TÜRK MUHAFAZAKÂRLIĞI VE KAPİTALİZM İLİŞKİSİ ÜZERİNE: ÜÇ PORTRE

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 11 - 21, 15.01.2023

Mehmet Parlak

Öz

Bu çalışmada, Türk Muhafazakârlığı ile kapitalizm arasındaki ilişki, muhafazakâr ideolojiye mensup üç münevver üzerinden incelenecektir. Türk Muhafazakârlığı bünyesinde farklı “entelektüel-ideolojik” damarları temsil eden F.Sabri Ülgener, Mümtaz Turhan ve Nurettin Topçu’nun kapitalizme yönelik görüşleri üzerinden yapılacak bir değerlendirme ile Türk muhafazakârlığının kapitalizm konusundaki zihni koordinatlarının ortaya konması amaçlanmaktadır. F. Sabri Ülgener, çalışmalarında kapitalizmin zihniyet analizine yoğunlaşırken; Mümtaz Turhan, geliştirdiği “topyekûn kalkınma” yaklaşımı çerçevesinde, planlı bir kapitalist gelişim modeli ortaya koyar. Nurettin Topçu ise, sahip olduğu keskin kapitalizm karşıtı tutumu dolayısıyla, kapitalist iktisadi sistemin aşılmasını önerir. Kapitalizm bahsinde, birbirinden oldukça farklı fikirlere sahip anılan üç münevveri ortak bir ideolojik zeminde buluşturan temel öğe ise, sahip oldukları “kültüralist” perspektiftir. Söz konusu perspektif, Türk muhafazakârlığının kapitalizm kavrayışını “ekonomi-politik” yerine “kültürel-politik” düzlem üzerine inşa etmesinin temel dinamiğini oluşturur. Ayrıca, çalışmada ana akım Türk muhafazakârlığı ile kapitalizm arasındaki ilişkinin genel olarak Batı muhafazakârlığı ile paralel bir seyir izlediği hususunun altı çizilecektir. Nurettin Topçu’nun muhafazakâr ideoloji içerisinde temsil ettiği damar ise, bu noktada bir istisna oluşturur.

Anahtar Kelimeler

Muhafazakarlık, Türk Muhafazakarlığı, kapitalizm

ON THE RELATIONSHIP OF TURKISH CONSERVATISM AND CAPITALISM: THREE PORTRAITS

Öz

In this study, the relationship between Turkish Conservatism and capitalism is examined through three intellectuals who belong to conservative ideology. With an evaluation of F. Sabri Ülgener, Mümtaz Turhan and Nurettin Topçu, who represent different "intellectual-ideological" veins within Turkish conservatism, it is aimed to reveal the mental coordinates of Turkish conservatism on capitalism. While F. SabriÜlgener focuses on the mentality analysis of capitalism in his works, Mümtaz Turhan puts forward a planned capitalist development model within the framework of the "total development" approach he developed. Nurettin Topçu, on the other hand, suggests overcoming the capitalist economic system due to his sharp anti-capitalist stance. The main element that brings together the three intellectuals, who have very different ideas on the subject of capitalism, on a common ideological ground, is their "culturalist" perspective. This perspective is the main reason why Turkish conservatism builds its understanding of capitalism on the "cultural-political" plane rather than an "economic-political" one. Additionally, it will be underlined in the study that the relationship between mainstream Turkish conservatism and capitalism generally follows a parallel course to that of Western conservatism. The vein represented by Nurettin Topcu in conservative ideology, is an exception at this point.

