READING TRENDS OF GENERATION Z TEACHER CANDIDATES

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 24, 190 - 223, 30.04.2025

Yusuf Cihat Bağ , Derya Yıldız

https://doi.org/10.59304/ijhe.1503476

Öz

Reading is very important for an individual to recognize and develop himself/herself. Developing a critical perspective of individuals is closely related to their literacy level. In addition, an individual who has a conscious reading culture reaches a critical ability to comprehend the facts and the requirements of his/her age. However, underdeveloped societies are not at a sufficient level in terms of reading levels. At this point, teachers who prepare the generations that will form the future of a nation for life have an important duty. Literacy, one of the most necessary skills of our age, makes it almost obligatory for teachers to provide their students with a reading culture. In this respect, prospective teachers are expected to be individuals with conscious reading habits. This study is within the scope of the Tübitak-2209 project titled "Reading and Monitoring Tendencies of Generation Z Prospective Teachers". In this study, which aims to determine the reading tendencies of Generation Z pre-service teachers, it was tried to determine the reading frequencies, the reasons for not reading, the purpose and frequency of using the library, book preference criteria, the places where books are obtained, reading competence perceptions, enjoyment of reading, book appreciation criteria, reading materials, the literature of which countries they prefer to read, the type of publication they read the most, the literary genres and themes that are read predominantly, the last books they read and their favorite books.

Anahtar Kelimeler

Generation z , Teacher candidates , Reading tendency

Proje Numarası

1919B012217080

Z Kuşağı Öğretmen Adaylarının Okuma Eğilimleri

Öz

Okumak, bireyin kendini tanıması ve geliştirmesi için oldukça önemlidir. Bireylerin eleştirel bir bakış açısı geliştirmesi, okuryazarlık seviyesiyle yakından ilişkilidir. Bunun yanı sıra bilinçli okuma kültürüne sahip olan bir birey olguları ve çağının gerekliliklerini kavrama noktasında eleştirel bir beceriye ulaşmaktadır. Halbuki yeterince gelişmemiş toplumlar okuma düzeyleri bakımından yeterli seviyede değildir. Bir ulusun geleceğini oluşturacak nesilleri hayata hazırlayan öğretmenlere bu noktada önemli bir görev düşmektedir. Çağımızın en gerekli becerilerinden biri olan okuryazarlık, öğretmenlerin öğrencilerine okuma kültürü kazandırmasını neredeyse zorunlu kılmaktadır. Bu bakımdan öğretmen adaylarının bilinçli okuma alışkanlığı mevcut bireyler olmaları beklenmektedir. Bu çalışma “Z Kuşağı Öğretmen Adaylarının Okuma ve İzleme Eğilimleri” isimli Tübitak-2209 projesi kapsamındadır. Z kuşağı öğretmen adaylarının okuma eğilimlerinin tespit edilmesinin amaçlandığı bu çalışmada öğretmen adaylarının; okuma sıklıkları, okumama nedenleri, kütüphaneyi kullanım amaçları ve sıklıkları, kitap tercih kriterleri, kitapları temin yerleri, okuma yeterlik algıları, okumaktan keyif alma durumları, kitap beğeni kriterleri, okuma materyalleri, hangi ülkelerin edebiyatlarını okumayı tercih ettikleri, en çok okudukları yayın türü, ağırlıkla okunan edebî tür ve temalar, son okudukları ve en sevdikleri kitaplar belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Z kuşağı , öğretmen adayları , okuma eğilimi.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

