmesi, özel rasyon kullanımı, taze, temiz, serin suyun sürekli de alınacak önlemler arasındadır. Bu nedenle bu çalışmada sıcak koşullarda da sürdürülebilir süt sığırcılığı için bütünleşmiş çözüm yollarının araştırma sonuçları ile birlikte detaylı olarak kullanıcılara fayda sağlaması amacıyla verilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sıcak koşullar, süt sığırı, süt verimi, döl verimi, ıslah, önlemler

Kaynakça

• Akbulut, Ö., Tüzemen, N., Yanar, M.,1992. Erzurum Şartlarında Siyah Alaca Sığırların Verimi 1: Döl ve Süt Verim Özellikleri. Doğa-Tr. J. of Veterinary and Animal Science 18 (1992): 523-533.
• Akman, N. (1998). Pratik Sığır Yetiştiriciliği. Türk Ziraat Mühendisleri Birliği Vakfı Yayını. Ankara.
• Alnaimy,, A. M., Habeeb,I., Fayaz, I., Marai, M., Kamal T.H., 1992. Heat Stress, Farm Animals and the Environment, Clive Philips and David Piggins (Ed). CAB International, 1992. Cambridge, England.
• Alnmier, M. De Rosa, G., Grasso, F., Napolitana, F., Bordi, A., 2002. Effect of climate on the response of three oestrus synchronisation techniques in lactating dairy cows. Anim Reprod Sci, 71: 157–68.
• Armstrong, D.V., 1994. Heat stress interaction with shade and cooling. Journal of Dairy Science. (July 1994) 77(7) 2044-2050.
• Badinga L, Collier RJ, Thatcher WW, Wilcox CJ. 1985. Effects of climatic and management factors on conception rate of dairy cattle in subtropical environment. J Dairy Sci, 68:78-85.
• Bagnato, A., Oltenacu, P.A., 1994. Phenotypic evaluotion of fertilty traits and their association with milk production of Italian Friesian Cattle . J. Dairy Sci. 77, 874-882.
• Bayhan, A.K., 1996. Erzurum Yöresi Besi Sığırcılığının Mekanizasyon Durumu, Sorunları ve Çözüm Yolları Üzerine bir Araştırma, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Mekanizasyon Ana Bilim Dalı, Erzurum.
• Beede, D. K., Collier, R. J., 1985. Potential Nutritional Strategies for intensively managed cattle during thermal stress. Journal of Dairy Science. 62:543-554.
• Brouk, M. J., Smith, J. F., Harner, J. P., 2003. Effect of Sprinkling Frequency and Airflow on Respiration Rate, Body Surface Temperature and Body Temperature of Heat Stressed Dairy Cattle. 5th International Dairy Housing Proceedings Conference, pp:263-268, 29-31 January, Fort Worth, Texas, USA.
• Bucklin, R.A.; Turner, L.W.,Beede, D.K.; Bray, D.R.; Hemken, R.W., 1991. Methods to relieve heat stress for dairy cows in hot, humid climates. Dairy Science Abstracts 1991 Vol. 53 No. 9.
• Cavestany D, El-Whishy AB, Foot RH. 1985. Effect of season and fertility of Holstein cattle. J Dairy Sci, 68:1471-1478.
• Cengiz, F., 2001. Hayvanlarda zorlanım (Stres) oluşturan etkenler. J Fac Vet Med 20 (2001) 147-153.
• Chase, L. E., Sniffen, C. J., 1988. Feeding and managing dairy cows during hot weather. Feeding and Nutrition. http://www.inform. umd.edu/ Edres/Topic/Agric. Eng.
• Churng-Faung, L. 2004. Feeding Management and Strategies for Lactating Dairy Cows Under Heat Stress. www.fftc.agnet.org./library/abstract/eb530b.html.
