Hırsız Sözcüğünün Kökeni Üzerine

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 9, 63 - 71, 01.10.2018

Emrah Bozok

Öz

Türkiye Türkçesinde kullanılan hırsız sözcüğünün Türkçe kökenli olup
olmadığı noktasında kaynaklar arasında görüş birliği olmadığı görülmüştür.
Sözcük üzerine yanlış değerlendirmelerin yapıldığı da tespit edilmiştir. Hırsız
sözcüğü üzerindeki bu problemi çözüme kavuşturmak ve yeni bir bakış açısıyla
sözcüğe dair bir etimoloji önerisi gerekli görülmüştür. Bu bakımdan, sözcüğün
kökenini açıklayan bazı kaynaklarda çelişkili ve dil mantığına uymayan açıklamalar
verildiği görülmüş; bazılarında ise sözcüğe dair herhangi bir açıklamada
bulunulmamıştır. Eş zamanlı bakış açısıyla tespitinin zor olduğu görülen hırsız sözcüğünü, art zamanlı bir bakış
açısıyla ele almak yerinde olacaktır. Sözcüğün Türk dilinde görüldüğü ilk
dönemden itibaren günümüze kadar diğer Türk boylarındaki görünümünü de dahil
ederek hırsız sözcüğü gözlemlenmiştir. Sözcüğün Türk dilinin diğer gruplarında
görülmeyip sadece Oğuz grubunda görülen bazı sözcükler gibi burada ortaya
çıktığı görülmüştür. Oğuz grubu Türk lehçelerinde sözcüğün nasıl kullanıldığına
da bakılarak bir yoruma gidilmiştir. Art zamanlı bakış açısıyla sözcüğün farklı
bir tabana dayandırılabileceğine dair yeni bir görüş araştırmacıların dikkatine
sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hırsız, İştikaklı İkileme, , Eski Türkçe.

On the Origin of the Word Thief

Öz

Whether or not the word thief used in Turkish is of Turkish origin is uncertain in the literature. It is determined that there is no consensus on the sources. There have also been incorrect evaluations of the word. It is necessary to solve the problem on the word of the thief. An etymology proposal for the word has been deemed necessary from a new perspective. In this subject, some sources that explain the origin of the word are given contradictory and non-language explanations; in some cases, no statement was made about the word. It would be appropriate to take the word thief from a concurrent point of view, which is seen as difficult to detect, from a point of view. The word dahil thief len was observed by including the appearance of the other Turkish tribes from the first period until the present day. It was seen that the word was not seen in other groups of Turkish language only here, like some words seen in Oğuz group. The Oguz group was interpreted in Turkish dialects by looking at how the word was used. With this study, a new view that the word can be based on a different base with the perspective of time is brought to the attention of the researchers.

Anahtar Kelimeler

Thief, Same Root-Derived Reduplication, , Old Turkish

Kaynakça

• Bayat, Fuzuli ve Aliyeva, Minara Esen (2008), Eski Türkçe Sözlük, İstanbul: Yalın Yayıncılık.
• Clauson, Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford.
• Derleme Sözlüğü (1993), Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü I-XII, Ankara: TDK Yayınları.
• Ercilasun, Ahmet Bican ve Akkoyunlu, Ziyat (2014), Dîvanȗ Lügȃti’t-Türk, Giriş – Metin – Çeviri – Notlar – Dizin, Ankara: TDK Yayınları.
• Eren, Hasan (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara: Aydın Kitabevi.
• Eyüboğlu, İsmet Zeki (1991), Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Gülensoy, Tuncer (2011), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
• Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (1991), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kaya, Ceval (1994), Uygurca Altun Yaruk Giriş, Metin ve Dizin, Ankara: TDK Yayınları.
• Röhrborn, Klaus (1991), Xuanzangs Leben und Werk. Teil 3. Die Alttürkische Xuanzang-Biographie VII. VSUA Band 34, Wiesbaden.
• Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü (1996), Ankara: TDK Yayınları.
• Tatçı, Mustafa (1991), Yunus Emre Divânı Risâletü'n-Nushiye III Tenkitli Metin, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tietze, A. (2009), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı, II. Cilt F-J, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Tulum, Mertol (2011), 17. Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı, Ankara: TDK Yayınları.
• Türkçe Sözlük (2011), Ankara: TDK Yayınları.
• Wells, Charles (1882), Redhause’s Turkish Dictionary, London.