Anahtar Kelimeler

Turkish Conservatism, Conservatism, Capitalism

Kaynakça

• Argın, Ş. (2013). “Siyasetin Taşra’sından Taşranın Siyasetini Tahayyül Etmek” (Ed. Tanıl Bora, Murat Gültekingil), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık Cilt:5 (5.Baskı), ss. 465-489, İletişim Yayınları, 5.Baskı, İstanbul.
• Aygün, M. (2013). Türkiye’de Amerikan Eksenli Muhafazakârlık Mümtaz Turhan ve Batılılaşma Tartışmaları. (1.Baskı). Doğu Kitabevi, İstanbul.
• Beneton, P. (2011). Muhafazakârlık.(Çev. Cüneyt Akalın), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Bora, T. (2012). Türk Sağının Üç Hali Milliyetçilik Muhafazakârlık İslamcılık. (7. Baskı). Birikim Yayınları, İstanbul.
• Bora, T. (2017). Cereyanlar, Türkiye’de Siyasi İdeolojiler. (3. Baskı). İletişim Yayınları, İstanbul.
• Demirel, T. (2012). “Mümtaz Turhan”(Ed. Tanıl Bora, Murat Gültekingil), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Modernleşme ve Batıcılık Cilt.3, ss. 228-233, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Divitçioğlu, S. (2015). Asya Üretim Tarzı ve Osmanlı Toplumu. (1. Baskı). Alfa Basım ve Yayım, İstanbul.
• Nisbet, R. (2014). Muhafazakârlık Düş ve Gerçek.(Çev. Kudret Bülbül, M.Fatih Serenli), Kadim Yayınları, Ankara.
• Öğün, S. S. (1992). Türkiye’de Cemaatçi Milliyetçilik ve Nurettin Topçu. (1.Baskı). Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Öğün, S. S. (2000). Türk Politik Kültürü.(1.Baskı). Alfa Basın Yayın Dağıtım, İstanbul.
• Öğün, S. S. (2013). “Türk Muhafazakârlığının Kültürel Politik Kökleri”, (Ed. Ahmet Çiğdem),Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık Cilt:5, ss.539-589, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Ortaköy, S. (2014). “Sabri Ülgener ve Max Weber’de İktisadi Zihniyet”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi /Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özalp, S. (2017). Kalkınma ve Devlet Algısı: Çorum Örneği, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (2): 1207-1234.
• Safi, İ. (2007). Türkiye’de Muhafazakâr Siyaset ve Yeni Arayışlar. ( 2. Baskı). Lotus Yayınevi, Ankara.
• Sayar, A. G. (2006). “Sabri Ülgener’in Eserlerinin Toplu Olarak Yayınlanması Üzerine Düşünceler Önsöz”, İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası. Derin Yayınları, İstanbul.
• Sencer, M. (1973). Osmanlı Toplum Yapısı Azgelişmişliğin Tarihsel Temeli. (1.Baskı). Yöntem Yayınları, İstanbul.
• Serçe, U. (2019). “Türkiye’de Muhafazakâr Modernleşme Anlayışı ve Mümtaz Turhan”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Taşkın, Y. (2013). Anti-Komünizmden Küreselleşme Karşıtlığına Milliyetçi Muhafazakâr Entelijansiya. (2. Baskı). İletişim Yayınları, İstanbul.
• Topçu, N. (2016a). İradenin Davası Devlet ve Demokrasi.( 7.Baskı). Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Topçu, N. (2016b). Ahlak Nizamı .(9. Baskı). Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Turan, Ö. (2014). “Kudretli Devlet, Manevi Kalkınma, Ağır Sanayi: Türk Sağı ve Kalkınma”, (Ed. İnci Ozan Kerestecioğlu, Güven Gürkan Öztan),Türk Sağı Mitler, Fetişler, Düşman İmgeleri, (2.Baskı). ss.459-509, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Turhan, M. (1964).Toprak Reformu ve Köy Kalkınması.(1.Baskı). Bedir Yayınevi, İstanbul.
• Turhan, M. (1965). Atatürk İlkeleri ve Kalkınma, Sosyal Psikoloji Bakımından Bir Tetkik. (1.Baskı). Şehir Matbaası, İstanbul.
• Turhan, M. (2016). Garplılaşmanın Neresindeyiz?. (2.Baskı). Altınordu Yayınevi, Ankara.
• Turhan, M. (2017).Kültür Değişmeleri Sosyal Psikoloji Bakımından Bir Tetkik. (3. Baskı). Altınordu Yayınevi, Ankara.
• Turner, B. S. (1991). Max Weber ve İslam, Eleştirel Bir Yaklaşım. (1.Baskı). Vadi Yayınları, Ankara.
• Ülgener, F. S. (2006). İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası. Derin Yayınları, İstanbul.
• Ülgener, F. S. (2019). Sabri F. Ülgener-Biyografya, 08.05.2019,http://www.biyografya.com/biyografi/11318,
• Vural, M. (2011). Siyaset Felsefesi Açısından Muhafazakârlık. (3.Baskı).Elis Yayınları, Ankara.
• Yılmaz, F. (2009). “Türk Sağı ve Ekonomi Fikri”, (Ed. Tanıl Bora, Murat Gültekingil), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Dönemler ve Zihniyetler Cilt 9, (1.Baskı). ss.474-495, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Yılmaz, M. (2013a). “Sabri Fehmi Ülgener”, (Ed. Tanıl Bora, Murat Gültekingil), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık, Cilt:5, (5. Baskı).ss.490-508, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Yılmaz, M. (2013b). “Mümtaz Turhan”,(Ed. Tanıl Bora, Murat Gültekingil), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık, Cilt:5, (5. Baskı). ss.192-201, İletişim Yayınları, İstanbul.