• Çakmakçı, C., Göncü, S., 2013. Sağmal İneklerde Yaz Aylarında Duş ve Fan Uygulamasının Süt Verimi, Kompozisyonu ve Fizyolojik Parametreler Üzerine Etkileri. (Sözlü). İç Anadolu Bölgesi 1. Tarım ve Gıda Kongresi, Niğde Üniversitesi, 2 Ekim 2013.
• Çoban, Y., Darcan, N., Aslan, N., Karakök, S.G., 2008. Türkiye Hayvancılığında Küresel Isınma Ve Olası İklim Değişikliği Etkilerinin Ortaya Konulması. 4. Ulusal Zootekni Öğrenci Kongresi, Mayıs -2008, Samsun, Bildiriler Kitabı.
• Darcan,N., 2005. Hayvansal Üretim Üzerine Küresel Isınmanın Olası Etkileri ve Termal Stresi Önleme Yöntemleri. Hasad Hayvancılık Dergisi, Yıl : 21, Sayı : 243, 27-29.
• Davis, S., Mader, T., Holt, S., Cerkoney, W., 2001a. Effects of feeding regimen on performance, behaviour and body temperature of feedlot steers. Beef cattle report. www. Liru.asft.ttu.edu/pdf/mp76pg69-73.pdf
• Davis, S., Mader, T., Cerkoney, W., 2001b. Managing heat stress in feedlot cattle using sprinklers. Beef cattle report. www. Liru.asft.ttu.edu/pdf/mp76pg77-81.pdf
• De La Sota RL, Burke JM, Risco CA, Moreira F, De Lorenzo MA, Thatcher WW. 1998. Evaluation of timed insemination during summer heat stress in lactating dairy cattle. Theriogenology, 49:761-770.
• De Rensis, F., Marconi, P., Capelli, T., Gatti, F., Facciolongo, F., Franzini , S., 2002. Fertility in postpartum dairy cows in winter or summer following estrous synchronization and fixed time A.I. after the induction of an LH surge with GnRH or hCG. Theriogenology, 2002; 58: 1675–87.
• De Rensis, F., Scaramuzzi, R.J., 2003. Heat stress and seasonal effects on reproduction in the dairy cow—a review. Theriogenology, Volume 60, Issue 6, 1 October 2003, Pages 1139-1151.
• Drew, B.,1999. Practical nutrition and managment of heifers and high yielding dairy cows for optimal fertility. Cattle Practice, 7: 243–48.
• Drost M, Ambrose JD, Thatcher MJ, Cantrel KE, Wolfsdorf KE, Hasler JF, Thatcher WW. 1999. Conceptions rates after artificial insemination or embryo transfer in lactating dairy cows during summer in Florida. Theriogenology, 52:1161-1167.
• Edwards JL, Hansen PJ. 1996. Elevated temperature increases heat shock protein 70 synthesis in bovine twocell embryos and compromises function of maturing oocytes. Biol Reprod, 55:340-346.
• Edwards JL, Hansen PJ. 1997. Differential responses of bovine oocytes and pre-implantation embryos to heat shock. Mol Reprod Dev, 46:138-145.
• Göncü, S., Özkütük, K., 2003. Shower Effect at Summer Time on Fattening Performances of Black and White Bullocks. J. Appl. Anim. Res. 23 (2003) : 123-127.
• Göncü Karakök, S., Gökçe, G., Ulubilir, M., Bulut, S.,2006. Yaz Aylarında Embriyo Aktarım Uygulama Başarısını Artırmak İçin Fan Temini Üzerine Bir Çalışma HASAD Dergisi Şubat 2006, Yıl:21 Say:249; 28-33s Proje No:ZF-2004-BAP-19
• Göncü Karakök, S., Gökçe, G., 2007. Süt sığırlarında sağım öncesi bekleme yerinde fan temininin sıcaklık stresi ile mücadelede kullanım olanakları üzerine bir çalışma. HASAD Dergisi Temmuz-Ağustos 2007, Yıl:23 Say:267; 54-57s Proje BAP-ZO-2004/01
• Görgülü, M,Darcan, N., Göncü, S. 2009. Hayvancılık ve Küresel Isınma. V. Ulusal Hayvan Besleme Kongresi(Uluslarası Katılımlı). 30 Eylül-3 Ekim 2009. ÇORLU
• Görgülü, M., Göncü, S., Serbester,U., Kıyma, Z., 2011. Süt Sığırlarının Üremesinde Beslemenin Rolü. (Çağrılı). 7. Zootekni Ulusal Bilim Kongresi, 14-16 Eylül 2011, Adana.
