Halid Ziya'nın Sefile ve Nemide Romanlarında "Sindrella Kompleksi"

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 8, 398 - 417, 31.10.2018

Hatice Nur Göde

Öz

“Sindrella
kompleksi”, kadınlarda bağımsızlık korkusunu ifade etmektedir. Çocukluğundan
itibaren aşırı korunan, bağımsız davranmaktan korkan, kararlarını alamayan ve
mücadeleden kaçınan kadınların davranış biçimlerini tanımlayan “Sindrella
Kompleksi”, bazen belirli bir konforu sağladığı için kadınlar tarafından tercih
edilir. Ailelerin çeşitli sebeplerle sınırsız şefkatlerinin bir sonucu olan
bağımsızlık korkusu bireyin içini kemirdikçe kadın, kendine olan sevgisi ve
saygısını yitirmekte, mutlak bir otorite ve sığınak olarak seçtiği bir erkeğin
kendisini sevmesini ve korumasını bekler hale gelmektedir. Babadan başlayarak
bazen ağabeyin de katıldığı, çoğu zaman sevgili ve koca tarafından devam
ettirilen bu sığınma alanı kadın için çoğu zaman itaati ve kendinin dışına
çıkmayı zorunlu kılmaktadır. Bu alan içerisinde hareket eden kadın kendi başına
kaldığında kararlarını alamaz, mücadele edemez ve duygularını kontrol edemez
hale gelerek ciddi bir bocalamaya girmekte, hayati tehlikeler yaşamak durumunda
kalmaktadır.

Bu
bildiride çalışma alanı olarak Halid Ziya’nın ilk iki romanı olan Sefile ve Nemide seçilmiştir. Çalışma sırasında eserler kronolojik sırayla
ele alınıp Colette Dowling’in ‘Sindrella Kompleksi’ esas alınarak okunacaktır.

“Halid
Ziya’nın Sefile ve Nemide Romanlarında ‘Sindrella Kompleksi’” başlıklı bu
bildiri, yazarın kadın kimliklerine yönelik bir araştırma olacaktır. Bildiride
eserlerdeki kadın kahramanların yaşamları, içinde bulundukları psikolojik
durumlar, kararları ve kararsızlıkları ile tercihleri üzerinde durulacak,
bunların sebepleri söz konusu kurama göre değerlendirilecektir. Ayrıca yazarın
kadın kahramanları, dönem kadınının korkuları, bu korkuların farkında oluş ya
da olmayışları açısından da değerlendirilecektir. Romanlardan elde edilen
bulgular, dönem kadınının toplumsal konumuyla birleştirilerek sonuca
ulaşılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sindrella Kompleksi, Halid Ziya Uşaklıgil, Sefile, Nemide

Kaynakça

• -Moran, B. (1978) Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: Cem Yayınevi.
• -Ağca, İ, Halid Ziya Uşaklıgil’in romanlarında yapı ve tema, Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• -Arslanoğlu, A.A. (2002) Halid Ziya Uşaklıgil’in romanlarında aşk ve nesne ilişkileri. Yayınlanmış doktora tezi, Bilkent Üniversitesi, Ankara.
• -Candır, Z. (2010) Hâlid Ziya Uşaklıgil’in İzmir dönemi romanlarındaki aile ilişkilerinin psikanalitik yaklaşıma göre incelenmesi, Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• -Çetin, N. (2011) Roman Çözümleme Yöntemi, Ankara: Öncü Kitap.
• -Çıkla, S. ( ) Halit Ziya ve Mehmet Rauf'un hayatları ile romanları. Dergâh dergisi, 142.
• -Diran, Z. (2011). Halid Ziya Uşaklıgil’in romanlarında kadın hakları. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Doğu Akdeniz Üniversitesi, Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs.
• -Dowling, C. (1994). Sindrella Kompleksi: Çağdaş kadında bağımsızlık korkusu, Ankara: Öteki Yayınları.
• -Kurt, Ö. (2014). Halid Ziya Uşaklıgil’in romanlarındaki şahısların antagonist davranışları. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• -Moulton, R. (1972). Psychoanalytic reflections on women’s liberation. Journal of Pontemporary Psychoanalysis, Spring.
• -Özdarıcı, Ö. (2012) Romanda roman okuyan kadınlar. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Dergisi, Bahar, 1.
• -Sakallı, F. Zümre farklılığının sebep olduğu bir çatışmanın romanı: “Ferdi ve Şürekâsı”. Türk Araştırmaları Dergisi, 167-187
• -Sezer, M. Ö. (2012). Masallar ve toplumsal cinsiyet, İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• -Terzi, B. (2017) Halid Ziya Uşaklıgil’in roman kahramanlarında kültürel ve ahlaki bocalama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi: İstanbul.
• -Uşaklıgil, H.Z. (2005) Nemide, İstanbul: Özgür Yayınları.
• -Uşaklıgil, H.Z. (2006) Sefile, İstanbul: Özgür Yayınları.