Gaspıralı İsmail Bey'in Stratejik Öngörü ve Hedefleri Üzerine Eleştirel Bir Söylem Analizi

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 2, 0 - 11, 01.12.2016

Nazım Muradov

Öz

Türk dünyasının modernleşmesinde çığır açan ünlü fikir adamı Gaspıralı İsmail Bey’in ilk kalem tecrübelerinden olan Bahçesaray Mektupları ve Rusya Müslümanları eserlerinden alıntıladığımız sekizer söylemi bu yazıda çözümlemeğe çalışacağız. Kırım’ın Simferopol (Akmescit) şehrinde yayımlanan Tavrida gazetesinde 1881 yılında Rusça tefrika edilen bu eserlerin 1880’lerde Rusya devlet dairelerinde gizli tartışmalara konu olduğu ve neden hedef haline getirildiği üzerinde de kısaca duracağız. Ünlü Rus misyoner Nikolay İlminski, sadece bu eserleri değil, genel olarak Tercüman gazetesini ve Gaspıralı İsmail Bey’i Rusya Dâhiliye Nazırlığı’na jurnallemiştir. Gaspıralı İsmail Bey, İlminski’nin Rusça yazdığı bu mektuplara ulaşmış, onlardan kendisi ve gazetesiyle ilgili olanlardan bazılarını Türkçeye çevirerek Tercüman’da yayımlamıştır. İlminski’nin sakıncalı bulduğu bu eserlerin Rus fikir akımlarını beslediğini, Avrasyacı teorisyenleri bile etkilediğini bu alanda yapılmış araştırmalardan yararlanarak aktarmaya çalışacağız. Bu makalede söylem analizi konusunun kuramsal çerçevesini belirlemek ve takip edeceğimiz yolu göstermek için yazıya ayrı bir alt başlık (bölüm) ekleyeceğiz. Bahçesaray Mektupları (BM) ve Rusya Müslümanları (RM) eserlerinde tespit ettiğimiz 10 + 36 söylemden ilk sekizer (toplam 16) tanesinin çözümleme denemesini yapacağız. Bahçesaray Mektupları’nın H. Necefoğlu – Y. Akpınar; Rusya Müslümanları’nın ise A. İbrahimov – Y. Akpınar çevirilerini kullanacağız. Çözümleme yaparken Willig’in, ‘Analiz Esnasında Cevaplanması Gerekenler, Beklenen Cevaplar’ başlıklı 6 maddeli kılavuz niteliğindeki tablosundan (Arkonaç 2014: 163) yararlanacağız. Söylem çözümlemesinin bir yöntem olmadığı gerçeğinden hareketle yapmaya çalışacağımız yorumları ‘analiz denemesi’ olarak adlandırcağız. Özellikle Rusya Müslümanları’ndaki [ve Gaspıralı’nın öteki fikir eserlerinde bulunan] diğer söylemleri başka bir yazıda ele almayı planlıyoruz.

Anahtar Kelimeler

Gaspıralı, Bahçesaray Mektupları, Rusya, Rusya Müslümanları, söylem, söylem analizi denemesi, Willig-Parker kılavuzu

A Critical Speech Analysis Upon Gaspıralı İsmail Bey’s Foresight and Targets

Öz

We are going to try to analyse the eight each from the works Bahçesaray Letters and Russian Muslims which are Gaspıralı’s first writing experiences. At the same time we are going to emphasise these works published in Russian in the year of 1881 on Travida journal published in Simferopol (Akmescit) province of Kırım with the reason of they caused the secret debates in Russia state institutes and why they were made target in 1880’s, as well. Famous missionary Nikolay İlminski had informed on not only these works, generally the Tercüman Newspaper and Gaspıralı İsmail Bey himself to the Russia Ministry of Interior, as well. We are going to try to transform that these works which were found objectionable by İlminski feeded the Russian ideas flow, even affected Euro Asian theoreticians by using the studies done in this field. In this study, we are going to add a sub title to the writing in order to define the theoritical framework and the path which will be followed by us. We are going to try analyzing experiment the first eight each (total 16) that we identified among 10+36 speeches. While we are analyzing, we will get benefit from Willig’s table in the form of guide composed of 6 articles titled “The ones which have to be answered, Expected Answers” Especially, we are planning to take into hand the other speeches in Russian Muslims [and the ones which were found in Gaspıralı’s idea works]

Anahtar Kelimeler

Gaspıralı, Bahçesaray Letters, Russia, Russian Muslims, Speech, Speech Analyse Experience, Willing-Parker’s Guide