• Güneyli. M., Özkütük, K., 1993. Çukurova’da yaz aylarında duş olanağının Siyah Alaca ineklerin süt verimine etkisi üzerine bir araştırma. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayın No:12, Adana, 11s.
• Güneyli. M., Özkütük, K., 1994. Çukurova’da yaz aylarında otomatik duş olanağı sağlanmasının ineklerin süt verimine ve duş yapma davranışına etkisi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayın No:14, Adana, 9s.
• Gwazdauskas FC, Thatcher WW, Wilcox CJ. 1973. Physiological, environmental and hormonal factors, which may affect conception at insemination in dairy cows. J Dairy Sci, 56:873-877
• Hansen PJ, Drost M, Rivera RM, Paula-Lopes FF, Al- Katanani YM, Krininger III C E, Chase Jr CC. 2001. Adverse impact of heat stress on embryo production: causes and strategies for mitigation. Theriogenology, 55:91-103.
• Harner, J.P., Smith, J., Brook, M., Murphy, J.P., 1999. Sprinkler systems for cooling dairy cows at a feed line. Kansas State University Agricultural Experiment Station and Cooperative Extension service. www.oznet.ksu.edu
• Harris,BJR.,1992. Feeding and managing cows in warm weather. http:// hammock. ifas.ufl.edu /txt/fairs/2939.
• Her E, Wolfenson D, Flamenbaum I, Folman Y,Kaim M, Berman A., 1988. Thermal, Productive and reproductive responses of high yielding cows exposed to short term cooling in summer. J Dairy Sci, 71: 1085-1092.
• Howarth B, Alliston CW, Ulberg LC. 1965. Importance of uterine environment on rabbit sperm prior to fertilization. J Anim Sci, 24:1027-1032.
• HSUS, 2008. HSUS Fact Sheet: Animal Agriculture and Climate Change. http://www.hsus.org/farm/resources/research/enviro/fact_sheet_climate_change.html
• Igono, M. O., Johnson, H. D., Steevens, B. J., Krause, G. F., Shanklin, M. D., 1987. Physiological, Productive, and Economic Benefits of Shade, Spray, and Fan System Versus Shade for Holstein Cows During Summer Heat. J. Dairy Sci., 70:1069-1079.
• Ingraham RH, Stanley RW, Wagner WC. 1975. Relationship of temperature and humidity to conception rate of Holstein cows in Hawaii. J Dairy Sci, 59:2086- 2090.
• Keown,F.J.,Grant, R.G., 1997. How to reduce heat stress in dairy cattle. http://www.unl.edu/ IANR/ PUBS/extnpubs/dairy/1063 htm
• Linn, J.G., 1997. Nutritional management of lactating dairy cows during periods of heat stress. www.animal.agri.umn.edu/diary
• McDowell, R.E., 1972. Improvement of livestock production in warm climates. W.H. Freeman and Company. San Francisco.
• Mills, A., 2001. Heat Stress Affects Reproduction – You Can’t Afford to Ignore It. Extension Veterinarian, Capital Region, Pa. July 3, 2001.
• Monterroso VH, Drury KC, Ealy AD, Howell JL, Hansen PJ. 1995. Effect of heat shock on function of frozen/thawed bull spermatozoa. Theriogenology, 44:947-961.
• Mutaf, S., Sönmez, R., 1984. Hayvan Barınaklarında iklimsel Çevre ve Denetimi, Ege Üniv., Ziraat Fak. Yayınları No: 438, E., Ü., Zir. Fak. Ofset Basımevi, Bornova-İzmir.
