Doğu Akdeniz Bölgesinde Bazı İleri Kademe Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) İleri Hatlarının Verim Performanslarında Parametrik Stabilite Analizi ve Genetik Parametrelerinin Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 22 - 35

Ali Alpaslan Ezici , Hatice Hızlı

Öz

Bu çalışmayla ileri kademe 20 ekmeklik buğday genotipinin ve 5 standart çeşidin tane verimi yönünden performansının ve genotip x çevre interaksiyonu ile birlikte stabilitelerinin ve genetik varyabilitesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak 2018-2019 yılında Adana ve Hatay çevrelerinde yürütülmüştür. Stabilite parametreleri olarak genotiplerin tane verimleri ortalaması, regresyon katsayısı (bi), regresyon sabitesi (a), belirleme katsayısı (r2), regresyondan sapma (S2d) ve varyasyon katsayısı (VK) kullanılmıştır. Denemede her iki çevrede ele alınan genotiplerin tane verimleri 221.4-842.9 kg/da arasında değişmiş ve ortalaması 593.2 kg/da olarak tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda tüm stabilite parametreleri dikkate alındığında 4, 14 ve 16 nolu hatların diğerlerine göre daha stabil olduğu saptanmıştır. Genetik variyabiliteyi değerlendirmek için gözlemlenen varyasyonun kalıtsal olan ve olmayan unsurlara göre ayrılmasında PVC, GVC, h2, GA ve GAM parametreleri kullanılmıştır

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik buğday, verim, genotip x çevre interaksiyonu, stabilite, genetik değişkenlik.

Destekleyen Kurum

Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Kaynakça

• Allard, R. W. (1960). Selection under self-fertilization. Principles of Plant Breeding, John Wiley & Sons, Inc, 55.
• Annicchiarico, P. (2002). Genotype x environment interactions: challenges and opportunities for plant breeding and cultivar recommendations FAO Plant Production and Protection Paper No. 174, FAO, Rome.
• Becker, H. C. & Leon, J. (1988). Stability analysis in plant breeding. Plant Breeding, 101(1): 1-23.
• Burton, G.W. & Devane, E.H. (1953). Estimation of heritability in tall Festuca (Festuca arundinacea) from replicated clonal material. Agronomy Journal, 45: 478-481.
• Crossa J., Fox P.N., Pfeiffer W.H., Rajaram S. & Gauch H.G. (1991). AMMI adjustment for statistical analysis of an international wheat yield trial. Theoretical Applied Genetics, 81:27–37.
• Del Moral, L. F., Rharrabti, Y., Villegas, D. & Royo, C. (2003). Evaluation of grain yield and its components in durum wheat under Mediterranean conditions. Agronomy Journal, 95(2): 266-274.
• Eberhart, S.A. & Russell, W. (1966). Stability parameters for comparing varieties. Crop Science, 6 (1): 36-40.
• Finley, K.W. & Wilkinson, G.N. (1963). The analysis of adaptation in plant breeding program. Australian Journal of Agricultural Research, 14:742-754.
• Francis, T.R. & Kanneberg, L.W. (1978). Yield stability in short-season maize. I. A descriptive method for grouping genotypes. Canadian Journal of Plant Science, 58: 1029–1034.
• Gill, B.S., Appels, R., Botha-Oberholster, A.M., Buell, C.R., Bennetzen, J.L., Chalhoub, B., Chumley, F., Dvorak, J., Iwanaga, M., Keller B., Li, W., McCombie, W.R., Ogihara, Y., Quetier, F. & Sasaki, T. (2004) A workshop report on wheat genome sequencing: international genome research on wheat consortium. Genetics, 168:1087–1096.
• Keser, M., Bolat, N., Altay, F., Çetinel, M. T., Çolak, N. & Sever, A. L. (1999). Çeşit geliştirme çalışmalarında bazı stabilite parametrelerinin kullanımı. Hububat Sempozyumu, 8-11 Haziran 1999, Konya, s. 64-69.
• Mishra, C. N., Tiwari, V., Kumar, S., Gupta, V. & Sharma, I. (2015). Genetic diversity and genotype by trait analysis for agromorphological and physiological traits of wheat (Triticum aestivum L.). Sabrao Journal of Breeding and Genetics, 47(1): 40-48.
• Özkan, H.,Willcox, G., Graner, A., Salamini, F. & Kilian, B. (2011). Geographic distribution and domestication of wild emmer wheat (Triticum dicoccoides). Genetic Resources and Crop Evolution, 58(1): 11-53.
• Perkins, J.M. & Jinks, J. L. (1968). Environmental and genotype-environmental components of variability III. Multiple lines and crosses. Heredity, 23(3): 339.
• Robinson, H. F., Comstock, R. E. & Harvey, P. H. (1949). Estimates of heritability and the degree of dominance in corn. Agronomy Journal, 41(8): 353-359.
• Shukla, G. K. (1972). Some statistical aspects of partitioning genotype environmental components of variability. Heredity, 29(2): 237-245.
• Sidhya, P., Koundinya A. V.V. & Pandit M. K. (2014). Genetic variability, heritability and genetic advance in tomato. Environment & Ecology, 32 (4B): 1737-1740.
• Singh, R.K. & Chaudhury, B.D. (1996). Biometrical method in quantitative genetic analysis. Kalyani publisher, Ludhiana, India. pp: 388.
• Sirat, A. & Sezer, İ. (2013). Samsun ekolojik koşullarında bazı iki ve altı sıralı arpa (Hordeum vulgare L.) genotiplerinin verim ve verim unsurları ile kalite özelliklerinin belirlenmesi. YYÜ Tarım Bilimleri Dergisi, 23(1): 10-17.
• Sivasubramanian, S. & Madhavamenon, P. (1973). Genotypic and phenotypic variability in rice. Madras Agricultural Journal, 60(9-13): 1093-1096.
• Teich, A. H. (1983). Yield stability of cultivars and lines of winter wheat. Cereal Research Communications, 197-202.
• TMO (2018). Toprak Mahsülleri Ofisi Hububat Sektör Raporu, Ankara.
• TÜİK (2018). Statistical databases, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr.
• Wricke, G. (1962). Uber eine methode zur erfassung der okologischen streubreite in feldversuchen. Z. Pflanzenzuecht, 47: 92-96.
• Yalçın, M., Çimrin, K. M. & Tutuş, Y. (2018). Hatay İli Kırıkhan–Reyhanlı Bölgesi çayır-mera topraklarının besin elementi durumları ve bazı toprak özellikleri ile ilişkileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21(3): 385-396.
• Yıldırım, M. B., Çalışkan, C. F. & Arshad, Y., (1992). Farklı stabilite parametrelerini kullanarak bazı patates genotiplerinin çevreye uyum yeteneklerinin belirlenmesi. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi 16: 621-629.