1919B012217080

Teşekkür

2209-A Üniversite Ögrencileri Arastırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında kabul edilen bu proje için TÜBİTAK'a teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akduman, G., & Hatipoğlu, Z. (2021). Kim bu Z kuşağı?. International Journal Of Entrepreneurship And Management Inquiries, 5(9), 203-226.
• Alan, Y. (2020). Türkiye’deki Üniversite Öğrencilerinin Kitap Okuma Profilleri. Söylem Filoloji Dergisi, 5(1), 278-303. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.720634
• Arı, E., & Demir, M. K. (2013). İlköğretim Bölümü Öğretmen Adaylarının Kitap Okuma Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 116-128. https://doi.org/10.16916/aded.16025
• Arıcı, A. F. (2015). Türkçe Öğretmenleri/Öğretmen Adayları Ne Okumalı? -Bir “Okuma Listesi” Önerisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 1 - 15.
• Arıcı, A. F. (2018). Okuma eğitimi. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Arslan, Y., Çelik E., & Çelik, Z. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Okuma Alışkanlığına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(26), 113-124.
• Batur, Z., Gülveren, H., & Bek, H. (2010). Öğretmen Adaylarının Okuma Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma: Uşak Eğitim Fakültesi Örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 32–49.
• Berkant, H. G. (2017). Öğretmen Adaylarının Öğretmen Öz-Yeterlik Algılarının İncelenmesi. Journal of Educational Reflections, 1(2), 1-17.
• Biçer, N., & Alan, Y. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının genel öz yeterlikleri üzerindeki etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 100-116. https://doi.org/10.17556/erziefd.285046
• Bulut, P., Kuşdemir, Y., & Uzun, E. B. (2020). Okuma Kültürü Üzerine Bir İnceleme: Öğretmen Adayları Örneği. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 8(21), 74-95.
• Canbulat, T., Kula, S., Şahin, M., Tamtürk, M., & Eskicioğlu A. P. (2012). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Kütüphane Kullanma Alışkanlıklarının Geliştirilmesi: Bir Eylem Araştırması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (32), 157-168.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz (çev. ed. A. Aypay). Anı Yayıncılık.
• Çekici, Y. E., & Çocuk, H. E. (2022). Z Kuşağının Okuma Kaygısı, Okuma Motivasyonu Ve Okuma Alışkanlığı. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 45-57.
• Çocuk Vakfı, (2006). Türkiye’nin okuma alışkanlığı karnesi. Çocuk Vakfı Yayınları.
• Dökmen, Ü. (1990). Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Okuma Becerileri, İlgileri, Okuma ve Kütüphane Kullanma Alışkanlıkları. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 23(2), 395-418. https://doi.org/10.1501/egifak_0000000786
• Elkatmış, M. (2015). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Okuma İlgi ve Alışkanlıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 1223-1240.
• Esgin, A. & Karadağ, Ö. (2000). Üniversite öğrencilerinde okuma alışkanlığı. Popüler Bilim Dergisi. 82, 19–23.
• Geçgel, H. & Burgul, F. (2009). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Okuma İlgi Alanları (Çanakkale Örneği). TÜBAV Bilim Dergisi, 2(3), 341-353.
• Gholipour J., (2012). Tebriz (İran) Üniversitesi Fars Dili Ve Edebiyatı Bölümü Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları Üzerine Bir Çalışma. Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 26(4), 769-779.
• Gömleksiz, M. N. (2004). Kitap Okuma Alışkanlığına İlişkin Bir Tutum Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 185- 195.
• Güdücü, B., & Balcı, C. (2021). Kuşaklar ve Eğitim Üzerine Sosyolojik Bir Analiz. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 7 (1), 105-120.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları.
• Kırık, A. M., & Köyüstü, S. (2018). Z Kuşağı Konusunda Yapılmış Tezlerin İçerik Analizi Yöntemiyle İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), 1497-1518. https://doi.org/10.19145/e-gifder.443304
• Koç-Akran, S., & Şen, G. (2023). Öğretmen Adaylarının Z Kuşağı Kavramına İlişkin Algılarının Belirlenmesi: Bir Metaforik Analiz Çalışması. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 11(1), 103-129.
• Kurudayıoğlu, M., & Çelik, G. (2013). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okumaya Ve Okuma Eğitimine İlişkin Özyeterlik Algıları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4). https://doi.org/10.12780/uusbd277
• Kurulgan, M., & Çekerol, G. S. (2008). Öğrencilerin Okuma ve Kütüphane Kullanma Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 237–258.
• Kutlu, Ö., Yıldırım, Ö., Bilican, S., & Kumandaş, H. (2011). İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlamada Başarılı Olup-Olmama Durumlarının Kestirilmesinde Etkili Olan Değişkenlerin İncelenmesi. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 2(1), 132-139.
• Manguel A. (2010). Okumanın tarihi. Yapı Kredi Yayınları.
• Odabaş, H., Odabaş, Z. Y., & Polat, C. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Okuma Alışkanlığı: Ankara Üniversitesi Örneği. Bilgi Dünyası. 9(2). 431-465.
• Özbay, M., Bağcı, H., & Uyar, Y. (2008). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuma Alışkanlığına Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 117- 136.
• Özdemir, O., Özdemir, M., & Kaya, B. (2015). Öğretmen Adaylarının Kitap Okuma Alışkanlıklarının İncelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 219-233.
• Saracaloğlu, A. S., Bozkurt, N., & Serin, O. (2003). Üniversite öğrencilerinin okuma ilgileri ve okuma alışkanlıklarını etkileyen faktörler. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4, 149-157.
• Strauss, W., & Howe, N. (1992). Generations: The history of America’s future. William Morrow and Company Inc.
• Şahin, A., & Gültekin, G. (2022). Z Kuşağının Okuma Tercihleri. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6(1), 29-45.
• Şahin, A., Asal Özkan, R., & Turan, B. N. (2022). Z Kuşağının Öğretmenlerinde Bulunması Gereken Yeterlilikler: Bir Durum Çalışması. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(36), 1155-1173. https://doi.org/10.35675/befdergi.1053658
• Şahin, N. (2019). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuma Motivasyonlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Opus Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 393-423. https://doi.org/10.26466/opus.588759.
• Taş, Y., Demirdöğmez, M., & Küçükoğlu, M. (2017). Geleceğimiz Olan Z Kuşağının Çalışma Hayatına Muhtemel Etkileri. Opus Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 1030-1048.
• TDK. (2005). Türkçe sözlük. TDK Yayınları.
• Temizkan M., & Sallabaş M. E. (2009). Öğretmen Adaylarının Okuma Ve Yazmaya Yönelik Tutumlarının Karşılaştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(155-176) ISSN:1304-0278.
• Temizyürek, F., Çolakoğlu, B. K., & Coşkun, S. (2013). Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıklarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 114-150.
• Tepeli, Y., & Arıcı, A. F. (2012). Öğretmen Adaylarının Kütüphane Kullanımına İlişkin Nitel Bir Araştırma. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(3), 64-74.
• Türkiye Okuma Kültürü Haritası (2011). T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, http://basin.kulturturizm.gov.tr/TR,7074/turkiye-okumakulturu-haritasi-arastirmasi-sonuclari-ac .html.
• Ural, A., & Kılıç, İ. (2011) Bilimsel araştırma süreci ve spss ile veri analizi. Detay Yayıncılık.
• Uysal, B. (2017). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dünya Edebiyatı Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. Uluslararası Türkoloji Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 2(2), 37-46.
• Yıldız, D., Ceran, D., & Sevmez, H. (2015). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları Profili. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 141-166. https://doi.org/10.12780/uusbd.42426.
• Yılmaz, M. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Okuma Alışkanlığı Üzerine Bir İnceleme (Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü Örneği). Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 3(37), 144-167.