• Okuroğlu, M. ve Delibaş, L., 1986. Hayvan Barınaklarında Uygun Çevre Koşulları, Hayvancılık Sempozyumu 5-8 Mayıs, Tokat.
• Oltenacu, P.A., Frick, A., Lindhe, B., 1991.Relationship of fertility to milk yield in Swedish cattle. J. Dairy Sci. 74,264.
• Özkütük, K. ve Göncü, S., 1998. Adana’da yaz aylarında besiye alınan Siyah Alaca tosunların besisinde duş uygulamasının performans üzerine etkisi. Ön çalışma. ZF-98-19 nolu I. Yıl Proje Gelişme Raporu.
• Özkütük, K. ve Göncü, S., 1999. Siyah Alaca süt sığırlarına yaz aylarında isteğe bağlı duş sağlamasını süt verimi üzerine etkisi ve duşa girme davranışları. Ç.Ü.Z.F Dergisi, 1999, 14(1):99-104.
• Özkütük, K., 1990. ZT-104 Hayvan Ekolojisi. Ders Kitabı. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları.No:79.
• Özkütük, K., Göncü, S., 1996. Sıcaklık stresinin, süt sığırcılığı ve besi üzerine etkisi konusunda Çukurova bölgesinde yapılan çalışmalar. Hayvancılık’96 Ulusal Kongresi,18-20 Eylül,1996, İzmir,Sf.37-44.
• Putney DJ, Mullins S, Thatcher WW, Drost M, Gross TS. 1989. Embryonic development in superovulated dairy cattle exposed to elevated ambient temperatures between the onset of oestrus and insemination. Anim Reprod Sci, 19:37-51.
• Ravagnolo, O., Misztal, I., 2000. Genetic Component of Heat Stress in Dairy Cattle, Parameter Estimation. J. Dairy Sci., 83:2126-2130.
• Roth, Z., Meidan, R., Shaham-Albalancy, A., Braw-Tal, R., Wolfenson, D., 2001. Delayed Effect Of Heat Stress On Steroid Production İn Medium-Sized And Preovulatory Bovine Follicles. Reproduction (2001) 121, 745-751.http://www.jrf-journals.org.uk/rep/121/ rep 1210745.htm
• Ryan PD, Prichard JF, Kopel E, Godke RA. 1993. Comparing early embryo mortality in dairy cows during hot and cool seasons of the year. Theriogenology, 39:719-737.
• Sartori R, Sartor-Bergfelt R, Mertens SA, Guenther JN, Parrish JJ, Wiltbank MC. 2002. Fertilization and early embryonic development in heifers and lactating cows in summer and lactating and dry cows in winter. J Dairy Sci, 85:2803-2812.
• Serbester, U., 2007. Süt Sığırlarının Beslenmesinde Rasyon Enerji Ve Protein Kaynağı İle Duş Uygulamasının Yüksek Sıcaklık Altında Süt Verim Ve Süt Kompozisyonuna Etkileri. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Hayvan Besleme Anabilim Dalı, Adana.
• Silanikove, N., 2000. Effects of heat stress on the welfare of extensively managed domestic ruminants. Livestock Production Science 67 (2000)1-18.
• Smith, J.F., J.P. Harner, M.J. Brouk, D.V. Armstrong, M.J. Gamroth, M.J. Meyer, G. Boomer, G. Bethard, D. Putnam. 2000. Relocation and expansion planning for dairy producers. Publication MF2424 Kansas State University, Manhattan, KS.
• Thatcher W.W. 1974. Effects of seasons, climate and temperature on reproduction and lactation. J Dairy Sci, 57:360-368.
• Turner HG. 1982. Genetic variation of rectal temperature in cows and relationship to fertility. Anim.Prod, 35:401-412.
• Wolfenson D, Roth Z, Meidan R. 2000. Impaired reproduction in heat stressed: basic and applied aspects. Anim Reprod Sci, 60:535-547.