Tunyukuk Yazıtı’nda Anlatım Aracı Olarak Somutlaştırma

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 16, 464 - 474, 30.10.2021

Selin Bayrak

Öz

Diller, sözü daha etkili hâle getirebilmek için çeşitli yollara başvurmaktadır. Bu yöntemlerden biri, anlatımı çok da kolay olmayan soyut bir ifadelerin somut ögelerden yararlanılarak ifade edilmesidir. Türk dili de ilk yazılı metinlerimizden bu yana somutlaştırma yöntemini sıklıkla kullanarak sözün daha etkili bir biçimde kullanılabilmesini sağlamıştır.
Söz konusu çalışmada ilk yazılı metinlerimizden biri olan Tunyukuk Yazıtı’ndaki somutlaştırmalar ele alınmıştır. Bu doğrultuda Türk dilinin daha ilk yazılı metinlerinden itibaren soyut ögelerin somut kavramlarla ifade edilebilme kabiliyetinin var olduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

somutlaştırma, deyimler, atasözleri, Tunyukuk Yazıtı

Concretization in Tunyukuk Inscription as an Instrument of Expression

Öz

There are various methods used to get an expression to be more efficient in all languages. Concretization is one of them. Turkic also employed this method and provided more efficient expression since the first written Turkic texts.
In this study, concretization in Tunyukuk inscription, which is one of the first Turkic writings, is examined. Accordingly, it has been proven that Turkic had ability to express abstract terms with concrete conceptions.

Anahtar Kelimeler

concretisation, idioms, proverbs, Tunyukuk Inscription

Kaynakça

• AĞCA, Ferruh (2015), “Eski Türkçede Varlık ve Yokluk İşaretleyicilerinin (ba:r, yo:k) Gramerleşme Süreçleri”, Dil Araştırmaları Dergisi, (16), 83–101.
• AKSAN, Doğan (1990), “Göktürk Yazıtlarında Söz Sanatları, Güçlü Anlatım Yolları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, s. 19-29.
• AKSAN, Doğan (1998), “Anlambilim- Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi”, Engin Yayınevi, Ankara.
• AKSAN, Doğan (2003), “En Eski Türkçenin İzinde”, Multilingual, İstanbul.
• AKSAN, Doğan (2005), “Türkçenin Zenginlikleri İncelikleri”, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• AKSAN, Doğan (2006), “Türkçenin Gücü”, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• AYDIN, Erhan (2008), “Tonyukuk Yazıtının 6. Satırında Bir Düzeltme Denemesi: Böñüsär mi Böñräsär mi?”, Dil Araştırmaları, 2 (2), 79-86.
• AYDIN, Erhan (2019), “Orhon Yazıtları”, Bilge Kültür Sanat, İstanbul.
• BOZOK, Emrah (2018), “Yazıtlarda Geçen ıda taşda İfadesinin Türkiye Türkçesinde ve Ağızlardaki Karşılıkları”, Zeitschrift für die Welt der Türken, ZfWT Vol 10, No. 3 (2018) 98-108.
• SERTKAYA, Osman Fikri (1989), “Eski Türklerin Kağan Seçimi Üzerine Göktürk Yazıtlarındaki İki Ata Sözü”, İlmî Araştırmalar 8, İstanbul 1999.
• ŞEN, Serkan (2015), “Tunyukuk Yazıtındaki ıda taşda İkilemesi Üzerine”, Dil Araştırmaları, Güz 2015/17: 95-102.
• ŞEN, Serkan (2017), “Eski Türkçenin Deyim Varlığı”, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• TEKİN, Talat (2018), “Orhon Yazıtları- Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk”, BilgeSu Yayıncılık, Ankara.