Türkiye’de Tescilli Çeltik (Orzya sativa) Çeşitleri, Çeltik Tarım Potansiyeli ve Çeltik Tarımındaki Son Gelişmeler

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 55 - 62, 29.03.2024

Fatih Çığ Zeki Erden Çağdaş Can Toprak

Öz

İnsanoğlunun günlük kalori ihtiyacının karşılanması ve gıda tüketimi açısından çok önemli bir yere sahip olan çeltik (Orzya sativa), dünyada tahıllar arasında buğdaydan sonra en fazla ekim alanına sahip sıcak iklim tahıl bitkisidir. Çeltik, bileşiminde %5-10 oranında protein içermesine rağmen beslenme için gerekli aminoasitler bakımından zengin olması nedeniyle son yıllarda insan beslenmesinde tercih edilen ürünlerden biri olmuştur. İşlendikten sonra pirinç olarak değerlendirilen çeltik, ayrıca pirinç kabuğu, pirinç kepeği, pirinç kepeği yağı, kırık tane, pirinç unu ve hayvan yemi olarak çeşitli ürünlerde kullanılmaktadır. Antarktika kıtası dışında dünyanın tüm kıtalarında tarımı yapılan çeltik, Türkiye'de stratejik bir öneme sahiptir. Türkiye'nin tüm bölgelerinde yetiştirilen çeltik, tarıma dayalı sanayi sektöründe çok sayıda faal durumunda bulunan çeltik fabrikası, artan verim ve kalite faktörleri ile ülke ekonomisine önemli katkı sağlamaktadır. Çeltik, 2004 yılından itibaren Türkiye'de önemli bir ivme kazanmıştır. Çeltik, ekim alanları, üretim miktarı ve randıman gibi verim parametreleri ile dünya tarım platformunda yerini almıştır. Nitekim Türkiye'de tescil edilen çeltik çeşit sayısı ve çeltik ekim alanlarındaki artış bunun bir göstergesidir. Bu çalışmada, geçmişten günümüze Türkiye'de tescil edilen çeltik çeşitleri belirlenmiş ve çeltik tarımının hızla büyüyen potansiyeli tespit edilerek ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Çeltik, Tescil, Verim, Ekim, Ekonomi

Etik Beyan

Yazarlar araştırma ve yayın etiğine uyduklarını beyan ederler.

Kaynakça

• Carcea, M. (2021). Value of whole grain rice in a healthy human nutrition. Agriculture, 11 (8), 720. doi:10.3390/agriculture11080720.
• Gaikwad, B.K., Singh, N., Kaur, P., Rani, S., Babu, H.P. & Singh, K., (2020). Deployment of wild relatives for genetic improvement in rice (Oryza sativa). Plant Breeding, 140 (1), 23-52. doi:10.1111/pbr.12875
• FAO, 2011. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Çeltik Üretim Verileri Tablosu https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL (Erişim Tarihi: 5.07.2023)
• Reshmi, R., & Nandini, P.V. (2018). Medicinal properties of Njavara rice (Oryza sativa L.) cv. International Journal of Advanced Engineering, Management and Science. 4 (3), 239980.
• Singh, V.J., Bhowmick, P.K., Vinod, K.K., Krishnan, S.G., Nandakumar, S., Kumar, A. ….. & Singh, K.A. (2022). Population structure of a worldwide collection of tropical japonica rice indicates limited geographic differentiation and shows promising genetic variability associated with new plant type. Genes, 13 (3), 484.
• TEPGE, (2022) Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Müdürlüğü Tarım Ürünleri Piyasaları Raporu http:/arastırmatarimorman.gov.tr.tepge/tarimürünleripiyasalari (Erişim Tarihi: 03.07.2023).
• TOB, (2022) T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Çeltik Tarım Raporu https://tarimorman.gov.tr/celtiktarimverileri/ (Erişim tarihi: 01.07.2023).
• TOB, (2023) T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü https://arastirma.tarimorman.gov.tr/ttae/sayfalar/detay.aspx?sayfaid=41 (Erişim tarihi: 03.07.2023).
• TOB, (2023a) T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı https://www.tarimorman.gov.tr/Haber/5440/Turkiyede-Celtik-Uretimi-1-Milyon-Tona-Cikti (Erişim tarihi: 03.07.2023).
• TTSM, (2023) Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü https://www.tarimorman.gov.tr/ BUGEM/TTSM/ (Erişim tarihi: 31.06.2023).
• TÜİK, (2022) Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim Verileri https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr (Erişim tarihi: 01.07.2023).